Blog

Vëllezër të dashur,

Duhet të dimë se bashkimi është fryt i moralit të mirë, ndërsa përçarja është fryt i moralit të keq. I dërguari i All-llahut ka thënë: “Nuk ka gjë më të rëndë në peshore (në ditën e gjykimit) sesa morali i mirë.”[1]

Pej gjërave që ia shton bukurinë dhe madhështinë moralit të mirë është edhe dëgjimi i mirë që i bën vëllait tënd mysliman. Kështu, sa më i përqendruar të jesh në dëgjimin e vëllait tënd, aq më shumë e përfiton dashurinë dhe respektin e tij.

Sa e sa herë ka ndodhur që të afrohesh ndaj ndonjë të largëti me anë të dëgjimit të mirë ndaj tij, dhe sa e sa herë i afërmi është larguar, dhe kjo vetëm se ti nuk e ke dëgjuar si duhet.

Shembull më të shkëlqyer e kemi të dërguarin e All-llahut për sa i përket dëgjimit të të tjerëve. Ai e dëgjonte të voglin e të madhin, burrin e gruan, të lirin e robin. All-llahu i Madhërishëm në lidhje me të thotë: “Vërtet, ti je në një shkallë të lartë të moralit!”[2] Po ashtu thotë: “E sikur të ishe i vrazhdë e zemërfortë, ata do shkapërderdheshin prej teje.”[3]

Prandaj, dëgjoi të tjerët në mënyrën më të mirë, do të përvetësosh zemrat e tyre.

Mendo, biri im, përse All-llahu të ka dhënë një gjuhë e dy veshë?! Që të dëgjosh më tepër sesa flet. Prandaj bëhu dëgjues i mirë, se sa më shumë të dëgjosh, kupton më shumë dhe di më shumë, ngase në esencë, folësi i mirë është edhe dëgjues i mirë.

Ebu Derda radijAll-llahu anhu thotë: “Bëhu i drejtë me veshët e tu ndaj gojës tënde, ngase të janë dhënë dy veshë e një gojë, që të dëgjosh më tepër sesa që flet.”

 

Rregullat e dëgjimit janë:

 

1. Të dëgjosh me vëmendje atë që flet me ty. Kjo do të thotë që të heshtësh derisa ai flet dhe të përqendrohesh në fjalët e tij.

Dëgjimi i mirë bëhet duke qenë i përqendruar me veshë, me shikim në sy, me praninë e zemrës, me fytyrëqeshje, me lëvizje të kokës, e kështu me radhë.

 

2. T’i kushtosh kujdes atij që të flet dhe ta shikosh në fytyrë. Kjo bëhet duke u kthyer me fytyrën tënde nga ai, duke mos e kthyer kokën në drejtim tjetër, duke mos biseduar me dikë tjetër afër tij dhe duke u përqendruar në fjalët e tij me të gjitha gjymtyrët. Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma thotë: “Ndaj shoqëruesit tim kam tri detyra: Të drejtoj shikimin drejt tij kur ai vjen, t’i liroj vend në ndejë kur dëshiron të ulet dhe të përqëndrohem kur më flet.” Këto arrihen edhe në këto mënyra: Të shprehësh gëzimin me fjalët e tij dhe ta bësh të ndjejë gëzimin tënd që ke për të derisa ta përfundojë fjalën.

 

3. Të lejosh ta vazhdojë dhe ta mbarojë fjalën

Ata’ ibën Ebi Rebahu thotë: “Ndonjë djalosh i ri ndodh të flasë për diçka ndërsa unë vazhdoj duke e dëgjuar sikur atë që po e thotë nuk e kam dëgjuar më parë, ndërsa atë gjë unë e di qysh para se ai të ketë lindur.”

 

4. Të mos largohesh para se të mbarojë fjalën dhe të mos ndërhysh në fjalë

Muadh ibën Seidi thotë: “Njëherë ishim tek Ata’ ibën Ebi Rebahu dhe njëri prej të pranishëmve po fliste, ndërsa një tjetër i ndërhyri në fjalë. Atai tha: “SubhanAllah! Ç’është kjo sjellje kështu?! Ç’është kjo sjellje kështu?! Unë e dëgjoj fjalën e një njeriu edhe kur e di atë gjë më mirë se ai, duke u shtirur para tij që nuk di gjë.”

 

5. Falënderimi i tij, nëse flet diçka të dobishme dhe gjatë fjalimit të tij nuk shprehë diçka të ndaluar sheriatikisht. Me këtë rast preferohet ta falënderosh për hir të asaj që ke dëgjuar fjalë të dobishme.

 

6. Nëse duhet të kundërshtosh një gjë të keqe që e dëgjon, atëherë kundërshtimin duhet bërë me edukatë dhe sjellje të mirë, ngase kjo mënyrë është më efektive dhe më e pranueshme për njeriun të cilit ia drejton këshillën.

 

7. Mos ia ndërpre fjalën në asnjë rast

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Myslimani është vëlla i myslimanit, nuk e dëmton, nuk e poshtëron, nuk e përçmon. Që njeriu të llogaritet i keq, i mjafton ta nënçmojë vëllain e tij mysliman.”[4] Kjo, ngase ndërprerja e fjalës së dikujt është shenjë nënçmimi ndaj të tjerëve. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka qenë i butë dhe i matur, ka dëgjuar fjalën e të tjerëve dhe nuk u ka ndërhyrë në të folur.

 

8. Nëse e ke të nevojshme të ndërpresësh bisedën e tij për shkak të mungesës së kohës, atëherë duhet të kërkosh leje për këtë gjë, duke i bërë me dije arsyen tënde për ndërprerjen e bisedës së tij. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Besimtarë janë vetëm ata që i besuan All-llahut dhe të dërguarit të Tij, dhe kur janë me të (të dërguarin) për ndonjë çështje të përbashkët (të rëndësishme), nuk largohen pa i kërkuar leje atij.”[5]

 

[1] Sahih: shënon Ebu Davudi (4799). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5721) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[2] Kaptina El-Kalem, ajeti 4.

[3] Kaptina Alu Imran, ajeti 159.

[4] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2442) dhe Muslimi (2580).

[5] Kaptina En-Nur, ajeti 62. Ndërsa teksti është shkëputur nga libri Ibnul-Islam (6/163/165). Autor: Shejh Muhammed Husejn Ja’kub.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Telefoni është një prej begative të All-llahut të Madhërishëm për njeriun. Ai njeriut i kursen shumë mund, kohë dhe pasuri, i afron distancat si dhe njeriut ia mundëson ta ngritë dëgjuesen dhe të bisedojë me një të afërm apo mik në vendin më të largët të botës, edhe atë vetëm për ca sekonda, dhe kështu merr informata për ta dhe gjendjen e tyre, i ngushëllon për vdekjen e ndonjë të afërmi të tyre, i uron për ndonjë rast gëzimi, i respekton prindërit duke pyetur për ta, apo kryen interese të rëndësishme, e madje mund të bëjë ndonjë biznes të madh, e kështu me radhë.

Pra, dobitë e telefonit janë të shumta. Mu për këtë, është një prej begative të All-llahut të Madhërishëm, për të cilën duhet falënderuar Atë. E ky falënderim nuk arrin plotësinë përveç nëse këtë begati e përdorim në suaza të rregullave dhe edukatës islame.[1]

Në vazhdim do të përmendim ca rregulla të cilat duhet pasur parasysh gjatë përdorimit të telefonit.

 

1. Nijeti i sinqertë për hirin e All-llahut të Madhërishëm

 

Myslimani duhet pasur nijetin e sinqertë kur e merr dikë në telefon. Kështu, kur i merr prindërit në telefon, duhet ta bëjë me qëllim t’i nderojë ata. Kur i merr të afërmit, duhet të ketë për qëllim ruajtjen dhe mbajtjen e lidhjeve farefisnore. Kur i merr vëllezërit dhe shokët, duhet të ketë për qëllim thellimin e dashurisë për hirin e All-llahut mes tij dhe vëllezërve e shokëve të tij. Dhe kësisoj, në çdo punë që bën, duhet bërë me nijet të sinqertë në mënyrë që të fitojë shpërblimet e All-llahut të Madhërishëm.

 

2. Thirrjen ta fillojë duke përshëndetur me selam

 

Telefonuesi është në pozitën e atij që troket në derë, kështu që kur të dëgjojë se dikush e thërret, ai e ka për obligim ta përshëndesë me selam.

 

3. Mosthirrja më shumë se tri herë

 

Cingërima e telefonit është në të njëjtin rang me cingërimën e ziles së derës apo me trokitjen e derës. Prandaj, duke pasur parasysh se prej sunnetit është që trokitja e derës nuk duhet bërë më shumë se tri herë, po ashtu edhe cingërima nuk duhet bërë më shumë se tri herë, ngase njerëzit e shtëpisë mund të shqetësohen nga cingërima e vazhdueshme e telefonit. Po ashtu, ka mundësi të mos jenë në disponim për përgjigje ndaj thirrjes, ndërsa telefonuesi akoma të vazhdojë cingërimën në telefon. Cingërima e pandërprerë e telefonit mund të shqetësojë ndonjë njeri që është në gjumë, ndonjë të sëmurë që ka nevojë për qetësi, ndonjë fëmijë të vogël, ndonjë plak të moshuar, e kështu me radhë. Ndërsa shqetësimi i myslimanit nuk është i lejuar. Prandaj, e udhës është që cingërima të mos bëhet më shumë se tri herë, përveç nëse ekziston ndonjë rast urgjent, si p.sh kur njeriu e thërret familjen apo ndonjë mik për ndihmë, apo nëse e di se zëri i telefonit është shumë i ulët, apo nëse e di se ata nuk i përgjigjen telefonatës veçse pas shumë cingërimave të telefonit, e kështu me radhë.[2]

 

4. Mosthirrja në kohë të papërshtatshme

 

Telefonata mund të llogaritet edhe si një lloj vizite, dhe kështu, nëse vizita nuk preferohet herët në mëngjes, apo në kohën e drekës kur shumë prej njerëzve pushojnë, apo vonë në darkë, po ashtu edhe telefonata nuk preferohet në ato kohë, ngase kjo mund të shkaktojë shqetësimin e njerëzve.

 

5. Prezantimi i telefonuesit

 

Statusi i telefonuesit është sikur i vizitorit i cili troket në derë. Pra, ashtu siç trokitësi e ka për obligim ta prezantojë veten, po ashtu edhe telefonuesi e ka të njëjtin obligim, dhe duhet thënë: Esselamu alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu, unë jam filan fisteku, apo: në telefon është filani, e kështu me radhë.

 

 

6. Moszgjatja e bisedës pa nevojë

 

Kjo gjë është më shumë e zakonshme te gratë, të cilat zakonisht bëjnë muhabete të kota me shoqet e tyre. Flasin për haje, pije, rroba, çmime, zbukurime etj. Ndodh që këto biseda të zgjasim me orë të tëra. Bisedat e këtij lloji janë të padobishme dhe të panevojshme. Kjo po ashtu është ngarkesë për pronarin e telefonit kur në fund të muajit i vjen fatura me shumë të madhe për pagesë. Pa dyshim, kjo është humbje e pasurisë dhe harxhim me të cilin All-llahu nuk është  I Kënaqur. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Mos shpenzo tepër e pa rrugë. Ata që shpenzojnë tepër (mastrafxhinjtë) janë vëllezër (në veprim) të djajve, e djalli është përbuzës i madh i Zotit të Tij.”[3] Kjo po ashtu është argument se kjo grua nuk kujdeset për ruajtjen e pasurisë së burrit të saj dhe kjo nuk është prej cilësive të gruas së mirë myslimane.

Vërejtje: Ndonjë grua mund të thotë: Unë nuk jam ajo që kam marrë në telefon shoqen time, por ajo është që më ka marrë mua, kështu që harxhimet e thirrjes i ka ajo dhe burri i saj, ndërsa burri im në këtë rast s’ka kurrëfarë harxhimi.

Ndërsa si përgjigje ndaj kësaj, mund të themi: Gruaja kur lejon që shoqja e saj ta zgjasë muhabetin në këto gjëra të kota, atëherë ajo ndihmon në humbjen e pasurisë së burrit të saj, ndëra kjo llogaritet si ndihmë në mëkat e armiqësi.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ndihmohuni mes vete me të mira dhe në të mbara, e mosni në mëkate e armiqësi.”[4]

Kjo mënyrë komunikimi, po ashtu e bllokon lidhjen telefonike për një kohë bukur të gjatë, ndërsa në ndërkohë mund të ketë ndonjë thirrje të rëndësishme për pronarin e telefonit, apo ai pret ndonjë thirrje, apo ai vetë mund të ketë nevojë për thirrje në shtëpinë e tij, kështu që e gjen lidhjen e bllokuar për një kohë të gjatë, dhe të gjitha këto me pretekst se gruaja e tij nuk qenka ajo që ka bërë thirrjen. Pra, kjo gjë ndikon në humbjen e shumë gjërave me interes, madje në disa raste mund të shpiejë edhe në probleme që mund të rezultojnë me pasoja të padëshirueshme.

 

 

7. Përdorimi i telefonit në adhurim ndaj All-llahut

 

Çdo mysliman e ka detyrim të përdorë telefonin në adhurim ndaj All-llahut, si respekti ndaj prindërve, mbajtja e lidhjeve farefisnore dhe interesimi për vëllezërit, miqtë dhe fqinjët, e nuk i lejohet ta përdorë në mëkat ndaj All-llahut, si flirtimi, sharja dhe fyerja e njerëzve, tallja me ta, frikësimi i tyre me lajme të këqija e të rrejshme, e kështu me radhë.

 

8. Mosngritja e zërit gjatë bisedës në telefon

 

Ka disa njerëz që gjatë bisedës telefonike e ngrisin zërin dhe kështu njerëzit e dëgjojnë bisedën dhe sekretet e tij, saqë ka mundësi të dëgjojnë ndonjë bisedë të veçantë dhe sekret që nuk duhet ta dëgjojnë.

Krahas kësaj që thamë, ngritja e zërit është në kundërshtim me fjalët e All-llahut: “ule zërin tënd.”[5]

 

9. Mbyllja e telefonit me rastin e hyrjes në xhami

 

Kjo për arsye se gjatë namazit mund t’i vijë ndonjë thirrje, dhe kështu zëri i telefonit i shqetëson namazfalësit apo ndikon në dekoncentrimin e atij që e ka afër vetes. Prandaj kur hyn në xhami, telefonin duhet mbyllur ose duhet ulur zërin krejtësisht.

 

10. Ai që ka bërë thirrjen, edhe duhet përfunduar atë

 

Kur të arrihet qëllimi për të cilin është bërë telefonata, atëherë ai që ka bërë atë telefonatë, edhe duhet përfunduar të njëjtën, në mënyrën si i ka hije, si p.sh. duke përshëndetur me selam dhe gjëra të ngjashme me të. Kjo ngase ai që ka bërë telefonatën e ka statusin e vizitorit apo trokitësit në derë, dhe ai është i cili kërkon leje për të dalur nga ndeja, siç kemi përmendur te rregullat e vizitës. Arsyeja tjetër është se pronarit të shtëpisë nuk i ka hije të kërkojë nga vizitori të shkojë, ngase kjo llogaritet sikur e ka përzërë mysafirin nga shtëpia. E njëjta vlen edhe për telefonatën, kështu që ai që ka bërë telefonatën është e udhës ta përfundojë të njëjtën, kështu që statusi i tij është sikur i vizitorit, i cili duhet kërkuar leje për t’u ndarë nga ndeja. Kjo po ashtu bëhet edhe me qëllim që të mos ndihet keq kur tjetri ia mbyll lidhjen telefonike.

 

[1] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje, fq. 837. Autor: Abdul-Aziz Neda.

[2] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje, fq. 839.

[3] Kaptina El-Isra’, ajetet 26-27.

[4] Kaptina El-Maide, ajeti 2.

[5] Kaptina Lukman, ajeti 19.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Komunikim do të thotë biseda që zhvillohet mes teje dhe një personi tjetër, qoftë konstruktive apo jokonstruktive. Besimtari i vërtetë është ai që shquhet për komunikim të mirë me të tjerët. All-llahu i Madhërishëm e ka begatuar pejgamberin e Tij, Davudin alejhis-selam, duke i dhënë mençuri dhe aftësi komunikimi. All-llahu i Madhërishëm thotë: “I dhamë mençuri dhe aftësi në komunikim.”[1]

Mjeti për komunikim ëshë gjuha. Ajo është një organ që mund të sjell dobi dhe dëm. Nëse njeriu e përdor në hair dhe mirësi, atëherë është mjet për lumturinë e tij në dynja dhe ahiret… Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush ma garanton atë që ka mes dy nofullave dhe atë që ka mes dy këmbëve, unë ia garantoj xhennetin.”[2] Po ashtu ka thënë: “Kush hesht, ka shpëtuar.”[3] Ndërsa në lidhje me cilësitë e besimtarëve të shpëtuar, All-llahu i Madhërishëm thotë: “Është e sigurt se kanë shpëtuar besimtarët, ata të cilët janë të përulur dhe të kujdesshëm gjatë faljes së namazit, ata të cilët i shmangen të kotës (fjalë a punë), dhe ata të cilët rregullisht e japin zeqatin”[4] Pra, shmangia nga fjala a puna e kotë është përmendur mes dy farzeve prej farzeve të islamit: namazit dhe zeqatit.

Por nëse njeriu e përdor gjuhën në sherr dhe të keqe, atëherë ajo është mjet për mjerimin e tij në dynja dhe ahiret. Prandaj, në pyetjen e Muadh ibën Xhebelit radijAll-llahu anhu: “O i Dërguar i All-llahut! A do të merremi në përgjegjësi për atë që flasim?!” drejtuar Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, ky i fundit iu përgjigj: “Mos të pastë nëna, o Mua’dh! Po a i përmbytë njerëzit në zjarrin e xhehenemit gjë tjetër përveç të korrave (pasojave) të gjuhëve të tyre?!”[5]

Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Njeriu flet një fjalë pa i kushtuar rëndësi, por për shkak të saj hidhet në zjarr më larg se distanca mes lindjes dhe perëndimit.”[6] Kjo është kështu jo për diçka tjetër, por vetëm për shkak të rëndësisë së komunikimit me gjuhë. Çdo gjë që thua, qoftë hair apo sherr, regjistrohet në regjistrin e veprave të tua.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ai nuk hedh ndonjë fjalë e të mos jetë pranë tij përcjellësi i gatshëm.”[7] Po ashtu, mëkatarët në ditën e kiametit, kur t’i marrin librat dhe regjistrat e tyre, do të habiten e do të thonë: “Të mjerët ne, ç’është puna e këtij libri që nuk ka lënë as (mëkat) të vogël e as të madh pa e përfshirë?!”[8]

Vëlla i dashur! A pajtohesh që libri yt në ditën e kiametit të jetë i mbushur me thashetheme dhe fjalë të kota. A pajtohesh që ta nxish atë me përgojim të besimtarëve dhe besimtareve.

Të folurit e tepruar është shkak për zgjatjen e llogaridhënies dhe shumimin e gabimeve. Me shtimin e gabimeve, shtohen edhe mëkatet. E kujt i shtohen mëkatet, më shumë e meriton zjarrin.

Më e mira për ty është që librin ta mbushësh me përmendje të All-llahut, tesbih, tehlil dhe tekbir, në mënyrë që të arrish shpërblim të madh… “shumëpërmendësit e All-llahut e shumëpërmendëset e All-llahut, All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh.”[9] Me përmendjen e All-llahut të Madhërishëm, ngriten shkallët, shlyhen gabimet dhe falen mëkatet, Zoti i tokës dhe i qiejve të përmend te paria e qiellit… “Pra ju më kujtoni Mua (me adhurime), Unë ju kujtoj juve (me shpërblim).”[10] All-llahu i Madhërishëm në një hadith kudsij thotë: “Unë jam në kujtimin e robit Tim për Mua, Unë jam me të kur më përmend Mua; nëse ai më përmend në veten e tij, Unë e përmend atë në Veten Time, e nëse ai më përmend Mua në bashkësi, edhe Unë atë e përmend në një bashkësi më të mirë se të atij...”[11]

Mbushe librin tënd me istigfar. Lum për atë që në librin e vet gjen istigfar të shumtë. Istigfari sjell rizkun dhe i largon fatkeqësitë.[12]

 

 

 

 

RREGULLAT E KOMUNIKIMIT

 

Në vazhdim po përmendim disa rregulla që myslimani duhet përvetësuar gjatë komunikimit me të tjerët:

 

         1.T’u drejtohesh njerëzve me aq sa kanë kapacitet mendor

 

Këtë e bazojmë në hadithin: “Drejtojuni njerëzve me aq sa dinë. A dëshironi që All-llahu dhe i dërguari i Tij të përgënjeshtrohen?”[13] Nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Sa herë që ti i flet një grupi nejrëzish diçka që nuk ua kap mendja, kjo për disa prej tyre do të jetë fitne (sprovë).”[14]

Njerëzit nuk janë të një kategorie, por të kategorive të ndryshme. Prej tyre ka të ditur, të paditur, të logjikshëm, të palogjikshëm, e kështu me radhë. E, i mençur është ai që çdonjërës prej këtyre kategorive u drejtohet sipas diturisë dhe logjikës që kanë.

 

2. Qartësia në shprehje

 

Kjo bëhet me qëllim që tjetri të kuptojë qëllimin tënd. All-llahu i Madhërishëm thotë: “I dërguari ka obligim vetëm komunikimin e qartë.”[15] Komunikim i qartë është ai që është i kuptueshëm.

Traditë e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka qenë qartësia në shprehje. Ai sahabëve të tij u jepte këshilla madhështore, prej të cilave zemra dridhej dhe syri lotonte, por megjithatë, ato ishin në kulmin e qartësisë dhe thjeshtësisë. Si të tilla mund të përmendim fjalët e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, si: “Kush hesht, ka shpëtuar.”[16], apo “Fjala e mirë është sadeka.”[17], apo “Buzëqeshja me vëllanë tënd është sadeka për ty.”[18]

 

2. Përsëritja e shprehjes

 

Kjo bëhet nëse ai, të cilit i drejtohesh, ka nevojë për përsëritjen e fjalëve në mënyrë që ta kuptojë qëllimin tënd. Kësisoj vepronte Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem me sahabët e tij. Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kur thoshte diçka, shpesh e përsëriste tri herë që të kuptohet sa më mirë.

 

3. Tërheqja e vëmendjes së atij të cilit i drejtohesh

 

Kjo bëhet me qëllim që të jetë i përqendruar në fjalët që po i thua, në mënyrë që të përfitojë prej tyre. Kjo mund të bëhet në disa mënyra, si:

 

Parashtrim të pyetjes

Kur’ani famëmadh është i mbushur me këtë lloj elementi. Sa për ilustrim, po përmendim ajetin: “Thuaj: A t’ju tregojmë për më të dëshpëruarit në veprat e tyre?”[19] Pas kësaj pyetjeje, dëgjuesi përqendrohet në dëgjimin e përgjigjes dhe bëhet kureshtar për të dëgjuar se kush janë më të dëshpëruarit në veprat e tyre. All-llahu i Madhërishëm menjëherë në ajetin e radhës thotë: “Ata janë veprimi i të cilëve u asgjësua në jetën e kësaj bote, e megjithatë ata mendojnë se janë duke bërë mirë.”[20] I këtillë është edhe ajeti: “A t’ju tregoj unë se kujt i vijnë djajtë?”[21] Kështu, dëgjuesi përqendrohet në dëgjimin e përgjigjes dhe bëhet kureshtar për të dëgjuar se kujt i vijnë djajtë në mënyrë që të mbrohet prej tyre. All-llahu i Madhërishëm menjëherë në ajetin e radhës thotë: “Ata i vijnë çdo gënjeshtari e mëkatari.”[22]

 

Tërheqeje të vëmendjes duke sqaruar shpërblimin apo ndëshkimin

Si shembull për këtë lloj po përmendim fjalën e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Tre njerëzve All-llahu nuk ua refuzon lutjen.” (sahabët), duke qenë kureshtarë për të ditur se kush janë ata, thanë: “Kush janë ata, o i dërguari i All-llahut?” Ai u përgjigj: “Ai që shumë e përmend All-llahun, i dëmtuari dhe udhëheqësi i drejtë.”[23] Kësisoj është edhe hadithi: “Tre njerëz nuk hyjnë në xhennet.” (sahabët), duke qenë kureshtarë për të ditur se kush janë ata, thanë: “Kush janë ata, o i dërguari i All-llahut?” Ai u përgjigj: “Dejjuthi,[24] gratë që u ngjajnë burrave dhe konsumuesi i alkoolit.”[25]

 

Kërkimi i heshtjes së dëgjuesve

Këtë lloj të tërheqjes së vëmendjes së dëgjuesit e hasim në hadithin që na përcillet nga Xherir ibën Abdullah El-Bexheliu radijAll-llahu anhu, i cili ka thënë: “Në haxhin lamtumirës, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem më tha: Kërko prej njerëzve të heshtin pakëz…, e pasi heshtën, iu drejtua me fjalët: Pas meje (pasi të vdes unë) mos u ktheni në qafira, e t’ia hiqni qafat njëri-tjetrit.”[26]

 

4. Ai që flet, të mos e lavdërojë veten

 

Këtë e bazojmë në fjalën e All-llahut: “Pra mos e lavdëroni veten.”[27] Po ashtu në ajetin tjetër: “A nuk ke kuptuar për ata që vlerësojnë vetveten? Jo, All-llahu vlerëson atë që do dhe nuk bën padrejtë asnjë fije.”[28] Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka urdhëruar t’i qortojmë dhe ndalojmë lavdëruesit nga lavdërimi i pavend. Një njeri në praninë e të dërguarit të All-llahut e lavdëroi një njeri tjetër, ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “I mjeri ti, ia theve qafën shokut tënd.” dhe këtë fjalë e përsëriti disa herë me radhë, e pastaj tha: “Nëse ndonjëri prej jush e lavdëron dikë, le të thotë: Unë për filanin mendoj kështu e kështu, (dhe e shpreh mendimin e vet për të), por All-llahu e di më së miri për të, dhe nuk e lavdëroj askënd para All-llahut.”[29]

E nëse paraqitet nevoja për një gjë të tillë, pra për të lavdëruar veten, atëherë kjo duhet bërë vetëm aq sa ka nevojë, siç tha Jusufi alejhis-selam për veten e tij: “Unë jam besnik i dijshëm.”[30]

 

         5.Fjalët t’i përshtaten rastit

 

Fjala e urtë thotë: “Sipas vendit bëhet kuvendi”. Prandaj mos shko në përcjellje të ndonjë xhenazeje apo në ngushëllime për të vdekurin e të thuash: “Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu që të gjeni prehje tek ato dhe në mes jush krijoi dashuri dhe mëshirë.”[31], duke lënë anash fjalën e të dërguarit të All-llahut: “Shpeshtojeni përkujtimin e shkatërruesit të kënaqësive.” Thanë: “Kush është shkatërruesi i kënaqësive?” I dërguari i All-llahut tha: “Vdekja.”[32]

Po ashtu mos shko në dasëm e të thuash: “Lëshimi (pas të cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë, e (pastaj) ose jetë e njerëzishme (bashkëshortore) ose shkurorëzim me mirëkuptim.”[33], duke e lënë anash fjalën e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Gruaja martohet për njërën prej katër gjërave: Për bukurinë e saj, për pasurinë e saj, për prejardhjen e saj dhe për fenë e saj. Përcaktohu për atë që është fetare, përndryshe mbetesh përdhé.”[34]

 

6. Kujdesi ndaj kohëve dhe vendeve të vlefshme

 

Kështu p.sh. kur është muaji Ramazan dhe dikush dëshiron të flasë diçka, atëherë më e udhës do të ishte të fliste në lidhje me kohën aktuale në të cilën gjendet, kështu që flet për vlerën e agjërimit. Ose kur është muaji Dhul-Ka’de apo Dhul-Hixhe, atëherë flet për shpërblimin e haxhit, kushtet dhe pjesët përbërëse të tij, e kështu me radhë.

 

7. Ulja dhe mosngritja e zërit përveç kur e kërkon nevoja

 

All-llahu i Madhërishëm i përmend porositë e Lukman Hakimit kur e këshilloi të birin e vet, dhe thotë: “Ule zërin tënd, se zëri më i egër është zëri i gomarit.”[35] Ibën Kethiri thotë: “Ky ajet ka për qëllim: mos e tepro në të folur dhe mos e ngrit zërin në diçka që nuk ka dobi në të.

 

8. Të mos publikosh shprehje të këqija

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “All-llahu nuk e do publikimin e shprehjeve të këqija përveç (publikimit) të atij që i është bërë padrejtësi.”[36] Kjo ngase publikimi i shprehjeve të këqija e ndihmon përhapjen e tyre, madje edhe ndihmon në përhapjen e paturpësisë.

 

9. Të mos shpeshtosh debatin dhe polemikën

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Unë i garantoj një shtëpi në pjesën e poshtme të xhennetit atij njeriu që e braktis polemikën edhe nëse është në të drejtë…”[37] Muslim ibën Jesari thotë: “Kini kujdes nga polemika, ngase ajo është momenti i injorancës së dijetarit dhe aty shejtani e pret gabimin e tij.”

Prej këshillave që Lukman Hakimi ia dha të birit të tij ishte edhe kjo: “O biri im, mos kërko diturinë që të krenohesh para dijetarëve, të polemizosh me mendjelehtët apo të tregohesh mendjemadh ndaj njerëzve që i ke pranë.”[38]

10. Mos u bëj kryelartë gjatë komunikimit me njerëzit

Gjatë komunikimit me njerëzit, bëhu modest dhe i butë. Modestia, përgjithësisht është prej virtyteve të larta morale dhe cilësive të mira. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “All-llahu më ka shpallur mua (duke më thënë) që askush të mos krenohet para tjetrit dhe askush të mos armiqësohet me tjetrin…” Po ashtu ka thënë: “Nuk ndodh që dikush të jetë modest për hirin e All-llahut e All-llahu të mos e ngritë.”[39]

I dërguari i All-llahut në shkresat e tij drejtuar udhëheqësve dhe mbretërve nuk është treguar kryelartë, por modest. P.sh. në letrën që i dërgoi Herakliut, qëndron: “Në emër të All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërsit. Nga Muhammedi, robi dhe i dërguari i All-llahut, për Herakliun, të madhin e bizantinëve…”[40] Pra, nuk shkroi: “Nga i dërguari për njerëzimin”, apo “Nga kreu i të dërguarve”, por shkroi “Nga Muhammedi, robi dhe i dërguari i All-llahut…”

Po ashtu e kemi rastin e Sulejmanit alejhis-selam, i cili ishte edhe mbret edhe pejgamber, dhe të cilit All-llahu i kishte dhënë pushtet që nuk e kishte pasur dhe nuk e ka askush tjetër veç tij. Megjithatë, në shkresën që ia dërgoi Belkisës, mbretëreshës së Sebeit, shkroi: “Kjo është prej Sulejmanit (mandej e hapi, kur qe, në të) “Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!” (Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim!)”[41]

 

11. Përdorimi i fjalëve të buta me anë të të cilave arrihet synimi

 

Ai që flet, duhet zgjedhur fjalë të buta, të cilat shpiejnë deri te qëllimi i dëshiruar. Nëse një punë bëhet me butësi, hijeshohet. Por nëse bëhet me dhunë, shëmtohet. Fjala e mirë ndjell lumturinë dhe mirësinë, ndërsa fjala e keqe ndjell brengën e mërzinë… Prandaj, nuk është e njëjtë nëse një njeriu, që është i martuar me dy gra, i thua: Ku është gruaja jote e vjetër, ose nëse i thua: Ku është Ummu Filani (nëna e filanit, duke i përmendur emrin e fëmijës së saj). Ose, nuk është e njëjtë nëse dëshiron që dikë ta ftosh për ushqim në shtëpinë tënde dhe t’i thuash: Eja në shtëpinë time të të jap të hash, ose t’i thuash: A do të më nderosh duke ardhur tek unë në ushqim? Ose shembulli tjetër kur dikush të fton në dasmën e tij, t’i thuash: Nuk vij, ose t’i thuash: Kërkoj ndjesë për pamundësinë time për të ardhur për shkak të kësaj e kësaj gjëje, e kështu me radhë.

Po ashtu, nëse një njeri e kërkon dorën e një gruaje, ndërsa ajo ka vendosur ta refuzojë, nuk është e njëjtë nëse i thotë: Je i refuzuar, apo nuk je i preferuar për mua, dhe t’i thotë: Unë të pashë ty, dhe mendoj se ti ke nevojë për një grua që është më e vlefshme se unë…

 

12. T’i drejtohesh tjetrit me emrin më të dashur për të

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Mos etiketoni njëri-tjetrin me llagape. Pas besimit është keq të përhapet llagapi i keq.”[42]

All-llahu i Madhërishëm na ka ndaluar që njëri-tjetrit t’i drejtohemi me llagape të shëmtuara, ngase kjo gjë është shthurje. A nuk e sheh, biri im, se melaiket kur e ngritin shpirtin e mirë të besimtarit pasi të vdesë, kur kalojnë pranë melaikeve të tjera dhe pyeten se kush është ky shpirt i mirë, ata përgjigjen: Ky është filani, i biri i filanit, duke e përmendur me emrin më të dashur të tij që ka pasur në dynja.

 

13. Të mos i prijë më të moshuarit në të folur

 

Kjo është prej edukatës islame ngase i moshuari e meriton nderin dhe respektin. Prandaj kur Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i pyeti sahabët: “Vërtet, është një pemë së cilës nuk i bien gjethet dhe, vërtet, ajo është tamam si muslimani. Më thoni pra, cila është ajo?” Abdullah ibën Omeri radijAll-llahu anhuma, i cili asokohe ishte i vogël dhe ishte në mesin e sahabëve, thotë: “Atëherë njerëzit e pranishëm filluan të mendojnë për pemët në shkretëtira. Mua më erdhi në mendje palma e hurmës, por pata turp (të përgjigjesha).” Pastaj pyetën: “Na thuaj cila është ajo, o i dërguari i All-llahut?” Ai u përgjigj: “Ajo është palma e hurmës.”[43]

Ndërsa Muslimi na përcjellë nga Semure ibën Xhundubi radijAll-llahu anhu, i cili thotë: “Në kohën e të dërguarit të All-llahut isha i vogël në moshë, dhe mësoja nga i dërguari i All-llahut, por ajo që më ndalonte të flisja para tij ishte prania e më të moshuarve se unë.”

14. Injorimi i arrogantit

 

Zejd ibën Su’ne erdhi tek i dërguari i All-llahut, në kohën kur akoma nuk kishte kaluar në islam, për të kërkuar borxhin që i kishte dhënë Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, e kapi për petkun e tij dhe me ashpërsi i tha: “Ju, familja e Abdul-Muttalibit nuk jeni korrekt në kthimin e borxhit.” Omer ibn Hatabi radijAll-llahu anhu, i zemëruar nga kjo sjellje, i thotë Zejdit: “O armik i All-llahut, si flet e sillesh me të dërguarin e All-llahut në këtë mënyrë?! Pasha Atë që e ka dërguar me të vërtetën, po të mos kisha frikë se e humbas xhennetin, do të ta kisha këputur kokën me shpatë!” Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po shikonte i buzëqeshur nga Omeri dhe i tha: “O Omer, në vend të kësaj, duhej të na jepje ndonjë këshillë të sinqertë! Më mirë do të ishte të kërkoje prej meje t’ia kthej borxhin dhe të kërkosh prej tij ta kërkojë hakun e vet më mirë dhe më butë.” Pastaj, iu drejtua Zejdit duke i thënë: “Kanë mbetur edhe tri ditë kohë deri në mbarimin e afatit për shlyerjen e borxhit.” Pastaj, urdhëroi që t’i kthehet borxhi dhe t’i jepet njëzet saë (masë peshe) më shumë, si kompensim për reagimin kërcënues të Omerit ndaj tij.[44]

 

[1] Kaptina Sad, ajeti 20.

[2] Sahih: shënon Buhariu (6474).

[3] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2501) dhe Ahmedi (2/159). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (536) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Kaptina El-Mu’minun, ajetet 1-4.

[5] Sahih: shënon Tirmidhiu (2616). Shejh Albani në librin e tij Sahih Sunen et-Tirmidhi (2540) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6477) dhe Muslimi (2988).

[7] Kaptina Kaf, ajeti 18.

[8] Kaptina El-Kehf, ajeti 49.

[9] Kaptina El-Ehzab, ajeti 35.

[10] Kaptina El-Bekare, ajeti 152.

[11] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (7405) dhe Muslimi (2675).

[12] Shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, fq. 425-426. Autor: Prof. Muhammed Buhajri.

[13] Sahih: shënon Buhariu (127).

[14] Sahih: shënon Buhariu (1/92).

[15] Kaptina En-Nur, ajeti 54.

[16] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2501) dhe Ahmedi (2/159). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (536) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2891) dhe Muslimi (1009).

[18] Sahih: shënon Tirmidhiu (1956). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2908) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[19] Kaptina El-Kehf, ajeti 103.

[20] Kaptina El-Kehf, ajeti 104.

[21] Kaptina Esh-Shuara’, ajeti 221.

[22] Kaptina Esh-Shuara’, ajeti 222.

[23] Hasen: shënon Bejhekiu në Shuabul-Iman (6/11). Shejh Albani në librin e Es-Silsiletus-Sahiha (1211) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[24] Dejjuth: Njeri që nuk kujdeset për moralin (nderin) e familjes së tij. (shën. përkth.)

[25] Sahih: shënon Ahmedi (6180). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3062) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[26] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (121) dhe Muslimi (65).

[27] Kaptina En-Nexhm, ajeti 32.

[28] Kaptina En-Nisa’, ajeti 49.

[29] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6061) dhe Muslimi (3000).

[30] Kaptina Jusuf, ajeti 55.

[31] Kaptina Err-Rrum, ajeti 21.

[32] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2307), Nesaiu (1824), Ibën Maxhe (4258) dhe Ahmedi (2/292). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1210) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[33] Kaptina El-Bekare, ajeti 229.

[34] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5090) dhe Muslimi (1466).

[35] Kaptina Lukman, ajeti 19.

[36] Kaptina En-Nisa’, ajeti 148.

[37] Sahih: shënon Ebu Davudi (4800). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (273) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[38] Shënojnë Ibën Ebi Dunja në librin e tij Es-Samt (125), Ahmedi në librin e tij Ez-Zuhd (37) dhe Ebu Nuajmi në librin e tij Hiljetul-Evlija’ (2/294).

[39] Sahih: shënon Muslimi (2588).

[40] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (7) dhe Muslimi (1773).

[41] Kaptina En-Neml, ajeti 30.

[42] Kaptina El-Huxhurat, ajeti 11.

[43] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (61) dhe Muslimi (2811).

[44] Shënon Taberaniu me sened transmetuesish autentikë. Ndërsa teksti është shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, me pak ndërhyrje.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Gjuha është njëri prej organeve më të rrezikshme të njeriut… Ajo është një begati madhështore, nëpërmjet së cilës njeriu mund të arrijë shkallët më të larta të xhennetit. Por njëkohësisht, nëse njeriu nuk e ruan atë, atëherë mund të bëhet shkak për të arritur në shkallët më të poshtra të zjarrit.

Njeriu, me një fjalë të vetme, mund të hyjë në fenë e All-llahut, por edhe me një fjalë të vetme mund të dalë nga ajo. Po ashtu me një fjalë të vetme mund t’i zbusë zemrat dhe me një fjalë të vetme mund të shkaktojë luftra. Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka tërhequr vërejtjen nga të metat e gjuhës dhe na ka nxitur që gjuhën ta shfrytëzojmë në adhurim të All-llahut të Madhërishëm.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Ndonjëri prej jush flet një fjalë që e kënaqë All-llahun, pa menduar shumë se ku mund ta çojë ajo fjalë. Nëpërmjet kësaj fjale All-llahu shkruan për të kënaqësitë e Tij deri në ditën e kiametit. Po ashtu, ndonjëri prej jush flet një fjalë që e zemëron All-llahun, pa menduar shumë se ku mund ta çojë ajo fjalë. Nëpërmjet kësaj fjale All-llahu shkruan për të zemërimin e Tij deri në ditën kur ta takojë Atë.”[1]

Nga Ukbe ibën Amiri radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Thashë: O i dërguari i All-llahut! Si ta gjej shpëtimin? Më tha: Ruaje gjuhën, le të të mjaftojë shtëpia jote (mos u merr me të tjerët) dhe qaj për mëkatet e tua.”[2]

Nga Enes ibën Maliku radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk drejtohet imani i një robi derisa të drejtohet zemra e tij; nuk drejtohet zemra e tij derisa të drejtohet gjuha e tij dhe nuk hyn në xhennet një njeri derisa fqinji i tij nuk është i sigurtë nga sherri i tij.”[3]

Nga Muadh ibën Xhebeli radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Ti vazhdon të mbetesh i shpëtuar derisa hesht. E kur flet, atëherë shkruhet për ty ose kundër teje.”[4]

Nga Muadhi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Thashë: O i dërguari i All-llahut! Më jep një porosi.” Tha: “Adhuroje All-llahun sikur ta shohësh Atë, numëroje veten në radhët e të vdekurve, e nëse dëshiron, të informoj për diçka që i përfshin të gjitha këto?” Tha: “Kjo”, dhe bëri me shenë nga gjuha.”[5]

Nga Ebu Seid El-Hudriu radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Në çdo ditë që i biri i Ademit gdhihet, organet e trupit e qortojnë gjuhën duke i thënë: Kije frikë All-llahun për neve, sepse ne varemi prej teje. Nëse ti i përmbahesh rrugës së drejtë, i përmbahemi edhe ne. E nëse ti devijon, devijojmë edhe ne.”[6]

Nga Sehl ibën Sa’di radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Kush ma garanton atë që ka mes dy nofullave dhe atë që ka mes dy këmbëve, unë ia garantoj xhennetin.”[7]

Nisur nga kjo që thamë, myslimani duhet pasur parasysh rregullat për sa i përket gjuhës dhe ruajtjes së saj. Në vazhdim po përmendim disa prej tyre:

 

1. Ruajtja e gjuhës

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Frenoje (ruaje) gjuhën tënde.”[8] Po ashtu ka thënë: “Kush hesht, ka shpëtuar.”[9]

 

2. Mosfolja për diçka që nuk të intereson

 

Kjo do të thotë që myslimani të merret vetëm me atë që i sjell dobi për çështjet e dynjasë dhe të ahiretit. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Prej islamit të mirë të myslimanit është lënia e asaj që nuk e intereson.”[10]

 

3. Largimi nga fjalët e tepërta (panevojshme)

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka kurrfarë dobie, përveç (bisedës) kush këshillon për lëmoshë, për ndonjë të mirë ose pajtim mes njerëzve.”[11]

Selmani radijAll-llahu anhu thotë: “Njerëzit me më shumë mëkate në ditën e kiametit janë ata që flasin më shumë në mëkat ndaj All-llahut të Madhërishëm.”

 

4. Braktisja e debatit dhe polemikës

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Unë i garantoj një shtëpi në pjesën e poshtme të xhennetit atij njeriu që e braktis polemikën edhe nëse është në të drejtë; unë i garantoj një shtëpi në mes të xhennetit atij njeriu që e braktis gënjeshtrën edhe nëse është shaka; unë i garantoj një shtëpi në pjesën më të lartë të xhennetit atij njeriu që ka moral të mirë.”[12]

Po ashtu ka thënë: “Një popull nuk devijon pas udhëzimit veçse kur jepet pas polemikave boshe.”[13]

 

5. Largimi nga paturpësia dhe fjalët e pista

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Besimtari nuk ofendon, nuk mallkon, nuk është i paturpshëm dhe nuk është i pistë në gjuhë.”[14]

Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Nuk ndodhë që fjalët e pista të jenë të pranishme në diçka e të mos e shëmtojnë atë gjë, dhe nuk ndodhë që turpi të jetë i pranishëm në diçka e të mos e zbukurojë atë gjë.”[15]

 

6. Largimi nga sharja dhe fyerja

 

Myslimani nuk duhet të shajë apo fyejë, ngase kjo nuk është edukatë e myslimanëve.

Nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Sharja e myslimanit është pafytyrësi, ndërsa luftimi kundër tij është kufr.”[16]

Ndërsa në një hadith tjetër, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “Nëse një njeri të shan duke përmendur diçka që ai di për ty, ti mos e shaj duke përmendur çfarë di ti për të, ngase shpërblimi është për ty, ndërsa përfundimi i keq është për atë që e ka thënë atë fjalë.”[17]

 

7. Largimi nga mallkimi

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Besimtari nuk është mallkues.”[18]

Po ashtu ka thënë: “Të porosis të mos jeshë mallkues.”[19]

Në një hadith tjetër ka thënë: “Kur robi mallkon një gjë, mallkimi ngrihet në qiell. E dyert e qiellit janë të mbyllura për të (mallkimin). Pastaj, ai rikthehet në tokë, dhe dyert e saj janë të mbyllura për të, po ashtu. Atëherë shkon në të djathtë e në të majtë, por, kur nuk gjen asnjë vend për strehim, kthehet tek ai të cilit i është bërë mallkimi. Nëse ai (për të cilin është bërë mallkimi) e meriton atë, i shkon atij, e nëse jo, atëherë i kthehet vetë mallkuesit.”[20]

8. Pakësimi i shakasë

 

Islami nuk e ka ndaluar qeshjen dhe shakanë, por Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar teprinë në qeshje dhe shaka.

I dërguari i All-llahu bënte shaka, por edhe gjatë shakasë e thoshte vetëm të vërtetën dhe gjithnjë i përmbahej sinqeritetit. Këtë e shohim në hadithin që na e përcjell Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu i cili thotë: “Dikush tha: O i dërguari i All-llahut, ti po na argëton?” I dërguari i All-llahut tha: “Ashtu është. Por unë nuk them gjë tjetër veç të vërtetës.”[21]

Por të gjithë këtë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem e bënte ekstremisht rrallë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, siç rrëfen Xhabiri radijAll-llahu anhu, “ka qenë shumë i heshtur dhe ka qeshur rrallë.”[22]

Teprimi në shaka shkakton qeshje të tepruar. Në lidhje me këtë, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos e tepro në qeshje, ngase qeshja e tepruar e vdes zemrën.”[23]

 

9. Largimi nga përqeshja dhe tallja

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, nuk bën të tallet një popull me një popull tjetër, meqë të përqeshurit mund të jenë më të mirë nga ata të cilët përqeshin dikë tjetër, e as gratë me gratë e tjera, sepse mund të ndodhë që gratë e tjera të jenë më të mira se ato që përqeshin (duke e nënçmuar njëri-tjetrin) dhe mos etiketoni njëri-tjetrin me llagape. Pas besimit është keq të përhapet llagapi i keq. E ata që nuk pendohen, janë mizorë.”[24]

Parashtrohet pyetja: A thua vallë, përse dikush të tallet me besimtarët?! Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Sa e sa flokëshprishur dhe të pluhurosur, me rroba të vjetëruara, të papërfillur, sikur t’i luteshin All-llahut, do t’ua pranonte lutjen.”[25]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po ashtu thotë: “All-llahu nuk i shikon pamjet dhe pasuritë e juaja, por i shikon zemrat dhe veprat e juaja.”[26]

 

10. Sinqeriteti dhe largimi nga gënjeshtra

 

Nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Përmbajuni sinqeritetit ngase sinqeriteti të çon në bamirësi, ndërsa bamirësia të çon në xhennet. Vërtet njeriu do të vazhdojë të flasë drejtë (të jetë i sinqertë në të folur) derisa tek All-llahu të shkruhet si i sinqertë. Ruajuni gënjeshtrës ngase gënjeshtra të çon në shthurje, ndërsa shthurja të çon në zjarr (xhehennem). Vërtet njeriu do të vazhdojë të gënjejë derisa tek All-llahu të shkruhet si gënjeshtar.”[27]

Nga Ebu Umame radijAll-llahu anhu na prëcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Unë i garantoj një shtëpi në mes të xhennetit atij njeriu që e braktis gënjeshtrën edhe nëse është shaka.”[28]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shenjat e munafikut janë tri: Kur flet gënjen, kur premton e thyen premtimin dhe kur i besohet diçka, tradhton.”[29]

Ndërsa në një transmetim tjetër të Muslimit e gjejmë edhe këtë shtojcë: “… edhe nëse fal namaz, agjëron dhe pretendon se është mysliman.”

Ka njerëz që gënjejnë vetëm për t’i bërë të tjerët të qeshen. E nëse u thua se kjo është haram, ata të thonë: Unë po bëj shaka. I dërguari i All-llahut për të tillët ka thënë: “Mjerë për atë që gënjen gjatë të folurit për t’i bërë njerëzit të qeshen, mjerë për të, mjerë për të.”[30]

 

 

11. Largimi nga përgojimi

 

Përgojim do të thotë të përmendësh për vëllain tënd diçka që ai e urren.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Mos përgojoni njëri-tjetrin; a mos ndonjëri prej jush dëshiron të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur? Atë pra e urreni! Kini frikë nga ndëshkimi i All-llahut, e All-llahu është mëshirues, Ai pranon shumë pendimin.”[31]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “A e dini se ç’është përgojimi?” Sahabët thanë: “All-llahu dhe i dërguari i Tij e dinë më mirë”. Ai tha: “Të përmendësh për vëllain tënd diçka që ai e urren.” I thanë: “E nëse është e vërtetë ajo çka thuhet për të?” Ai tha: “Në qoftë se është e vërtetë ajo çka thua, ti e ke përgojuar, e nëse jo, ti ke shpifur për të.”[32]

Nga Ebu Berze radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut na mbajti një asilloj fjalimi saqë i bëri të dëgjojnë edhe vajzat e reja nëpër shtëpitë e tyre, dhe tha: O ju që keni besuar me gjuhë, e jo me zemra! Mos i përgojoni myslimanët dhe mos i gjurmoni të metat e tyre, sepse ai që gjurmon të metat e vëllait të vet, All-llahu do t’i gjurmojë të metat e tij. E nëse All-llahu gjurmon të metat e dikujt, ka për ta turpëruar atë brenda shtëpisë së tij.”[33]

Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Kur më ngritën në mi’raxh, hasa në njerëz që kishin thonjtë nga bakri, me të cilët i gërvishtnin fytyrat dhe gjokset e tyre. Unë thashë: “Kush janë këta, o Xhibril?” Tha: “Janë ata që kanë ngrënë mishin e njerëzve (kanë përgojuar) dhe kanë cenuar nderin e tyre.”[34]

 

12. Largimi nga bartja e fjalëve

 

All-llahu i Madhërishëm na e ka tërhequr vërejtjen nga bartësi i fjalëve dhe ka thënë: “Mos e respekto askë që betohet shumë dhe është i poshtër! Që është përgojues e bartë fjalën ndër njerëz.”[35]

Nga Hudhejfe radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Nuk hyn në xhennet ai që bartë fjalë ndër njerëz.”[36]

Nga Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kaloi pranë dy varreve dhe tha: “Këta dy janë duke u dënuar; nuk dënohen për ndonjë gjë të madhe (të cilës nuk kanë pasur mundësi t’i shmangen). Njëri prej tyre nuk është kujdesur (të mos spërkatet) gjatë urinimit, ndërsa tjetri ka bartur fjalë.”[37]

Si duhet vepruar ai të cilit i bartet ndonjë fjalë nga dikush?

Nëse dokujt i thuhet: Filani për ty ka thënë kështu e ashtu, apo të ka bërë kështu e ashtu, ai duhet t’u përmbahet këtyre gjashtë rregullave:

1. Të mos i besojë fjalëve të njeriut që ia sjell lajmin
2. Ta ndalojë nga ajo gjë (bartja e fjalëve) dhe ta këshillojë
3. Ta urrejë për hirin e All-llahut, ngase bartësi i fjalëve është i urryer tek All-llahu
4. Të mos krijojë përshtypje të keqe për vëllain e tij për të cilin supozohet se ka folur diçka për të
5. Fjalët që i kanë ardhur të mos bëhen shkak që ai të spiunojë a hulumtojë, duke u bazuar në fjalën e All-llahut: “Mos hulumtoni për zbulimin e të metave të njëri-tjetrit.”[38], dhe
6. Të mos kënaqet me atë që e ka ndaluar bartësin e fjalëve dhe të mos i publikojë fjalët e tij.

 

13. Largimi nga dëshmia e rrejshme

 

Kjo do të thotë që myslimani të dëshmojë me një dëshmi duke gënjyer për t’ia bërë qejfin dikujt duke dashur t’i marrë një të drejtë myslimanit padrejtësisht.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “largojuni fjalës shpifëse.”[39]

Nga Ebu Bekre radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “A t’ju rrëfej për mëkatet më të mëdha?” Po, gjithsesi, o i dërguari i All-llahut – i thanë. “T’i bësh ortak All-llahut, të jesh arrogant ndaj prindërve,”, e teksa rrinte i mbështetur, u ul dhe tha: “Vini re! Edhe dëshmia e rrejshme. Vini re! Edhe dëshmia e rrejshme. Vini re! Edhe dëshmia e rrejshme.” “E përsëriti aq shumë, saqë thamë: Ah, sikur të heshtte!”[40]

 

          14.Mospublikimi i sekreteve

 

Ne e dimë se publikimi i sekreteve është një lloj tradhtie. Sa e sa njerëz kanë bërë publike sekretet e vëllezërve të tyre dhe kanë shkaktuar shkatërrimin e jetës së tyre… Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar publikimin e sekreteve dhe ka thënë: “Shenjat e munafikut janë tri: Kur flet gënjen, kur premton e thyen premtimin dhe kur i besohet diçka, tradhton.”[41]

Po ashtu ka thënë: “Kur njeriu të tregon diçka dhe kthehet anash,[42] atëherë kjo është amanet.”[43]

 

15. Të mos betohesh në asgjë veçse në All-llahun

 

Nga ibën Omeri radijAll-llahu anhuma na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush betohet, le të betohet në All-llahun, përndryshe le të heshtë.”[44] Po ashtu nga ibën Omeri radijAll-llahu anhuma na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush betohet në dikë tjetër pos All-llahut, ka bërë kufr – ose shirk.”[45]

 

16. Ta përdorë gjuhën në dhikër (përmendje) të All-llahut

 

All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Pra ju më kujtoni Mua (me adhurime), Unë ju kujtoj juve (me shpërblim).”[46]

Po ashtu thotë: “shumëpërmendësit e All-llahut e shumëpërmendëset e All-llahut, All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh.”[47]

Nga Ebu Musa El-Esh’ariu radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shembulli i atij që e përmend All-llahun dhe atij që nuk e përmend është sikur shembulli i të gjallit dhe të vdekurit.”[48]

Ndërsa në transmetimin e Muslimit qëndron: “Shembulli i shtëpisë ku përmendet All-llahu dhe shtëpisë ku nuk përmendet All-llahu është sikur shembulli i të gjallit dhe të vdekurit.”[49]

Nga Abdullah ibën Busri radijAll-llahu anhu na përcillet se një njeri tha: “O i dërguari i All-llahut, obligimet e fesë janë bërë shumë për mua (ngarkesë e tepërt), andaj më trego diçka të cilës do t’i përmbahem.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Le të jetë gjuha jote gjithmonë e njomë nga të përmendurit e All-llahut.”[50]

I dërguari i All-llahut po ashtu ka thënë: “A nuk doni t’ju tregoj për punët tuaja më të mira dhe më të pastra tek Sunduesi juaj; që i lartësojnë më së shumti gradat dhe janë më të mira për ju se shpenzimi i floririt dhe argjendit (për të fituar kënaqësinë e All-llahut) dhe që janë më mirë për ju se ta takoni armikun tuaj e t’i godisni ose t’ju godasin në zverqe?!” I thanë: Po. Ai tha: “Të përmendurit e All-llahut të Madhërishëm.”[51]

 

17. Me gjuhë të mbrojë nderin e myslimanëve

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush mbron një besimtar nga ndonjë munafik, në ditën e kiametit All-llahu do ta dërgojë një melek për t’ia mbrojtur mishin nga zjarri i xhehennemit. Ndërsa kush shpif ndaj ndonjë myslimani, All-llahu do ta lidhë për urën e xhehennemit derisa të përjetojë dënimin e asaj që e ka shpifur.”[52]

 

18. Pajtimi me dy të konfliktuarve

 

All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka kurrfarë dobie, përveç (bisedës) kush këshillon për lëmoshë, për ndonjë të mirë ose pajtim mes njerëzve.”[53]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk quhet gënjeshtar ai që bën pajtimin mes njerëzve dhe sjell hair apo flet diçka të hairit.”[54]

 

19. Falënderimi ndaj të mirës me gjuhë

 

Kjo do të thotë që duhet falënderuar çdonjërin që të bën një të mirë.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kujt i jepet ndonjë dhuratë, nëse i gjendet diçka, le ta shpërblejë, e nëse jo, atëherë le t’i thotë fjalë të mira, sepse kush thotë fjalë të mira, e ka falënderuar dhuruesin.”[55]

 

 

 

 

[1] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2319) dhe Ibën Maxhe (3969). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (886) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[2] Sahih: shënon Tirmidhiu (2406). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (888) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Sahih: shënon Ahmedi (12636). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2841) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Sahih: shënojnë Bejhekiu në Shuabul-Iman (3/14) dhe Taberaniu (20/143). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2866) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[5] Sahih: shënon Ibën Ebi Dunja në librin e tij Es-Samt (nr. 22, fq. 56). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2870) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (2407) dhe Ahmedi (11498). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (351) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[7] Sahih: shënon Buhariu (6474).

[8] Sahih: shënon Tirmidhiu (2406). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (888) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[9] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2501) dhe Ahmedi (11498). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (536) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[10] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2317) dhe Ibën Maxhe (5911). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2017) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[11] Kaptina En-Nisa’, ajeti 114.

[12] Sahih: shënon Ebu Davudi (4800). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (273) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[13] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3253) dhe Ibën Maxhe (48). Shejh Albani në librin e tij El-Mishkah (180) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (1977) dhe Ahmedi (3829). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (330) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[15] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (1974), Ibën Maxhe (4185) dhe Ahmedi (12278). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2635) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[16] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (48) dhe Muslimi (64).

[17] Sahih: shënon Ahmedi (20110). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1352) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[18] Sahih: shënon Tirmidhiu (2019). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2787) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[19] Sahih: shënon Ahmedi (20155). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1729) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[20] Hasen: shënon Ebu Davudi (4905). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1672) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[21] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (1990) dhe Ahmedi (8506). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1762) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[22] Hasen: shënon Ahmedi (20286 dhe 20303). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4822) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[23] Sahih: shënon Ibën Maxhe (4193). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (506) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[24] Kaptina El-Huxhurat, ajeti 11.

[25] Sahih: shënon Muslimi (2622).

[26] Sahih: shënon Muslimi (2564).

[27] Sahih: shënon Muslimi (2607).

[28] Sahih: shënon Ebu Davudi (4800). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (273) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[29] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (33) dhe Muslimi (59).

[30] Hasen: shënon Ebu Davudi (4990). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2944) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[31] Kaptina El-Huxhurat, ajeti 12.

[32] Sahih: shënon Muslimi (2589).

[33] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4880) dhe Ahmedi (19277). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7984) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[34] Sahih: shënon Ebu Davudi (4/4878). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5213), në Es-Silsiletus-Sahiha (533) si dhe në Sahih Sunen Ebi Davud (4082) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[35] Kaptina El-Kalem, ajetet 10-11.

[36] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6056) dhe Muslimi (105).

[37] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (216) dhe Muslimi (292).

[38] Kaptina El-Huxhurat, ajeti 12.

[39] Kaptina El-Haxh, ajeti 30.

[40] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2516) dhe Muslimi (138).

[41] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (33) dhe Muslimi (59).

[42] Fjala “kthehet anash” d.m.th. shikon anash se mos po e dëgjon dikush. (shën. përkth.)

[43] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (4868), Tirmidhiu (1959) dhe Ahmedi (14378). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1090) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[44] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2679) dhe Muslimi (1646).

[45] Sahih: shënon Tirmidhiu (1535). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2042) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[46] Kaptina El-Bekare, ajeti 152.

[47] Kaptina El-Ehzab, ajeti 35.

[48] Sahih: shënon Buhariu (6407).

[49] Sahih: shënon Muslimi (779).

[50] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3375) dhe Ibën Maxhe (3793). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7700) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[51] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3377), Ibën Maxhe (3790) dhe Ahmedi (5/195). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2629) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[52] Hasen: shënon Ebu Davudi (4883). Shejh Albani në librin El-Mishkah (4986) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[53] Kaptina En-Nisa, ajeti 114.

[54] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2692) dhe Muslimi (2605).

[55] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4813) dhe Tirmidhiu (2034). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (617) e ka klasifikuar si hadith sahih.

 

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Myslimani gëzohet shumë kur takohet me vëllezërit, të dashurit dhe të afërmit e tij. Prandaj duhet mësuar rregullat dhe sjelljen të cilat myslimani duhet pasur parasysh gjatë takimit me vëllezërit, të dashurit dhe të afërmit.

Në vazhdim po përmendim disa prej tyre:

 

1. Përshëndetja me selam

 

Forma e përshëndetjes islame është si vijon: Esselamu alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu.

Kjo përshëndetje ka ndikim të madh në përhapjen e frymës së dashurisë në mesin e myslimanëve. Po ashtu në të ka shpërblim të madh dhe është një prej haqeve që myslimani e ka ndaj vëllait të tij mysliman.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “… Myslimani ndaj myslimanit ka gjashtë obligime: Kur ta takosh, jepi selam…” [1]

Njëherë një njeri erdhi te Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe i tha: “Es-selamu alejkum!” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ia ktheu selamin dhe pastaj ai u ul. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: “Dhjetë.” Pastaj erdhi një njeri tjetër dhe tha: “Es-selamu alejkum ue rrahmetullah!” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ia ktheu selamin dhe ai u ul. I Dërguari salAll-llahu alejhi ue selem tha: “Njëzet.” Pastaj erdhi një njeri tjetër dhe tha: “Es-selamu alejkum ue rrahmetullahi ue berekatuhu!” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ia ktheu selamin dhe ai u ul. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: “Tridhjetë.”[2] Me këtë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kishte për qëllim shpërblimet. Pra sa më i plotë të jetë selami, aq më i madh është shpërblimi.

 

2. Buzëqeshja në momentin e takimit

 

Nuk ka dyshim se buzëqeshja yte kur i takon vëllezërit dhe shokët e tu e shton dashurinë mes jush… Madje kjo buzëqeshje konsiderohet si vepër e mirë që do të peshohet në peshoren e veprave të tua të mira.

Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Buzëqeshja me vëllanë tënd është sadeka për ty.”[3] Po ashtu ka thënë: “Assesi në asnjë mënyrë mos e nënvlerëso asnjë vepër të mirë, madje as atë që ta shikosh vëllanë tënd me buzëqeshje.”[4]

Ndërsa mrrolja dhe mosbuzëqeshja para të tjerëve shkakton humbjen e dashurisë dhe shkëputjen e lidhjeve mes myslimanëve.

3. Shtrëngimi i duarve gjatë përshëndetjes

 

Kjo do të thotë që gjatë takimit me vëllanë tënd, t’ia zgjatësh dorën për ta përshëndetur, dhe të mos mjaftohesh vetëm me përshëndetje verbale dhe buzëqeshje. Përshëndetjen duhet ta bësh me gojë, duke buzëqeshur dhe duke i shtrënguar dorën vëllait tënd, sepse kështu kompletohet forma e dashurisë mes teje dhe vëllezërve të tu myslimanë.

Dije se kjo formë e përshëndetjes është prej faktorëve më të mëdhenj që ndikon në shlyerjen dhe faljen e mëkateve. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur besimtari e takon besimtarin, e përshëndet me selam duke e kapur për dore, atyre u bien gjynahet sikurse bien gjethet e pemës.”[5] Po ashtu ka thënë: “Kur dy myslimanë takohen dhe përshëndeten duke i shtrënguar dorën njëri-tjetrit, u shlyhen mëkatet para se të ndahen.”[6]

Bera’ ibën Azibi radijAll-llahu anhu ka thënë: “Shtrëngimi i dorës gjatë përshëndetjes me vëllain tënd e bën përshëndetjen më të plotë.”[7]

4. Mospërkulja gjatë selamit

 

Ka ca njerëz që kur takohen me dikë, i përkulen gjatë përshëndetjes, e ky është një gabim i madh ngase Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar që myslimani t’i përkulet ndonjë njeriu sepse myslimani nuk duhet përkulur askujt veç All-llahut të Madhërishëm.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem është pyetur: “O i dërguari i All-llahut! Kur ndonjëri prej nesh takohet me vëllanë a mikun e vet, a bën t’i përkulet atij?” “Jo” – tha i dërguari i All-llahut. A bën ta merr ngrykë e ta puthë? – u pyet përsëri. “Jo” – tha i dërguari i All-llahut. A bën ta përshëndesë duke i shtrënguar dorën? “Po” – tha i dërguari i All-llahut.”[8]

 

5. Marrja ngrykë gjatë takimit pas udhëtimit

 

Nëse miku apo i afërmi yt ka qenë në udhëtim dhe takohesh me të pas kthimit nga udhëtimi, prej sunnetit është të merresh ngrykë me të, sepse kjo e shton dashurinë mes jush.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe sahabët vepronin kësisoj.

Në disa transmetime na përcillet se sahabët e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “kur takoheshin, përshëndeteshin duke shtrënguar dorën njëri-tjetrit, ndërsa kur ktheheshin nga udhëtimi, merreshin ngrykë mes vete.”[9]

 

6. Të mos e kthesh kokën në anë tjera

 

Kur takohesh me mikun tënd dhe përshëndetesh me të, mos e kthe kokën në ndonjë drejtim tjetër, ngase kjo bën që ai të ndiejë mosinteresimin tënd për të dhe shkakton frymën e urrejtjes mes jush.

 

7. Pyetja për gjendjen e tij dhe lutja për të

 

Prej edukatës së takimit është të pyesësh mikun tënd për gjendjen e tij si dhe të bësh lutje për të duke i dëshiruar suksese dhe të mira në dynja e ahiret, ngase kjo bën që ai të ndjejë dashurinë dhe interesimin që ke për të.

 

 

[1] Sahih: shënon Muslimi (2162).

[2] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (2189) dhe Ahmedi (19446). Shejh Albani në librin El-Mishkah (4644) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[3] Sahih: shënon Tirmidhiu (1956). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2908) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Sahih: shënon Muslimi (2626).

[5] Sahih: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Evset (1/84). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (526) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (5212) dhe Tirmidhiu (2727). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (525) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[7] Meukuf me sened sahih: shënon Buhariu në Edebul-Mufred (967). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Edebil-Mufred (748) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[8] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (2728) dhe Ahmedi (3/198). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (160) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[9] Sahih: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Evset, dhe siç thotë Mundhiriu (3/270), transmetuesit e tij janë të kategorisë së hadithit sahih. Po ashtu shënon edhe Hejthemiu (8/36). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2647) e ka klasifikuar si hadith sahih.

 

www.thirrjaislame.com

Duhet pasur parasysh se myslimani duhet t’i mësojë dispozitat e fesë së tij në mënyrë që ta adhurojë All-llahun me argumente. Prandaj duhet të përpiqet të jetë i pranishëm në ndejat e diturisë, të cilat janë prej faktorëve më të mëdhenj për zbritjen e mëshirës dhe qetësisë si dhe për praninë e melaikeve dhe fitimin e lavdërimit të All-llahut të Madhërishëm për të pranishmit në ndejat e diturisë.

Andaj duhet mësuar rregullat që duhet përvetësuar gjatë pranisë sonë në çdo ndejë në përgjithësi, e në ndejat e diturisë në veçanti. Në vazhdim po përmendim disa prej tyre:

 

1. Nijeti i sinqertë për hirin e All-llahut të Madhërishëm

 

Në cilëndo ndejë të diturisë që shkon, në vete duhet pasur nijetin e mirë. Kjo do të thotë që duhet të keshë nijetin që t’i mësosh dispozitat e fesë në mënyrë që ta adhurosh All-llahun me argumente, si dhe këtë ta bësh me nijetin që t’u sjellësh dobi myslimanëve dhe të gjithë t’i ftosh në adhurimin e All-llahut të Madhërishëm.

 

2. Zgjedhja e shoqëruesve në ndeja

 

Shoqëruesit e tu nëpër ndeja duhet patjetër të jenë të zgjedhur, dhe ata duhet të jenë prej besimtarëve të devotshëm. Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos u shoqëro me askënd përveçse me besimtarin dhe të mos e hajë ushqimin tënd askush përveç të devotshmit.”[1]

Po ashtu ka thënë: “Shembulli i shokut të mirë dhe shokut të keq është sikur shembulli i shitësit të myshkut dhe gjyryku (i farkëtarit). Shitësi i myshkut, o të dhuron misk, o e blen prej tij, o do të nuhasësh prej tij erë të mirë. Ndërsa gjyryku, o t’i djegë teshat, o do të nuhasësh prej tij erë të keqe.”[2]

 

 

3. Të mos rrish në një ndejë ku nuk përmendet All-llahu i Madhërishëm

 

Ka mundësi që ndeja të jetë ndejë diturie por askush prej të pranishëmve nuk e përmend All-llahun e Madhërishëm e as nuk i çon salavat të dërguarit të All-llahut.

Prendaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Një grup njerëzish që çohen nga ndeja në të cilin nuk e kanë përmendur All-llahun e Madhërishëm, çohen sikur nga një cofëtinë gomari, dhe ajo ndejë do të jetë dështim për ta në ditën e kiametit.”[3]

 

4. T’i përshëndesësh me selam të pranishmit

 

Kur të hysh në ndejë, përshëndeti me selam të pranishmit, që ajo ndejë të jetë e bereqetshme.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nëse dikush prej jush hyn në ndonjë ndejë, le t’i përshëndesë të pranishmit me selam dhe pastaj nëse dëshiron të ulet aty le të ulet. E nëse ngrihet dhe dëshiron të dalë prej ndejës, le t’i përshëndesë prapë me selam. Selami i parë nuk është më i vlefshëm se i fundit.”[4]

 

5. Të ulesh ku ka vend të lirë

 

Kur të hysh në ndonjë ndejë, ulu në vendin më të afërt që e gjen të lirë dhe mos kalo mbi kokat e njerëzve duke dashur të ulesh në radhët e përparme të ndejës, ngase kështu i shqetëson dhe i shpërqendron njerëzit.

Por nëse mësuesi dëshiron që të ulesh afër tij ngase je prej nxënësve më të zellshëm, atëherë nuk ka dert nëse ulesh në vendin që mësuesi e dëshiron.

Nga Xhabir ibën Semure radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Kur shkonim te Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, uleshim aty ku kishte vend të lirë.”[5]

6. Të mos e ngritësh zërin në ndejë

 

Duhet të kesh në konsideratë se kjo është ndejë diturie. Prandaj mos e ngrit zërin që të mos i shqetësosh të pranishmit dhe të mos bezdisen nga prania yte mes tyre.

 

7. Të ulesh me qetësi e maturi

 

Mos i shpërqendro të pranishmit me lëvizje të shumta. Po ashtu mos i kërcit gishtat dhe mos bën asnjë gjë që ndejës ia prish qetësinë.

 

8. Dhënia përparësi të djathtës gjatë hyrjes dhe daljes nga ndeja

 

Nëse ndeja është në ndonjë xhami, atëherë hyr me këmbën e djathtë dhe dil me këmbën e majtë. E nëse dëshiron që të pranishëmve t’u shpërndash ujë apo diçka tjetër, kërko leje nga mësuesi (shejhu) dhe fillo me shpërndarjen nga e djathta.

 

9. Ulja në drejtim të kibles

 

Kjo bëhet nëse të mundësohet një gjë e tillë dhe nuk u pengon të pranishëmve. E nëse nuk mundesh, atëherë ulu ashtu siç e ke më lehtë.

 

10. Të mos e ngritësh dikë që ti të ulesh në vendin e tij

 

Kjo do të thotë që absolutisht të mos e ngritësh askënd nga vendi, qoftë edhe nëse është ndonjë varfanjak apo fëmijë i vogël.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Të mos e ngritë njeriu njeriun nga vendi i tij, e pastaj të ulet aty, por bëni vend dhe zgjerohuni.”[6]

 

11. Të jeshë modest me të tjerët

 

Kurrë mos u bëj mendjemadh ndaj vëllait tënd mysliman e të humbësh bereqetin e diturisë dhe të shkaktosh hidhërimin e All-llahut, ngase All-llahu nuk i do mendjemëdhenjtë.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk do të hyjë në xhennet ai që në zemrën e tij ka mendjemadhësi qoftë sa atomi.”[7]

 

12. T’u bësh vend vëllezërve të tu

 

Vendi në ndeja ndodh të jetë i ngushtë, ndërsa vëllezërit e tu kanë nevojë të ulen aty për të fituar dituri. Prandaj përpiqu t’u bësh vend atyre që të fitosh shpërblimin e asaj që ata e mësojnë.

All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “O ju që besuat, kur t’ju thuhet: zgjerohuni (bëni vend) në vend ndeje, zgjerohuni, se All-llahu bën zgjerim për ju, e kur t’ju thuhet: ngrihuni! Atëherë ju ngrihuni, All-llahu i lartëson ata që besuan prej jush, i lartëson në shkallë të lartë ata të cilëve u është dhënë dituri. All-llahu është i njohur mirë me atë që punoni.”[8]

 

13. Lejohet të ngrihesh për dikë tjetër në shenjë nderimi për të

 

Ngritja në këmbë lejohet për prindërit, njerëzit e mirë prej dijetarëve dhe kërkuesve të diturisë. Nisur nga kjo, lejohet që të ngrihesh në këmbë për vëllezërit e tu në shenjë nderimi ndaj tyre dhe për të përhapur frymën e dashurisë dhe vëllazërisë mes jush.

Në hadithin që tregon për pendimin e Ka’b ibën Malikut radijAll-llahu anhu, mes tjerash thuhet: “Kur hyra në xhami, i dërguari i Al-llahut rrinte ulur, kurse njerëzit qëndronin përreth tij. Talha Ibën Ubejdullahu u çua dhe nxitoi te unë, e më pas u përshëndetëm dhe ai më uroi. Vallahi askush tjetër nga muhaxhirët, përpos tij, nuk m’u ngrit. Abdull-llah Ibën Ka’bi thotë: Ka’bi këtë gjë kurrë nuk ia harroi Talhës.”[9]

E ndaluar është që t’i ngrihen në këmbë njeriut te koka e tij, kur ai është ulur. Po ashtu e ndaluar është që njeriu të ketë dëshirë që të tjerët t’i ngrihen në këmbë.

 

14. Mos fol pa leje

 

Të folurit pa leje në ndejën e diturisë shkakton rrëmujë në atë ndejë… prandaj, kur dëshiron të flasësh, merr leje nga mësuesi, e kur të flasësh, mos polemizo.

 

15. Të mos i ndajë dy veta përveç me lejen e tyre

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk i lejohet njeriut që t’i ndajë dy persona, përveç me lejen e tyre.”[10]

 

16. Mbajtja e pastërtisë në vendin e ndejës

 

Në ndejën e diturisë duhet të shkosh me tesha të pastra, pamje të bukur dhe aromë të këndshme. E kur të ulesh, duhet të kesh kujdes për pastërtinë e vendit, d.m.th. të mos hedhësh asgjë aty që njerëzit përreth teje të mos shqetësohen si dhe ndeja të mos e humbë madhështinë e saj.

    17.Mos e zër vendin e dikujt nëse ka nijet të kthehet përsëri

 

Nëse dikush ngrihet nga vendi i tij, mos ia zër vendin, përveç nëse je i bindur që nuk kthehet përsëri.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nëse njeriu ngrihet nga vendi ku është ulur, e pastaj kthehet, ai është më meritor për atë vend.”[11]

 

 

18. Ndejës t’ia japësh hakun

 

Ndejës t’ia japësh hakun, si p.sh duke urdhëruar në të mirë, duke ndaluar nga e keqja, duke kontribuuar në adhurim ndaj All-llahut, duke kthyer selamin, duke pajtuar njerëzit, duke nxitur për dhënie të sadekasë, e kështu me radhë.

All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka kurrfarë dobie, përveç (bisedës) kush këshillon për lëmoshë, për ndonjë të mirë ose pajtim mes njerëzve. E kush i bën këto duke pasur për qëllim vetëm kënaqësinë e All-llahut, Ne do t’i japim më vonë (në botën tjetër) shpërblim të madh.”[12]

 

19. Mos bisedo veçmas me dikë gjatë ndejës

 

Gjatë ndejës, nuk duhet të bisedosh veçmas me dikë e të pëshpërisësh, që njerëzit të mos marrin përshtypje të keqe për ty. Madje nëse e bën një gjë të tillë, ndonjëri mund të fitojë përshtypje se po flisni diçka në lidhje me të.

Prandaj, më e mira është që të gjithë së bashku të përfshihen në ndonjë debat, temë të caktuar, që bereqeti të përfshijë atë ndejë si dhe t’i iket përgojimit dhe bartjes së fjalëve… All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Bisedën e fshehtë e nxit vetëm djalli për t’i shqetësuar ata që besuan, ndonëse ajo nuk mund t’i dëmtojë ata fare pa dëshirën e All-llahut, andaj vetëm All-llahut le t’i mbështeten besimtarët!”[13]

 

20. Dëgjimi i fjalëve të mësuesit (shejhut)

 

Kjo, me qëllim që të përfitosh nga fjalët dhe dituria e tij, si dhe për t’u dhënë rastin të tjerëve që edhe ata të mësojnë.

21. Kujdesi për ruajtjen e sekreteve të ndejës

 

Nëse gjatë ndejës ndodh diçka që ka nevojë të fshihet, atëherë e kemi për detyrë ta fshehim dhe të mos e publikojmë. E nëse çështja ka të bëjë me ndonjë polemikë shkencore, atëherë këtë duhet publikuar që edhe të tjerët të mësojnë nga kjo.

 

22. Bëhu i vëmendshëm që të mos cenosh nderin e njerëzve

 

Përzierja e njerëzve mes vete mund të shkaktojë që disa njerëz të bien në përgojim, bartje të fjalëve dhe publikim të sekreteve të njerëzve të tjerë. Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka tërhequr vërejtjen nga të metat e gjuhës duke thënë: “A nuk është se të korrat e gjuhëve të tyre është gjëja që i hedh në zjarr njerëzit duke u tërhequr nga hundët e tyre?!”[14]

 

23. Të bësh dhikrin kur ndeja përfundon

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Ai që ulet në ndonjë mexhlis dhe bën shumë gabime, dhe para se të çohet nga ai mexhlis thotë: Subhanekell-llahumme ve bihamdike, eshhedu en la ilahe il-la ente, estegfiruke ve etubu ilejke, atij i falen gabimet e bëra gjatë atij mexhlisi.”[15]

 

[1] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4832) dhe Tirmidhiu (2395). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7341) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[2] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5534) dhe Muslimi (2628).

[3] Sahih: shënon Ebu Davudi (4855). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5750) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (5208) dhe Tirmidhiu (2706). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (400) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[5] Sahih el-Edebil-Mufred (1174).

[6] Sahih: shënon Muslimi (2177).

[7] Sahih: shënon Muslimi (91).

[8] Kaptina El-Muxhadele, ajeti 11.

[9] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (4418) dhe Muslimi (2769).

[10] Sahih: shënon Ebu Davudi (5845) dhe Tirmidhiu (2752). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7656) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[11] Sahih: shënon Muslimi (2179).

[12] Kaptina En-Nisa, ajeti 114.

[13] Kaptina El-Muxhadele, ajeti 10.

[14] Sahih: shënon Tirmidhiu (2616). Shejh Albani në librin e tij Sahih Sunen et-Tirmidhi (2540) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[15] Sahih: Shënon Tirmidhiu (3433). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6192) e ka klasifikuar si hadith sahih.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

E vërteta fillestare që u shfaq në tokë kur Xhibrili alejhis-selam për herë të parë i zbriti të dërguarit të All-llahut është se kjo fe e re, islami, është një fe që ngritet mbi themelet e diturisë dhe refuzon çdo devijim dhe iluzion.

Shpallja e parë, që ishte pesë ajete flet afërsisht për një çështje të vetme, e që është dituria… All-llahu i Madhërishëm thotë: “Lexo me emrin e Zotit tënd, i cili krijoi (çdo gjë). Krijoi njeriun prej një gjaku të ngjizur (në mitrën e nënës). Lexo! Se Zoti yt është më bujari! Ai që e mësoi (njeriun) të shkruajë me penë. Ia mësoi njeriut atë që nuk e dinte.”[1]

Ajo që duhet thënë është se kujdesi për diturinë nuk ka qenë vetëm nga momentet e para të islamit dhe shpalljes së kur’anit, por ka qenë që nga fillimi i krijimit të njeriut siç e shohim nga ajetet kur’anore. All-llahu i Madhërishëm e krijoi Ademin alejhis-selam, e bëri zëvendës në tokë, i urdhëroi melaiket t’i bien në sexhde, e nderoi, e lartësoi dhe e ngriti, e pastaj na tregoi neve dhe melaikeve shkakun e këtij nderimi, lartësimi dhe ngritjeje, e që ishte ‘dituria’.

Ademi alejhis-selam nuk ua tejkaloi melaikeve as me gjatësi, as me dhikër apo tesbih, as me ndonjë fuqi të jashtëzakonshme, as me adhurim gjithëpërfshirës etj, ngase në të gjitha këto gjëra melaiket janë superiorë ndaj njeriut, por ajo që Ademi alejhis-selam ua ejkaloi atyre ishte çështja e diturisë.

Mu për shkak të kësaj All-llahu i Madhërishëm e ngriti mbi ato melaike të mëdha dhe e vlerësoi aq tepër, madje edhe bëri që ato t’i bien atij në sexhde.

Kështu, që nga fillimi i krijimit të Ademit alejhis-selam, kjo ka qenë mënyra se si u trajtua dituria. Pra, njeriu kur kapet për diturinë, kujdeset për të dhe përpiqet të arrijë atë, e meriton të jetë zëvendës i All-llahut në tokë. Nga ana tjetër, sa herë që ai t’i shkojë mbrapa injorancës, të adaptohet me të, apo të largohet nga dituria, si dhe të kënaqet me pak prej saj, atëherë pa dyshim, i humbë të gjitha afinitetet për të qenë zëvendës i All-llahut në tokë. Nisur nga kjo, nuk mund të jetë rob i mirë, i famshëm dhe i ngritur.

Vlerësimi i diturisë nuk ka qenë vetëm nga fillimi i krijimit të njeriut të parë, por ky vlerësim është manifestuar madje edhe para krijimit të njeriut!! All-llahu i Madhërishëm gjënë e parë të cilën e ka krijuar është lapsi, e që është vegla e parë dhe e përjetshme e diturisë.

Këtë e shohim nga hadithi të cilin e shënon Tirmidhiu, ku i dërguari i All-llahut ka thënë: “Gjënë e parë që All-llahu e krijoi ishte lapsi, të cilit i tha: Shkruaj! Ç’të shkruaj? – pyeti lapsi. All-llahu i tha: Shkruaje kaderin, ç’ka qenë dhe ç’do të bëhet deri në ditën e kiametit.”[2]

Kështu pra, del në pah se dituria është çështje thelbësore dhe kryesore në jetën njerëzore dhe e tillë do të mbetet deri në ditën e kiametit.

Prandaj, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, kur thotë se kjo dynja nuk ka vlerë dhe se madje, ç’ka në të është e mallkuar, përveç nëse shoqërohet me dituri dhe dhikër ndaj All-llahut, nuk e thotë këtë duke e ekzagjeruar.

Shënon Tirmidhiu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Dynjaja është e mallkuar, e mallkuar është çdo gjë që është në të, përveç dhikrit (përmendjes) të All-llahut dhe asaj që është e ngjashme me të, dijetarëve dhe atyre që kërkojnë dituri.”[3]

Madje, kur dituria ndahet nga kjo botë, jeta në të bëhet e pamundshme apo e pakuptimtë. Prandaj, largimi i diturisë është paralajmërim për afrimin e ditës së kiametit.

Nga Enes ibën Maliku radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Prej shenjave të kiametit është humbja e diturisë, prania e injorancës, pirja e alkoolit dhe paraqitja e imoralitetit.”[4]

Kjo humbje e diturisë nuk ndodh me heqjen e saj nga gjokset e njerëzve, por ndodh me vdekjen e dijetarëve.

Nga Abdullah ibën Amër ibën Asi radijAll-llahu anhuma na përcillet se ka thënë: “E kam dëgjuar të dërguarin e All-llahut duke thënë: All-llahu nuk e humbë diturinë duke e larguar me zor nga gjokset e robërve, por i kap dijetarët (ua merr shpirtin), derisa nuk le asnjë dijetar, e atëherë njerëzit prihen nga injorantët, të cilët do të pyeten, dhe do të japin fetva pa dituri, e kështu do të devijojnë vetë dhe do t’i devijojnë të tjerët.”[5]

Për të parë pozitën dhe rëndësinë kulmore të diturisë në peshoren e All-llahut të Madhërishëm, duhet potencuar se All-llahu i Madhërishëm në librin e Tij fisnik ka bërë lidhjen mes pejgamberëve dhe diturisë, duke e konsideruar atë si virtyt i pandashëm i tyre. Madje, All-llahu i Madhërishëm ka sqaruar se dituria është cilësia më e rëndësishme me të cilën janë veçuar ata pejgamberë, e si mund të jetë ndryshe, kur e dimë se roli kryesor i tyre në këtë botë ka qenë t’i mësojnë të tjerët.

Duke qenë se gjënë që njeriu nuk e ka edhe nuk mund ta japë, atëherë e kemi të qartë se ka qenë e patjetërsueshme për pejgamberin që të jetë dijetar dhe të kujdeset për të shtuar diturinë e tij, dhe njëkohësisht të kujdeset për përhapjen e diturisë së tij te të tjerët si dhe të mos e fshehë diturinë të cilën All-llahu ia ka dhënë. All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “I dërguari nuk ka obligim tjetër veç komunikimit të qartë.”[6] E si ka mundësi që ai të komunikojë diçka që vetë nuk e di?!

Kësisoj, All-llahu i Madhërishëm në kur’an i përmend pejgamberët e ndryshëm duke i cilësuar ata me dituri. Në vazhdim po cekim disa ajete që flasin në këtë drejtim.

All-llahu i Madhërishëm në lidhje me Ademin alejhis-selam thotë: “E Ai (Zoti) ia mësoi Ademit të gjitha emrat (e sendeve).”[7]

Në lidhje me Lutin alejhis-selam thotë: “Dhe Ne Lutit i dhamë të jetë pejgamber dhe i dijshëm.”[8]

Në lidhje me Musain alejhis-selam thotë: “E pasi ai (Musai) e arriti moshën madhore dhe u bë i pjekur, Ne i dhamë urtësi e dituri.”[9]

Në lidhje me Ja’kubin alejhis-selam thotë: “Po ai (Jakubi) ishte i dijshëm për të, ngase Ne e kemi mësuar për atë, por shumica e njerëzve nuk e dinë.”[10]

Në lidhje me Jusufin alejhis-selam thotë: “E kur e arriti pjekurinë e tij, Ne i dhamë pushtet e dituri. E kështu Ne i shpërblejmë punëmirët.”[11]

Në lidhje me Davudin dhe Sulejmanin alejhimes-selam thotë: “E Sulejmanit Ne ia mësuam atë (përgjigjen e saktë), po secilit (prej tyre) u patëm dhënë urtësi e dije.”[12]

Në lidhje me Isain alejhis-selam thotë: “kur ta mësova ty librin e urtësinë, Tevratin e Inxhilin.”[13]

Në lidhje me të dërguarin tonë, Muhammedin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “Dhe ai nuk flet nga mendja e tij. Ai (Kur’ani) nuk është tjetër pos shpallje që i shpallet.”[14]

Po ashtu thotë: “Të mësoi çka nuk dije.”[15]

Kështu, kush dëshiron të bartë flamurin e pejgamberëve, të ecë në rrugën e tyre dhe si rrjedhojë, të ringjallet në shoqërinë e tyre, le të ndjekë rrugën e diturisë.

Prandaj, çdo mysliman e ka për detyrë t’i mësojë rregullat e diturisë dhe rregullat e kërkimit të saj.

I dërguari i All-llahut diturinë e ka konsideruar si vepër madhështore për të cilën njeriu duhet të garojë me të tjerët dhe të synojë t’i tejkalojë ata.

Nga Abdullah ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka xhelozi përveçse në dy gjëra ose ndaj dy personave: Njeriut, që All-llahu i ka dhënë pasuri ndërsa ai e shpenzon atë në të vërtetën, dhe njeriut që All-llahu i ka dhënë urtësi ndërsa ai vepron sipas saj dhe ua mëson atë njerëzve.”[16]

Të gjitha këto gjëra që u cekën më sipër e sqarojnë rendësinë e diturisë dhe se ajo është prej begative më të mëdha me të cilën All-llahu i Madhërishëm i ka begatuar krijesat e Tij.

Prandaj nuk është për t’u habitur nga fakti që dituria të jetë nga gjërat e pakta me të cilat All-llahu i Madhërishëm e ka urdhëruar të dërguarin e Tij që të kërkojë shtimin e saj. Kështu, All-llahu i Madhërishëm duke iu drejtuar Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe ummetit që do të vijnë pas tij, thotë: “thuaj: Zoti im, më shto dituri!”[17]

Në vazhdim, do të përmendim disa prej rregullave të kërkuesit të diturisë:

 

 

1. Nijeti i sinqertë për hirin e All-llahut të Madhërishëm

Kërkimi i diturisë ka nevojë për sinqeritet të plotë… Kështu, kush kërkon dituri për të fituar të mirat e kësaj bote, ai do ta humbë dynjanë dhe ahiretin dhe bëhet banor potencial i zjarrit të xhehennemit. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush kërkon dituri që të krenohet para dijetarëve, ose të polemizojë me mendjelehtët, ose t’i kthejë kokat e njerëzve nga ai, All-llahu do ta fusë në zjarr.”[18]

Po ashtu ka thënë: “Kush kërkon dituri që të krahasohet me dijetarë, ose të polemizojë me mendjelehtë, ose t’i kthejë kokat e njerëzve nga ai, All-llahu do ta fusë në zjarr.”[19]

 

2. Zgjedhja e mësuesve të mirë

 

Kjo do të thotë që të zgjedhësh mësuesin nga i cili do të marrësh dituri dhe me këtë rast duhet pasur kujdes të zgjedhësh që ai të jetë prej njerëzve të mirë, të devotshëm dhe adhurues të All-llahut të Madhërishëm, e jo të jetë prej atyre që synojnë këtë botë apo prej atyre që nuk kanë besnikëri në transmetimin e diturisë, nuk kanë burrëri dhe moral… Muhammed ibën Sirini thotë: “Vërtet kjo dituri (hadithi) është fe. Prandaj kini kujdes prej kujt po e merrni fenë tuaj.”

 

3. Ruajtja e gjymtyrëve nga mëkatet

 

Dituria është një dritë, të cilën All-llahu e fut në zemrën e kujt të dëshirojë prej robërve të Tij. Nga ana tjetër, mëkatet janë errësira që e mbulojnë njëra-tjetrën.

Zemrën tënde duhet ta pastrosh nga gjërat e shëmtuara të fshehta si urrejtja, zilia, tradhtia, mendjemadhësia, vetëpëlqimi etj. Po ashtu duhet të pastrosh gjymtyrët e tua nga mëkatet si ngrënia e haramit, mosulja e shikimit në haram, gënjeshtra, përgojimi, bartja e fjalëve, sharja, fyerja dhe gjëra të ngjashme që e humbin bereqetin e diturisë.

Një njeri i kishte shkruar vëllait të vet: Ty të është dhënë dituri. Mos e shuaj diturinë tënde me errësirën e mëkateve, e të mbetesh në errësirë atëherë kur dijetarët të ecin me dritën e diturisë së tyre.

 

4. Shmangia nga gjumi, të folurit dhe ushqimit të tepërt

 

Kërkuesi i diturisë (nxënësi, studenti) duhet larguar gjumin e tepërt ngase ajo e sjell përtacinë dhe ia humbë atij kohën dhe jetën. Po ashtu duhet shmangur edhe nga të folurit të tepërt ngase të folurit e tepërt e shpie atë në lëshime e gabime. Duhet shmangur edhe nga ushqimi i tepërt ngase ushqimi i tepërt ndikon në gjumë të tepërt dhe shkakton sëmundje të shumta.

Disa dijetarë u ndalën para disa nxënësve ndërsa ata po hanin, dhe u thanë: Mos hani shumë, e të pini shumë, pastaj të flini shumë dhe kështu të humbni shumë.

 

5. Pakësimi i shokëve dhe kujdesi gjatë zgjedhjes së tyre

 

Shtimi i shokëve e largon njeriun nga kërkimi i diturisë dhe ia humbë kohën në gjëra që nuk i sjellin dobi as në fe e as në dynja.

E nëse i imponohet të ketë shokë, atëherë le të zgjedhë njerëz të dijes, të cilët do t’i ndihmonin në kërkimin e diturisë dhe kështu nuk do t’i shkonte koha huq.

 

6. Kujdesi për ngrënien hallall

 

Ngrënia e haramit ndikon në largimin e bereqetit të diturisë, sjell poshtërimin, e pengon suksesin dhe e pengon pranimin e duasë.

Kjo, ngase Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “e përmendi njeriun, i cili ka udhëtuar gjatë me flokë të shpupuritura dhe të pluhurosura dhe i cili i ngritë duart e tij nga qielli duke thënë: O Zot, o Zot! Kurse ushqimi i tij është haram, pija e tij haram, veshmbathja e tij haram, dhe është ushqyer me haram. E si do t’i pranohet lutja e tij!”[20]

Pra, kërkuesi i diturisë duhet përpjekur të arrijë hallallin, qoftë në haje, pije, veshje, vendbanim si dhe në çdo gjë për të cilën ka nevojë. Në këtë mënyrë atij i mundësohet që të përthith diturinë dhe dritën e saj. Të tillë kanë qenë selefët e mirë, All-llahu qoftë I Kënaqur me ta.

 

7. Përvetësimi i moralit të mirë

 

Nëse kërkuesi i diturisë arrin të përvetësojë moral të mirë, All-llahu ia mundëson që dituria e tij të jetë e pranueshme te të tjerët… Kështu, atë e do mësuesi, vëllai si dhe të gjithë ata që ai i fton në fe, dhe në këtë mënyrë All-llahu i jep sukses në kërkimin e diturisë dhe në thirrjen që e bën për në rrugën e All-llahut të Madhërishëm.

 

8. Kursimi i kohës

 

Koha është kapitali yt. Mu për këtë arsye selefët e mirë e kanë njohur vlerën e kohës dhe nuk kanë lënë as edhe një moment t’u shkojë kot, derisa disa prej tyre kanë thënë: Momentet më të rënda për mua janë momentet derisa ha ushqim. Ndërsa Davud Et-Taiu i jepte përparësi copëtimit të ushqimit para tretjes së saj në gojë, dhe thoshte: “Në mes këtyre dyjave dallimi është sa leximi i pesëdhjetë ajeteve.” Prandaj, kërkuesi i diturisë ka nevojë për çdo moment të kohës që e ka në dispozicion.

 

9. Edukata me mësuesin (profesorin)

 

Një prej gjërave më të rëndësishme dhe më madhështore për sa i përket edukatës është edukata me mësuesin nga i cili e merr diturinë. Selefët e mirë na kanë lënë shembuj të shkëlqyer për sa i përket edukatës së nxënësit para mësuesit të tij, duke filluar nga edukata e sahabëve me të dërguarin e All-llahut, pastaj edukata e sahabëve të rinj me mësuesit prej sahabëve më të moshuar, si Abdullah ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma, djali i xhaxhait të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, kur i liroi vendin në deve Zejd ibën Thabitit radijAll-llahu anhu, dhe me këtë rast tha: Kështu jemi urdhëruar të veprojmë me dijetarët tanë. Po ashtu gjumin që e bënte te dera e Ebu Hurejrës radijAll-llahu anhu duke pritur daljen e tij, ndërsa era e hidhte rërën mbi të.

Po ashtu e kemi edhe shembullin e edukatës së imam Shafiiut, All-llahu e mëshroftë, me mësuesin e tij, imam Malikun, All-llahu e mëshiroftë. Imam Shafiiu thotë: “Derisa e lexoja librin El-Muvetta’ para imam Malikut, kur e ndërroja faqen e librit, e ndërroja ngadalë dhe butësisht, që të mos e dëgjonte imam Maliku.”[21]

Ndërsa Rebiu, nxënësi i Shafiiut thotë: “E kam shoqëruar imam Shafiiun njëzet vite, dhe nga respekti që kisha për të, nuk kam pasur guximin as të pi ujë në praninë e tij.”

Këtu shihet vërtetësia e fjalëve të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i cili ka thënë: “Ashtu siç sillesh, (të tjerët) do të sillen me ty.” Pra, pasi imam Shafiiu kishte treguar edukatë me mësuesin e tij, All-llahu i mundësoi që edhe ai të ketë nxënës të tillë që të tregojnë edukatë para tij.

Bir i islamit…

Sikur të kishe parë modestinë e mësuesve të tu para mësuesve të tyre, do të mësoje edukatën e vërtetë. Prandaj, duhet medoemos ta nderosh e respektosh mësuesin tënd… Ndërsa prej edukatës me mësuesin po veçojmë:

– T’i përshëndesësh njerëzit në përgjithësi, ndërsa mësuesin tënd ta veçosh me një përshëndetje të caktuar.

– Të ulesh para tij me edukatë.

– Mos bëj lëvizje të dorës apo syve në praninë e tij.

– Mos thuaj: Filani e thotë të kundërtën e asaj që thua ti.

– Mos përgojo askënd në praninë e tij.

– Mos polemizo me dikë në një vendtubim ku mësuesi është me ty.

– Mos e kap për rroba kur ai çohet.

– Mos u mbështet për të kur të jetë i lodhur.

– Të lutesh për mësuesin tënd… Disa prej selefëve kur niseshin për te mësuesi, jipnin sadeka dhe thonin: O All-llah, mbuloja të metat mësuesit tim dhe mos e largo bereqetin e diturisë së tij nga unë.

– Të mos polemizosh me të, ngase polemika, e tëra, është e keqe, ndërsa polemika me mësuesin tënd është akoma më e shëmtuar, si dhe është shkak që të privon nga dituria.

– Të mos hysh tek ai pa leje, nëse mësuesi gjendet në një vend ku ka nevojë për leje.[22]

 

10. Nxënia e diturisë me shkrim

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nxëjeni diturinë me shkrim.”[23]

Shumë gjëra që njeriu i dëgjon ka mundësi t’i harrojë… E kur i shkruan, atëherë kjo ndikon që ajo dituri t’i mbetet në memorie.

Prandaj Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu thotë: “Asnjëri nga sahabët e të dërguarit të All-llahut nuk ka ditur më shumë hadithe përmendësh sesa unë përveç Abdullah ibën Amër ibën Asi, sepse ai i shkruante hadithet e unë nuk i shkruaja.”[24]

 

11. Qetësia dhe maturia

 

Kjo do të thotë t’i përkushtohesh qetësisë, maturisë dhe pamjes së mirë. Kërkuesi i diturisë duhet në pamje të jetë sunnij (praktikues i sunnetit), në brendi të jetë i devotshëm, në akide të jetë selefij, në lëvizjet e tij të jetë pasues, në veprat e tij të jetë ndjekës, t’u largohet bidateve dhe t’i refuzojë gjërat që kundërshtojnë fenë.

 

12. Të jesh modest me mësuesin tënd

 

Nëse ti je modest me mësuesin tënd, ai do të të dojë dhe do të përpiqet me të gjitha mundësitë e tij të ta mbjellë diturinë që e ka. E nëse bëhesh mendjemadh, kjo do të ndikojë që mësuesi yt të të urrejë dhe të mos përpiqet të ta mbjellë diturinë që e ka.

Nuk ka gjë më mëdhështore sesa modestia. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush është modest për hirin e All-llahut, All-llahu e ngritë.”[25]

 

13. Të punuarit me diturinë që ke

 

Ky është qëllimi parësor i kërkimit të diturisë, pra kërkuesi i diturisë të përfitojë nga dobitë e kësaj diturie e pastaj të punojë sipas saj në mënyrë që bereqeti i diturisë të dalë në pah tek ai.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka informuar se njeriu do të llogaritet për të punuarit sipas diturisë, dhe ka thënë: “Nuk do të lëvizin këmbët e robit (njeriut) në ditën e kiametit derisa të pyetet për katër gjëra: Për jetën e tij ku e harxhoi, rininë ku e kaloi, pasurinë nga e fitoi dhe si e shpenzoi dhe diturinë e tij, çfarë punoi me të.”[26]

 

14. Mosfshehja e diturisë

 

Kërkuesi i diturisë nuk duhet fshehur diturinë që ka.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ata, të cilët fshehin argumentet dhe faktet që Ne i shpallëm, e pasi që ato ua sqaruam njerëzve në librin, të tillët i mallkon All-llahu, i mallkojnë edhe ata që mallkojnë. Përveç atyre që pendohen, që përmirësohen dhe që u shpjegojnë njerëzve (të vërtetën), të tillëve ua pranoj pendimin, se Unë pranoj shumë pendimin, jam mëshirues.”[27]

Prandaj prej zeqatit të diturisë sheriatike është që kërkuesi i diturisë ta shpërndajë atë në mesin e njerëzve. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush thërret në hair, atij i takon shpërblimi sikur i atij që e vepron atë.”[28] Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush thërret (udhëzon) për në rrugë të drejtë, e ka shpërblimin njëlloj sikur ata që e ndjekin, pa ua pakësuar atyre shpërblimin…”[29]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem gjithashtu e ka sqaruar shpërblimin e madh për njeriun që përpiqet për udhëzimin e njerëzve. Prandaj i ka thënë Ali ibën Ebi Talibit radijAll-llahu anhu: “… Vallahi sikur All-llahu të udhëzojë nëpërmjet teje një njeri të vetëm, kjo do të jetë më mirë për ty sesa të keshë devetë e kuqe.”[30]

 

[1] Kaptina El-Alek, ajetet 1-5.

[2] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3319) dhe Ahmedi (22199). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2017) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2322), Ibën Maxhe (4112) dhe Ahmedi (1/30). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2797) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (80) dhe Muslimi (2671).

[5] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (100) dhe Muslimi (2673).

[6] Kaptina En-Nur, ajeti 54.

[7] Kaptina El-Bekare, ajeti 31.

[8] Kaptina El-Enbija’, ajeti 74.

[9] Kaptina El-Kasas, ajeti 14.

[10] Kaptina Jusuf, ajeti 68.

[11] Kaptina Jusuf, ajeti 22.

[12] Kaptina El-Enbija’, ajeti 79.

[13] Kaptina El-Maide, ajeti 110.

[14] Kaptina En-Nexhm, ajetet 4-5.

[15] Kaptina En-Nisa’, ajeti 113.

[16] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (73) dhe Muslimi (816).

[17] Kaptina Ta-Ha, ajeti 114. Ndërsa teksti është shkëputur nga libri El-Ilmu ve Binaul-Umem, fq. 9-14. Autor: Dr. Ragib Es-Serxhani.

[18] Hasen: Shënojnë Ibën Maxhe (260) dhe Ahmedi (1/30). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6382) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[19] Hasen: Shënon Tirmidhiu (2654). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6383) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[20] Sahih: shënon Muslimi (1015).

[21] D.m.th. ka dashur që të mos e shqetësojë. (shën. përkth.)

[22] Shkëputur nga libri Ibnul-Islam. Autor: Muhammed Ja’kub, fq. 97-98.

[23] Sahih: shënojnë Hakimi (1/169), Hatibi (10/46) dhe Ibën Asakiri (37/353). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2026) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[24] Shënon Ibën Abdul-Berri në librin e tij Xhamiu Bejanil-Ilmi ve Fadlihi (118).

[25] Sahih: shënon Muslimi (2588).

[26] Sahih: shënon Tirmidhiu (2417). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (946) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[27] Kaptina El-Bekare, ajetet 159-160.

[28] Sahih: shënon Muslimi (1893).

[29] Sahih: shënon Muslimi (2674).

[30] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (4210) dhe Muslimi (2406). Ndërsa qëllimi përse Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i ka përmendur devetë e kuqe është se ato kanë qenë pasuria më e madhe e asaj kohe tek arabët. (shën. përkth.)

 

www.thirrjaislame.com

---

Vëllezër të dashur,

Ne e dimë se nevojat e njeriut në jetë janë të shumta dhe para se të bëjë ndonjë hap në jetë ai duhet të kërkojë prej All-llahut të Madhërishëm hairin dhe pastaj të konsultohet me njerëz me përvojë që i ka përreth dhe kështu ai ka ndjekur të gjithë faktorët të cilët i mundësojnë suksesin në jetë. Pra ai është mbështetur në All-llahun e Madhërishëm dhe njëkohësisht i ka ndjekur faktorët e suksesit.

Nisur nga kjo, duhet t’i mësojmë rregullat të cilat myslimani duhet pasur parasysh gjatë istihares. Në vazhdim po i përmendim disa prej tyre:

 

           1.Nijeti i sinqertë për hirin e All-llahut të Madhërishëm

 

Kur të marrësh vendimin për të bërë cilëndo qoftë punë në jetën tënde, medoemos duhet të kesh nijetin e pastër për hirin e All-llahut të Madhërishëm, të jesh i sinqertë në mbështetjen tënde në All-llahun, ta dish se ti nuk ke mundësi të bësh asnjë vepër apo të kesh sukses në asnjë gjë përveçse me dëshirën e All-llahut të Madhërishëm dhe para se të bësh ndonjë gjë, të bësh nijetin se atë e bën për hirin e All-llahut të Madhërishëm.

 

2. Gjatë istihares të jesh i pavendosur

 

Kjo do të thotë që të jesh i paanshëm në mes dy gjërave dhe të mos dish se cila është më e hairit. Në këtë rast, e bën istiharen duke kërkuar nga All-llahu të ta lehtësojë të zgjedhësh më të mirën.

Por nëse zemra yte anon nga njëra gjë dhe je i vendosuar ta bësh atë, në këtë rast istihareja nuk ka kuptim, ngase istihareja bëhet vetëm kur je në dilemë dhe kur nuk anon nga njëra prej dy gjërave.

Për ta qartësuar këtë gjë, do të të sjell një shembull:

Ka mundësi që të jesh i pavendosur të zgjedhësh në mësimin e njërës prej dy gjuhëve: anglishtes apo frëngjishtes… Nëse zemra yte anon nga frëngjishtja dhe ti ke vendosur ta mësosh atë, atëherë në këtë rast istihareja nuk ka kuptim dhe nuk vlen të bëhet, ngase ti më ke zgjedhur njërën prej tyre.

Por nëse je dymendjesh dhe neutral në animin nga njëra prej dy gjuhëve, atëherë me këtë rast mund të falësh dy rekate namaz dhe të bësh istiharen, dhe All-llahu do të ta mundësojë që të anosh nga njëra prej dy gjuhëve e cila do të jetë më e hairit për ty.

 

3. Të falësh dy rekate namaz jo të obligueshme (farz)

 

Nuk është e thënë që të falen dy rekate namaz apostafat për istihare, por mund të bësh istiharen pas dy rekateve ‘tehijjetul-mesxhid’ (përshëndetje e xhamisë), pas dy rekateve sunnet të drekës apo pas çdo namazi nafile nëse e bën këtë me nijet të istihares. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur dikush prej jush dëshiron të vendosë për një punë me rëndësi, le t’i falë dy rekate namaz (nafile) dhe pastaj le të thotë: …” [1] dhe pas dy rekateve e thotë duanë e istihares… Pra, e rëndësishme është që duaja e istihares bëhet pas namazit nafile e jo pas namazit farz.

 

4.  Shfaqja e nënshtrimit, përuljes dhe nevojës nga All-llahu

 

Kur robi shfaq nënshtrim, përulje dhe nevojë para madhështisë së All-llahut, kjo është prej faktorëve më të mëdhenj që ndikon në përgjigjen e duasë nga All-llahu i Madhërishëm.

 

        5.Duaja e istihares bëhet menjëherë pas përfundimit të dy rekateve

 

Duaja e istihares duhet bërë pas dy rekateve nafile. Ndërsa duanë e istihares e mësojmë nga ky hadith: “Kur dikush prej jush dëshiron të vendosë për një punë me rëndësi, le t’i falë dy rekate namaz (nafile) dhe pastaj le të thotë: O All-llah, me diturinë Tënde (të pakufishme) kërkoj mbarësi. Kërkoj ndihmë prej fuqisë Tënde. Kërkoj prej të mirave të Tua të shumta, sepse Ti ke mundësi, e unë s’kam mundësi, Ti di gjithçka e unë nuk di asgjë. Ti je Ai që i di të fshehtat. O All-llah, nëse kjo punë e imja (e përmend nevojën e tij) është e dobishme për fenë time, jetën time dhe për të ardhmen time, ma bëj të mundshme që kjo të realizohet, ma lehtëso mua këtë dhe më beko me të. E nëse kjo punë është e dëmshme për fenë time, jetën time dhe për të ardhmen time, largoje atë nga unë dhe më largo mua nga ajo, dhe më përcakto mirësinë (mbarësinë) kudo që të jetë dhe më bëj të jem i kënaqur me të.”[2]

 

6. Istihareja nuk bëhet shtatë herë

 

Disa njerëz mendojnë se istihareja duhet bërë shtatë herë, por kjo është gabim.

E vërteta është se istihareja nuk lidhet me ndonjë numër të caktuar. Lejohet që ajo të përsëritet më shumë se një herë, por nuk përkufizohet me shtatë herë.

 

7. Nuk është kusht të shohim ëndrra

 

Ka prej njerëzve që mendojnë se pas istihares njeriu patjetër duhet parë ëndrra. Kjo po ashtu nuk është e vërtetë. Myslimani bën istiharen dhe pastaj i rreket punës për të cilën ka bërë istiharen. Nëse në atë punë ka hair, atij do t’i lehtësohet ajo punë, e nëse në të nuk ka hair, në atë punë do të hasë në vështirësi. Ky është rezultati i istihares.

 

8. Isitihareja bëhet për çdo punë

 

Kur vendos të bësh çfarëdo pune në jetë, duhet të bësh istiharen në mënyrë që të realizosh mbështetjen në All-llahun e Madhërishëm në të gjitha punët e jetës.

Xhabir ibën Abdullahu, radijAll-llahu anhuma, ka thënë: “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na e mësonte duanë e istihares për çdo çështje ashtu siç na i mësonte suret e kur’anit dhe thoshte: “Kur dikush prej jush dëshiron të vendosë për një punë…”[3]

Por, duhet potencuar se istihareja nuk vlen për zbatimin e farzeve dhe mustehabeve, si dhe nuk vlen për lënien e harameve dhe mekruheve, por vlen vetëm në çështjet që janë mubah.

Për ta qartësuar këtë gjë, do të të sjell një shembull:

Nuk lejohet të bëhet istihare për sa i përket faljes së pesë namazeve farz, sunneteve apo nafileve, apo të bëhet istihare për sa i përket agjërimit. Po ashtu nuk lejohet të bëhet istihare për sa i përket lënies së ndonjë harami, si alkooli, bixhozi apo mosrespektimi i prindërve.

Pra, istihareja bëhet në çështjet mubah, si p.sh. blerja e veturës, zgjedhja e shkollës ku do të regjistrohesh, blerja e rrobave të ndryshme, martesa, e kështu me radhë.

 

9. Myslimani pas istihares menjëherë i rreket punës

 

Pasi të bësh istiharen, duhet menjëherë t’i rrekesh punës për të cilën ke bërë istiharen. Nëse ajo punë i shkon mbarë, kjo është si rezultat i istihares dhe sikur kjo është shenjë se hairi është në atë punë. E nëse ajo punë nuk i shkon mbarë, kjo është si rezultat i istihares dhe sikur kjo është shenjë se në atë punë është sherri.

1] Istihare: Të kërkosh më të mirën e dy gjërave për njërën prej të cilave ke nevojë. (shën. përkth.)

 

[1] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (444) dhe Muslimi (714).

[2] Sahih: shënon Buhariu (6382).

[3] Sahih: shënon Buhariu (1166).

 

www.thirrjaislame.com