Blog

Vëllezër të dashur,

Ndonjëherë detyrohemi të betohemi për ndonjë gjë, qoftë të betohemi vetë apo kërkohet prej nesh të betohemi.

Nisur nga kjo, duhet mësuar se cilat janë rregullat që duhet pasur parasysh gjatë duasë…

Në vazhdim po përmendim disa prej tyre:

 

1. Të mos betohesh në asgjë veçse në All-llahun

 

Betimi në dikë apo diçka tjetër përveç në All-llahun nuk lejohet, ngase betim do të thotë madhërim të atij në të cilin betohesh, ndërsa madhërimi nuk i takon kujt tjetër pos All-llahut të Madhërishëm. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush betohet në dikë tjetër pos All-llahut, ka bërë shirk.”[1] Po ashtu ka thënë: “Kush betohet me ibadetet, nuk është prej radhëve tona.”[2] Ndërsa në një hadith tjetër ka thënë: “Vërtet All-llahu ju ndalon të betoheni në baballarët tuaj. Andaj, kush betohet, le të betohet në All-llahun ose le të heshtë.”[3]

Ndërsa All-llahu i Madhërishëm betohet në çfarë të dëshirojë prej krijesave të Tij.

 

2. Të jesh i sinqertë në betimin tënd

 

Betimi i rrejshëm nuk lejohet asnjëherë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Vërtet njeriu do të vazhdojë të gënjejë derisa tek All-llahu të shkruhet si gënjeshtar.”[4] Po ashtu ka thënë: “Kush betohet rrejshëm qëllimisht për t’ia marrë pasurinë vëllait të tij mysliman, le të përgatisë një vend në zjarrin e xhehennemit.”[5]

Prandaj Pegamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka urdhëruar të jemi të sinqertë kur betohemi dhe ka thënë: “Betohuni në All-llahun dhe jini të sinqertë, ngase All-llahu dëshiron betimin në Të.”[6]

Duhet të dish se betimi në All-llahun rrejshëm është prej mëkateve më të mëdha, dhe e fundosë njeriun në zjarrin e xhehennemit.

 

3. Mosbetimi për ndonjë gjë të ndaluar

 

Doemos duhet të dish se nuk lejohet të betohesh se do të bësh një gjë të ndaluar, si betimi: “Vallahi do t’i shkëpus lidhjet me të afërmit e mi.”

Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush betohet se do t’i shkëpusë lidhjet farefisnore ose për diçka që nuk bën, mirësi e tij do të ishte të mos i realizonte ato.”[7]

 

4. Mos-shpeshtimi i betimit

 

Nuk duhet të betohemi për çdo gjë të vogël e të madhe, dhe ta kemi shprehi të betohemi për çdo gjë, sepse kjo është zhvlerësim i emrit të All-llahut të Madhërishëm. Prandaj All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ruani betimet tuaja.”[8]

 

5. Kushtëzimi në betim me fjalën ‘in ShaAll-llah’

 

Kjo do të thotë që gjatë betimit të themi ‘in ShaAll-llah’ (nëse do All-llahu).

Këtu nuk është fjala që njeriu të betohet por të mos ketë për qëllim ta çojë betimin në vend, ngase kjo është prej shenjave të nifakut, por kjo do të thotë që gjatë betimit nëse thotë ‘in ShaAll-llah’ dhe nuk arrin të realizojë betimin, atëherë ai nuk llogaritet si mospërfillës i betimit.

Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush betohet me kushtëzim (thotë in ShaAll-llah), nëse do, e realizon betimin, e nëse do, mund ta lëjë realizimin e betimit, duke mos qenë mëkatar.”[9]

 

6. Çuarja e betimit të tjetrit në vend

 

Kur vëllai yt të betohet të bësh diçka, mos e bëj të kundërtën e saj. Ndërsa nëse të betohet të mos bësh diçka, mos e bëj të njëjtën. Ti e ke obligim ta çosh betimin e tjetrit në vend përveç nëse përmban mëkatim ndaj All-llahut të Madhërishëm. Nga Bera’ ibën Azibi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut na ka urdhëruar me shtatë gjëra dhe prej tyre përmendi: Të çosh betimin e tjetrit në vend.”[10]

 

7. T’i besosh atij që të është betuar në All-llahun

 

Atij të cilit i bëhet betimi duhet besuar betuesin që betohet në All-llahun e Madhërishëm dhe duhet të jetë në pajtim me këtë betim, si lartësim ndaj All-llahut të Madhërishëm. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush betohet në All-llahun, le të jetë i sinqertë. Atij të cilit i bëhet betimi, le të jetë në pajtim me të. E kush nuk është i kënaqur, ai nuk ka asgjë nga feja e All-llahut.”[11] Pejgamberët dhe njerëzit e mirë e madhëronin shumë betimin në All-llahun. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Isai, i biri i Merjemes, kishte parë një njeri duke vjedhur, dhe i tha: A vodhe? Njeriu tha: Jo pasha Atë që nuk ka Zot tjetër pos Tij! Isai tha: I besoj All-llahut dhe e përgënjeshtroj syrin tim.”[12]

 

 

8. Mospërdorimi i betimit si mjet për promovimin e biznesit

 

Kjo gjë është e përhapur te shumica e tregtarëve, kështu që shpesh i sheh duke thënë: Vallahi këtë produkt e kam blerë për kaq para, ndërsa unë e shes për kaq e kaq… Vallahi është origjinal… Vallahi është e klasës së parë, etj.

Shitësi nuk duhet bërë shprehi betimin për të promovuar produktin e tij ngase mund të bjerë në gënjeshtër dhe kështu të bëhet mëkatar. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Tre njerëz në ditën e kiametit All-llahu nuk i shikon, nuk i pastron dhe ata do të kenë dënim të dhembshëm: Plakun zinaqar (të pamoralshëm), fukaranë mendjemadh dhe njeriun që produktin e tij nuk e blen apo nuk e shet përveçse me betim.”[13]

 

          9. Çuarja e betimit në vend

 

Kjo do të thotë ta bësh gjënë për të cilën je betuar se do ta bësh dhe të mos e bësh gjënë për të cilën je betuar se nuk do ta bësh, përveç nëse ajo gjë është mëkat apo shkëputje e lidhjeve farefisnore. Nëse betohesh se nuk do t’i vizitosh të afërmit e tu, kjo nuk të lejohet sepse shkëputja e lidhjeve farefisnore është e ndaluar. Po ashtu nëse betohesh se do të konsumosh duhan, nuk lejohet të bësh një gjë të tillë sepse duhani është i ndaluar.

Ndërsa nëse betohesh se do të bësh një ibadet të caktuar apo se do të largohesh nga një mëkat i caktuar, atëherë medoemos duhet ta çosh betimin në vend.

 

10. Shpagimi i betimit për të bërë një adhurim

 

Nëse betohesh se do të bësh një mëkat, atëherë mos e bëj të njëjtin dhe shpaguaje betimin tënd, ose nëse betohesh se do të braktisësh një ibadet, si p.sh. namazin, atëherë duhet ta bësh atë ibadet dhe ta shpaguash betimin tënd…

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Unë, vallahi, in shaAll-llah, kur betohem për diçka dhe e shoh se diçka tjetër është më e mirë se ajo gjë për të cilën jam betuar, e shpaguaj betimin tim dhe e bëj atë që është më e mirë.”[14] Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka urdhëruar në këtë gjë dhe ka thënë: “O Abdurr-Rrahman ibën Semur, nëse betohesh për ndonjë gjë dhe e sheh se diçka tjetër është më e mirë se ajo gjë për të cilën je betuar, shpaguaje betimin tënd dhe veproje atë që është më e mirë.”[15]

 

11. Nëse betohesh me harresë në dikë tjetër pos All-llahut, thuaj ‘Lai Ilahe Il-lAll-llah’

 

Nëse betohesh me harresë në dikë tjetër pos All-llahut, shpagimi i kësaj është të thuash: ‘La Ilahe Il-lAll-llah’… Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush prej jush betohet duke thënë: Pasha Latin dhe Uzzanë, le të thotë: La Ilahe Il-lAll-llah,  dhe ai që i thotë shokut: Eja të luajmë bixhoz, le të ndajë sadeka.”[16]

 

12. Nijeti i betimit është sipas nijetit të njeriut që kërkon prej teje të betohesh

 

Nëse dikush kërkon prej teje të betohesh për diçka, nuk të lejohet të betohesh para tij ndërsa në vete ke nijet tjetër duke përdorur alegorinë, por betimi duhet bërë sipas nijetit të atij që kërkon betimin tënd, siç ka thënë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Gjatë betimit tënd, në konsideratë merret ajo për të cilën shoku yt të beson.”[17] Po ashtu ka thënë: “Betimi llogaritet sipas nijetit të atij që kërkon betimin.”[18]

Prandaj sheriatikisht nuk pranohet ajo që disa njerëz e veprojnë duke përdorur alegorinë gjatë betimit, si p.sh. kur njeriu i thotë shkout të tij: Betohu në All-llahun se nuk e ke bërë këtë gjë. Kështu, ai betohet duke pasur për qëllim se nuk e ka bërë atë gjë sot, por e ka bërë ditën e djeshme. Kjo gjë përveç asaj që nuk lejohet, po ashtu ndikon në humbjen e besimit te njerëzit saqë pothuaj askush më nuk u beson.[19]

 

13. Shpagimi i betimit

 

Kur betohesh për ndonjë gjë dhe e sheh se hairi është në të kundërtën e saj, si p.sh. nëse je betuar se nuk do t’i respektosh prindërit, atëherë e ke për detyrë t’i respektosh ata dhe ta shpaguash betimin tënd duke ushqyer dhjetë fukarenj nga ushqimi që ti dhe familja jote e ha, apo duke liruar një rob, apo të agjërosh tri ditë nëse nuk ke mundësi t’i bësh dy të parat. All-llahu i Madhërishëm thotë: “All-llahu nuk ju merr në përgjegjësi për betimet e juaja të paqëllimta (për betim), por ju merr për ato që jeni zotuar qëllimisht. E shpagimi i tij (i betimit të bërë) është duke i ushqyer dhjetë të varfër me ushqim mesatar që ushqeni familjen tuaj, ose duke i veshur ata (të dhjetë), ose duke liruar një rob. E kush nuk ka mundësi t’i bëjë këto, le të agjërojë tri ditë. Ky është shpagim për betimet tuaja kur i theni ato. Ruani betimet tuaja. Kështu All-llahu ju sqaron dispozitat e veta, ashtu që të jeni mirënjohës.”[20]

 

 

[1] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (3251), Tirmidhiu (1534) dhe Ahmedi (2/69). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6204) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[2] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (3253) dhe Ahmedi (5/352). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6203) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6646) dhe Muslimi (1646).

[4] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6094) dhe Muslimi (2607).

[5] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (3242) dhe Ahmedi (4/441). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6213) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Sahih: Shënojnë Ebu Nuajmi në librin e tij Hiljetul-Evlija’ (7/267) dhe Dejlemiu (1/101). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6215) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[7] Sahih: shënon Ibën Maxhe (2110). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6215) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[8] Kaptina El-Maide, ajeti 89.

[9] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (3262) dhe Nesaiu (3793). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6206) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[10] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1239) dhe Muslimi (2066).

[11] Sahih: shënojnë Ibën Maxhe (2101) dhe Ebu Ja’la. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7247) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[12] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (3444) dhe Muslimi (2368).

[13] Sahih: shënon Taberaniu (6/246). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3072) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6623) dhe Muslimi (1649).

[15] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6622) dhe Muslimi (1652).

[16] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (4860) dhe Muslimi (1647).

[17] Sahih: shënon Muslimi (1653).

[18] Sahih: shënon Muslimi (1653).

[19] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (1/327).

[20] Kaptina El-Maide, ajeti 89.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Vërtet përmendja e All-llahut të Madhërishëm është prej ibadeteve më madhështore me të cilat afrohemi tek All-llahu i Madhërishëm, madje ajo është thelbi i punëve të mira, shkak i zbritjes së mëshirës dhe kënaqësisë së Zotit të qiejve e të tokës, mbjellje e xhennetit, si dhe shkak i arritjes së lumturisë në dynja e ahiret.

 

GJUHA JOTE ËSHTË PANDËRPRERË E NJOMË NGA TË PËRMENDURIT E ALL-LLAHUT

 

O ti që synon lumturinë e vërtetë, përmbaju përmendjes së All-llahut të Madhërishëm. A nuk e ke dëgjuar fjalën e All-llahut të Madhërishëm: “Me të përmendur All-llahun zemrat stabilizohen.”[1] All-llahu i Madhërishëm po ashtu thotë: “Pra ju më kujtoni Mua (me adhurime), Unë ju kujtoj juve (me shpërblim).”[2] “Përmendeni shpeshherë All-llahun, ashtu që të gjeni shpëtim.”[3] “shumëpërmendësit e All-llahut e shumëpërmendëset e All-llahut, All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh.”[4]

Nga Ebu Musa El-Esh’ariu radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shembulli i atij që e përmend All-llahun dhe atij që nuk e përmend është sikur shembulli i të gjallit dhe të vdekurit.”[5]

Ndërsa në transmetimin e Muslimit qëndron: “Shembulli i shtëpisë ku përmendet All-llahu dhe shtëpisë ku nuk përmendet All-llahu është sikur shembulli i të gjallit dhe të vdekurit.”[6]

Nga Abdullah ibën Busri radijAll-llahu anhu na përcillet se një njeri tha: “O i dërguari i All-llahut, obligimet e fesë janë bërë shumë për mua (ngarkesë e tepërt), andaj më trego diçka të cilës do t’i përmbahem. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: Le të jetë gjuha jote gjithmonë e njomë nga të përmendurit e All-llahut.”[7]

Nga Xhabiri radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush thotë: SubhanAll-llahil-Adhim ve bihamdihi,[8] atij do t’i mbillet në palmë në xhennet.”[9]

Nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Natën që u dërgova në qiell e takova Ibrahimin, alejhis-selam, e ai më tha: O Muhammed, bëji selam ummetit tënd prej meje dhe tregoju se xhenneti e ka dheun e pastër, ujin e ëmbël dhe është rrafshinë, ndërsa shkak për të fituar pemët e tij janë fjalët: SubhanAll-llah (i lartësuar qoftë All-llahu); El-hamdu li-lah (i falënderuar qoftë All-llahu); La ilahe il-lAll-llah (nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç All-llahut) dhe All-llahu ekber (All-llahu është më i madhi).”[10]

Nga Ebu Derda’ radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “A nuk doni t’ju tregoj për punët tuaja më të mira dhe më të pastra tek Sunduesi juaj; që i lartësojnë më së shumti gradat dhe janë më të mira për ju se shpenzimi i floririt dhe argjendit (për të fituar kënaqësinë e All-llahut) dhe që janë më mirë për ju se ta takoni armikun tuaj e t’i godisni ose t’ju godasin në zverqe?!” I thanë: “Po.” Ai tha: “Të përmendurit e All-llahut të Madhërishëm.”[11]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se një ditë fukarenjtë e muhaxhirëve erdhën tek i dërguari i All-llahut dhe i thanë: “Pasanikët na tejkaluan në shkallët e larta dhe në bekimet e vlefshme. Falen siç falemi, agjërojnë siç agjërojmë, dhe me pasuritë që i kanë, e bëjnë haxhin dhe e kryejnë umren, bëjnë xhihad dhe japin sadeka!  I Dërguari i All-llahut u tha: “A dëshironi t’ju mësoj diç­ka me të cilën do t’i arrini ata që kanë qenë para jush dhe do t’i tejkaloni ata që vij­në pas jush, dhe askush nga ju nuk do të jetë më i vlef­shëm, përveç nëse vepron ç‘veproni edhe ju?” Ata thanë: “Po, gjithqysh, o i dërguari i All-llahut!”. I Dërguari i All-llahut u tha: “Do të thoni SubhanAll-llah, Elhamdu lil-lah dhe All-llahu ekber pas çdo namazi nga tridhjetë e tri herë.”[12]

Ndërsa në transmetimin e Muslimit qëndron edhe kjo shtojcë: Fukarenjtë e muhaxhirëve u kthyen tek i dërguari i All-llahut dhe i thanë: “Vëllezërit tanë pasanikë dëgjuan për atë që ne bëmë dhe edhe ata e bënë të njëjtën.” Atëherë i dërguari i All-llahut u tha: “Kjo është mirësi e All-llahut, që ia jep atij që do.”

Nga Muadh ibën Xhebeli radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut një herë i kishte thënë atij: “Po të porosis, o Muadh, që në fund të çdo namazi (para selamit) të thuash: O All-llah, më ndihmo, që të të përmend e të të falënderoj, dhe më mundëso që të të adhuroj sa më mirë.”[13]

 

Rregullat gjatë përmendjes së All-llahut

 

1. Sinqeriteti në nijet vetëm për hirin e All-llahut të Madhërishëm dhe shpresa vetëm në shpërblimin e Tij. All-llahu i Madhërishëm thotë:” E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin All-llahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë.”[14]
2. Mallëngjimi i zemrës për përmendje të All-llahut ashtu siç trupi mallëngjehet për haje e pije, kështu që robi e përmendë All-llahun me mall, dashuri, pasion dhe përqendrim, ngase All-llahu i ka përshkruar munafikët me fjalët: “Ata edhe kur falen, falen me përtaci dhe vetëm sa për t’u dukur te njerëzit dhe fare pak e përmendin All-llahun.”[15] Pra, prej rregullave dhe edukatës gjatë përmendjes së All-llahut është përmendja e Tij me mall.

 

3. Marrja e avdesit apo guslit paraprakisht. Kjo, ngase Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem nuk ka parapëlqyer përmendjen e All-llahut pa praninë e pastërtisë (avdesit apo guslit). Nga Muhaxhir ibn Kunfudhi radijAll-llahu anhu na përcillet se ai një herë kishte kaluar përreth Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, ndërsa ai po urinonte, e kishte përshëndetur me selam, por Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem nuk ia kishte kthyer selamin derisa kishte marrë avdes, e pastaj i kishte kërkuar falje, duke i thënë: “Mua nuk më pëlqen të përmend emrin e All-llahut të Madhërishëm kur nuk jam në gjendje të pastër.” [16]

Ndërsa Omer ibën Hattabi radijAll-llahu anhu thotë: “Avdesi (i marrur) mirë e largon shejtanin prej teje.”

 

4. Ulja në drejtim të kibles me përkushtim dhe maturi. Kështu duhet të jetë nënshtrimi yt gjatë lutjes ndaj All-llahut, Zotit të botëve, e në veçanti kur e përkujton fjalën e All-llahut: “Pra ju më kujtoni Mua (me adhurime), Unë ju kujtoj juve (me shpërblim).”[17] ose fjalën: “Unë jam në kujtimin e robit Tim për Mua, Unë jam me të kur më përmend Mua; nëse ai më përmend në veten e tij, Unë e përmend atë në Veten Time, e nëse ai më përmend Mua në bashkësi, edhe Unë atë e përmend në një bashkësi më të mirë se të atij.”[18]

 

5. Ta pastrosh brendësinë tënde me kërkim faljeje (nga All-llahu), duke pasur parasysh mbikëqyrjen e All-llahut, si dhe me pendim nga mëkatet e gjynahet, në mënyrë që zemra dhe gjuha të parapërgatiten për përmendje të All-llahut.

 

6. Zgjedhja e kohëve të përshtatshme për përmendje të All-llahut, gjatë kohës kur njeriu është i lirë nga obligimet e ngarkesat, shpirti është i gatshëm për pranimin e dritës dhe zemra është e përmalluar për lutje ndaj All-llahut të Madhërishëm, si koha para agimit, para perëndimit të diellit, menjëherë pas farzit të çdo namazi, si dhe në netët e bekuara dhe ditët e vlefshme.

 

7. Ndjellja e madhërisë së All-llahut të Madhërishëm, meditimi në fjalët e dhikrit dhe përmendja e All-llahut të Madhërishëm me emrat e Tij të bukur dhe cilësitë e Tij të larta. Kështu arrihet përkulja, nënshtrimi dhe adhurimi i vërtetë ndaj All-llahut të Madhërishëm. Në këto momente zemra ndien rehati.

 

8. Gjatë përmendjes së All-llahut rekomandohet e qara. Në hadithin e shtatë grupeve të njerëzve të cilët All-llahu do t’i fusë nën hijen e Tij, në ditën kur nuk do të ketë hije tjetër por asaj, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem mes tjerash thotë: “… dhe një njeri që e përmendë All-llahun dhe i mbushen sytë me lot…”[19] Ai që përqendrohet me zemër gjatë përmendjes së All-llahut, e ndien afërsinë e All-llahut të Madhërishëm ndaj tij dhe e kupton nga All-llahu i Madhërishëm qëllimin përse robi e përmendë Zotin e tij, nuk e përmban dot veten nga lotët.

 

9. Fshehja e saj nga të tjerët në mënyrë që të ruhet sinqeriteti dhe t’i iket syefaqësisë. Kështu përmendja e All-llahut arrin në thellësinë e shpirtit dhe troket me trokitjet e zemrës.

 

10. Kërkimi i fryteve të përmendjes së All-llahut. Kjo arrihet duke qenë i përpiktë në adhurimet ndaj All-llahut, duke u larguar nga dëfrimet, fjalët e kota, veprat e kota, mëkatet, si dhe duke u përqendruar në fjalë, vepra dhe marrëdhënie ndërnjerëzore.

Hasen El-Basriu, All-llahu e mëshiroftë, ka thënë: “Përmendja e All-llahut (dhikri) është dyllojësh: Njëri ka të bëjë me përmendjen e All-llahut të Madhërishëm që është mes teje dhe Tij, e që është një dhikër shumë i mirë dhe me shpërblim të madh. Ndërsa dhikër akoma më i mirë se i pari është kur përmendet All-llahu në momentin kur bëhet mëkat ndaj Tij.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Vërtet, ata që janë të ruajtur, kur i prek ndonjë iluzion nga djalli, ata përkujtojnë (All-llahun), dhe atëherë shohin (të vërtetën).”[20] Po ashtu thotë: “Edhe ata të cilët kur bëjnë ndonjë (mëkat) të shëmtuar ose i bëjnë zullum vetvetes, e përmendin All-llahun dhe kërkojnë falje për mëkatet e tyre – e kush i falë mëkatet përveç All-llahut?”[21]

Pra, fryti i vërtetë i dhikrit është që nefsi yt mos të të nxisë në ndonjë haram, por kur e përmend All-llahun në mënyrë konstante, e sheh se je para All-llahut, dhe realisht e do Atë, realisht turpërohesh prej Tij, ia ke frikën sikur e ke para vetes dhe e sheh dhe kështu bëhesh prej përmendësve të mëshiruar të All-llahut. E lusim All-llahu të na bëjë prej tyre.[22]

[1] Kaptina Err-Rra’d, ajeti

[2] Kaptina El-Bekare, ajeti 152.

[3] Kaptina El-Xhumuah, ajeti 10.

[4] Kaptina El-Ehzab, ajeti 35.

[5] Sahih: shënon Buhariu (6407).

[6] Sahih: shënon Muslimi (779).

[7] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3375) dhe Ibën Maxhe (3793) nga Abdullah ibën Busri radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7700) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[8] ‘SubhanAll-llahil-Adhim ve bihamdihi’: I Lartësuar qoftë All-llahu, Atij i takon lavdërimi. (shën.përkth.)

[9] Sahih: shënon Tirmidhiu (3464, 3465). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (64) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[10] Hasen: shënon Tirmidhiu (3462) nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin Es-Silsiletus-Sahiha (105) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[11] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3377), Ibën Maxhe (3790) dhe Ahmedi (21195) nga Ebu Derda’ radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2629) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[12] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (843) dhe Muslimi (595), nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu.

[13] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1522), Nesaiu (1303) dhe Ahmedi (21621) nga Muadh ibën Xhebeli radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7969) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Kaptina El-Bejjine, ajeti 5.

[15] Kaptina En-Nisa’, ajeti 142.

[16] Sahih: shënon Ebu Davudi (17). Shejh Albani në librin e tij Sahih Ebi Davud e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Kaptina El-Bekare, ajeti 152.

[18] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (7405) dhe Muslimi (2675).

[19] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (660) dhe Muslimi (1031).

[20] Kaptina El-E’raf, ajeti 201.

[21] Kaptina Alu Imran, ajeti 135.

[22] Shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, fq. 236-238, me pak ndërhyrje. Autor: Prof. Muhammed Abdul-Ati Buhajri.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Duhet ditur se duaja është prej ibadeteve më të vlefshme me të cilën robi i afrohet Zotit të tij. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Thuaj: Zoti im as nuk do të kujdesej për ju, sikur të mos ishte lutja juaj.”[1]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka gjë më fisnike tek All-llahu i Madhërishëm se duaja.”[2] Robi, i cili e di madhërinë e Zotit të tij dhe i cili e di se me duanë e tij troket në derën e Mbretit të mbretërve, All-llahut të Madh e të Lartësuar, duhet përvetësuar rregullat dhe edukatën e qëndrimit para Mbretit, në Dorën e të Cilit është pushteti mbi çdo send. Prej rregullave më të rëndësishme po veçojmë:

 

1. Nijeti i sinqertë vetëm për hirin e All-llahut

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Pra, adhurojeni All-llahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij.”[3] “Ai është i përjetshmi, s’ka zot, vetëm Ai, pra adhurojeni Atë me adhurim të sinqertë ndaj Tij.”[4] Duanë nuk duhet drejtuar kujt tjetër pos All-llahut të Madhërishëm. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “… kur të kërkosh diçka, kërko prej All-llahut…”[5]

 

2. Largimi nga harami

 

Kjo do të thotë të largohesh nga harami në haje, pije dhe veshje. Kështu duaxhiu duhet bërë kujdes që haja, pija dhe veshja e tij të jenë nga hallalli. I dërguari i All-llahut ka thënë: “Vërtet All-llahu i Madhërishëm është i bukur dhe nuk pranon përveç të bukurës, dhe vërtet All-llahu i ka urdhëruar besimtarët me atë që i ka urdhëruar të dërguarit dhe ka thënë: O ju të dërguar, hani gjërat e mira dhe punoni mirë.”[6] Po ashtu ka thënë: O ju besimdrejtë, hani gjërat e mira me të cilat ju kemi furnizuar.”[7] Pastaj e përmendi njeriun, i cili ka udhëtuar gjatë me flokë të shpupuritura dhe të pluhurosura dhe i cili i ngritë duart e tij nga qielli duke thënë: O Zot, o Zot! Kurse ushqimi i tij është haram, pija e tij haram, veshmbathja e tij haram, dhe është ushqyer me haram. E si do t’i pranohet lutja e tij!”[8] Ky hadith sqaron se ngrënia e haramit e pengon përgjigjen e duasë (nga All-llahu), edhe sikur duaxhiu t’u përmbahet të gjitha faktorëve që ndikojnë në përgjigjen e duasë.

 

3. Ndërmjetësimi tek All-llahu me anë të veprës së mirë e të sinqertë

 

Me anë të kësaj robi synon që vepra e mirë dhe e sinqertë e tij të jetë faktor që ndikon në përgjigjen e duasë nga ana e All-llahut të Madhërishëm, siç e kemi rastin e tre pesonave që u bllokuan në shpellë kur një gurë i madh ra prej lartë dhe ua mbylli hyrjen e shpellës, kështu që secili prej tyre e luti All-llahun me anë të një vepre të mirë që e kishte bërë dhe kështu All-llahu ua hapi hyrjen e shpellës nga e cila dolën.

 

4. Marrja e avdesit para duasë

 

Kjo bëhet nëse ka mundësi për një gjë të tillë. Nga Ali ibën Ebi Talibi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Një herë dolëm bashkë me të dërguarin e All-llahut, dhe kur arritëm te Hurretus-Sukja,[9] që ishte pronë e Sa’d ibën Ebi Vekkasit radijAll-llahu anhu, i dërguari i All-llahut tha: Më sillni ujë për avdes. Pastaj morri abdest, u kthye nga kibleja dhe tha: O Zot! Ibrahimi ishte robi dhe i dashuri yt, dhe ai kërkoi prej Teje bereqet për Mekën dhe banorët e saj. Edhe unë jam robi dhe i dërguari yt, dhe po kërkoj prej Teje bereqet për Medinenë dhe banorët e saj dyfish nga ajo që i dhé Mekës dhe banorëve të saj.”[10]

Kjo është prej edukatës ndaj All-llahut të Madhërishëm kur i drejtohesh atij me dua. Ndoshta prej sekreteve të duasë është që robi kur merr avdes para duasë, i bijnë mëkatet, kështu që i drejtohet All-llahut të Madhërishëm me dua duke qenë i pastër në trup e zemër, pra kërkon nga All-llahu nevojën e tij i pastruar nga mëkatet.

 

5.  Të drejtuarit nga kibleja

 

Kjo është një gjë që Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem gjatë duasë e ka praktikuar shumë herë, siç është rasti në betejën e Bedrit etj.

 

6. Namazi (vullnetar)

 

Nga Hudhejfe ibën Jemani radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut kur përballej me ndonjë brengë apo situatë të vështirë, falte namaz (vullnetar).”[11]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “Kush merr avdes ashtu siç duhet, e pastaj falë dy rekate namaz (vullnetar) me përpikëri, All-llahu do t’i japë atë që kërkon prej Tij, herët a vonë.”[12]

 

7. Lavdërimi dhe madhërimi i All-llahut të Madhërishëm fillimisht, pastaj salavatet ndaj Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem

Para duasë, robi duhet filluar me madhërim ndaj All-llahut të Madhërishëm për begatitë e Tij të dukshme e të padukshme, pra e lavdëron, e madhëron dhe e lartëson ashtu siç Ai e meriton, me emrat dhe cilësitë e Tij. Pastaj i çon salavat Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe me këtë e përfundon. Transmetohet se i dërguari i All-llahut një herë e dëgjoi një njeri duke u lutur në namazin e tij, ndërsa paraprakisht nuk e kishte madhëruar All-llahun e Madhërishëm dhe nuk i kishte dërguar salavat Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem. Me këtë rast ai tha: “Ky njeri nxitoi.” Pastaj e thirri njeriun dhe i tha atij apo të tjerëve: “Kur ndonjëri prej jush lutet, le të fillojë me madhërimin dhe lavdërimin e All-llahut të Madhërishëm, pastaj le t’i dërgojë salavat të dërguarit të Tij, e pastaj le t’i lutet All-llahut për çfarë të dëshirojë.”[13]

 

8. Shtrirja e duarve dhe ngritja e tyre deri te supet apo veshët

 

Ndërsa gjatë sprovave dhe vështirësive të mëdha preferohet ngritja e tyre sa më lart që është e mundshme dhe duart duhet të jenë të ngjitura njëra me tjetrën si dhe gishtat duhet të jenë të ngjitur. Pra pëllëmba e duarve duhet të jetë në drejtim të qiellit, ndërsa pjesa e jashtme e duarve në drejtim të tokës. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur t’i luteni All-llahut, luteni me pëllëmbët tuaja, e jo me pjesën e jashtme të duarve.”[14] Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “All-llahu është i Turpshëm, Bujar; turpërohet kur robi i drejton duart drejt Tij, t’ia kthejë ato bosh.”[15] Ndërsa në një transmetim tjetër qëndron: “e të mos vendosë në to (duart) hair.”

Pra, prej edukatës me Zotin tënd është që kur të kërkosh diçka prej Tij, t’i zgjatësh duart në drejtim të Tij sikur lypësi a lutësi i përgjëruar i cili është i interesuar për të mirat  e Zotit të tij. Po ashtu derisa i ke duart e drejtuara nga qielli, bindu që pas duasë, ato duar të janë kthyer të mbushura me të mira, ashtu siç të ka premtuar Zoti yt i Madhërishëm.

 

       9. Duaja me përulje, nënshtrim, përgjërim, frikë, dëshirë dhe qarje

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ata përpiqeshin për punë të mira, Na luteshin duke shpresuar dhe duke u frikësuar, ishin respektues ndaj Nesh.”[16] Po ashtu thotë: “Luteni Zotin tuaj të përulur e në heshtje, pse Ai nuk i do ata që e teprojnë.”[17]

 

 

10. Ta lusësh All-llahun me emrat e Tij të mirë

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “All-llahu ka emrat më të mirë, andaj thirreni (luteni) Atë me ta.”[18]

Si p.sh kur kërkon mëshirën, e kërkon me anë të emrave Err-Rrahman dhe Err-Rrahim. Kur kërkon rizkun, e kërkon me anë të emrave Err-Rrezzak. Kur robi gjendet në një gjendje nënshtrimi, kërkon nga All-llahu me anë të emrave El-Aziz apo El-Kadir. Kur kërkon falje, duhet thënë: O Gafur (Falës), më fal mua, e kështu me radhë, në bazë të gjendjes dhe nevojës që ka, e zgjedhë edhe emrin me të cilin i drejtohet All-llahut.

 

11. Zëri gjatë duasë duhet të jetë mesatar

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “E ti mos e ngrit zërin (duke lexuar) në namazin tënd, po as mos e ul tepër në të, mes kësaj kërkoje një rrugë mesatare.”[19] Po ashtu thotë: “Luteni Zotin tuaj të përulur e në heshtje, pse Ai nuk i do ata që e teprojnë.”[20] Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “O ju njerëz! Mos e mundoni veten (duke i ngritur zërat), pasi nuk po i drejtoheni një shurdhi apo një të papranishmi; Ai është me ju dhe padyshim që Ai dëgjon gjithçka dhe gjithnjë është afër jush. Emri dhe madhëria e Tij janë më të lartat.”[21]

 

12. Pendimi, braktisja e mëkateve dhe kthimi i gjësendeve te pronarët e tyre

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Pendohuni të gjithë tek All-llahu, o besimtarë, në mënyrë që të gjeni shpëtim.”[22]

Pendimi është shkak për sukses në çdo çështje. Prandaj pendohu para se të kërkosh prej All-llahut, në mënyrë që t’u përgjigjet kërkesave tuaja, duke iu kthyer Atij me përqendrim, pastërti, dhe me zemër të dëlirë nga mëkatet, si dhe me shumim të adhurimit, sadekasë dhe bamirësisë.

Sufjan Eth-Theuriu, All-llahu e mëshiroftë, ka thënë: “Kam dëgjuar se Benu Israilëve u ishte ndalur shiu për shtatë vjet me radhë, derisa ishin detyruar të hanë ngordhësirën nga plehrat, po ashtu i kishin ngrënë fëmijët. Ata dilnin nëpër kodra, qanin dhe përgjëroheshin, derisa All-llahu i Madhërishëm u shpalli pejgamberëve të tyre: Sikur të ecnit drejt Meje në këmbë derisa t’ju ënjten këmbët, duart e juaja të mbërrinin hapësirën e qiellit dhe gjuhët tuaja të lodheshin nga duaja, Unë nuk i përgjigjem asnjë lutësi nga ju dhe nuk e marr parasysh asnjë qarës nga mesi juaj, derisa t’i ktheni gjësendet (që i keni marrë me padrejtësi) te pronarët e tyre. Ata e bënë këtë gjë, dhe All-llahu që atë ditë u lëshoi shi.”

 

13. Përqendrimi i zemrës, shpresa e mirë dhe bindja në përgjigjen e duasë

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Luteni All-llahun duke qenë të bindur se do t’ju përgjigjet dhe dijeni se All-llahu nuk i përgjigjet duasë nga një zemër e shkujdesur dhe e shpërqendruar.”[23]

 

14. Përsëritja e duasë

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kur bënte dua, e bënte tri herë, dhe kur kërkonte diçka (nga All-llahu) e kërkonte tri herë.[24]

Myslimani duhet përpjekur në dua, duhet qenë optimist në pranimin e duasë, e nuk duhet qenë pesimist nga mëshira e All-llahut ngase ai është duke iu lutur një Bujari.

 

15. Vendosmëria në dua

 

Duaxhiu duhet bërë duanë me vendosmëri, entuziazëm, zell dhe përpjekje maksimale, e jo vetëm sa për provë. Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur ndonjëri prej jush bën dua, le ta bëjë me vendosmëri, e të mos thotë: O All-llah, nëse do, më jep, sepse All-llahu nuk është nën presionin e askujt.”[25]

 

16. Të insistuarit në dua dhe mosnxitimi

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “(gjatë duasë) Shpeshtojeni dhe përmbajuni fjalës: Ja Dhel-Xhelali vel-Ikram.”[26]

All-llahu i do ata që insistojnë në dua edhe nëse vazhdojnë ashtu për një kohë të gjatë.

Transmetohet se kur robi, të cilin All-llahu e do, i lutet All-llahut, All-llahu thotë: “O Xhibril, mos nxito në plotësimin e kërkesës së robit Tim, sepse unë dua ta dëgjoj zërin e tij.”

Pra, përderisa robi insiston në dua dhe shpreson në përgjigje të duasë së tij, duke mos qenë pesimist, është afër përgjigjes së duasë. Kjo është e njëjtë sikur njeriu kur e zgjatë trokitjen në derë, mundësia për t’iu hapur dera është më e madhe.

Nga Ebu Derda’ radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Kush e zgjatë trokitjen në derë, mundësia për t’iu hapur dera është më e madhe. Po ashtu kush e shumon duanë, mundësia për t’iu përgjigjur duasë është më e madhe.”

 

17. Duaja me lutjet nga kur’ani dhe sunneti

 

Varësisht nga lutja, ashtu edhe zgjedhen fjalët me të cilat lutemi. P.sh. nëse dikush lutet për përqendrim në udhëzim, lutet me këto fjalë: “Zoti ynë, mos na i lako zemrat tona pasi na drejtove, na dhuro mëshirën Tënde, pse vetëm Ti je dhuruesi i madh.”[27], ose lutet me lutjen e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem që e kishte bërë për Xherir ibën Abdullah El-Bexheliun radijAll-llahu anhu: “O All-llah, përqendroje dhe bëje udhëzues dhe të udhëzuar.”[28], ose me lutjen tjetër të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “O Ti që i rrotullon zemrat, ma përqendro zemrën në fenë Tënde.”[29] Ose nëse dikush lutet për pranimin e një vepre, atëherë lutet me fjalët: “Zoti ynë, pranoje prej nesh, se me të vërtetë Ti je që dëgjon dhe di!”[30]

 

18. Preferohet duaja e përgjithshme

 

Prej këtij lloji të duasë e kemi atë që na përcillet prej Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i cikli thotë: “O Zoti im, kërkoj prej Teje të gjitha të mirat, të kësaj bote dhe të ahiretit, atë që e di dhe atë që nuk e di. Dhe kërkoj mbrojtjen Tënde nga të gjitha të këqiat, të kësaj bote dhe të ahiretit, atë që e di dhe atë që nuk e di. O Zoti im, kërkoj prej Teje çdo të mirë që e ka kërkuar prej Teje Pejgamberi Yt, dhe kërkoj mbrojtjen Tënde nga çdo e keqe nga e cila ka kërkuar mbrojtje Pejgamberi Yt. Të lutem të më mundësosh xhennetin dhe atë vepër e fjalë që më afron nga xhenneti, dhe kërkoj mbrojtjen Tënde nga zjarri dhe nga çdo vepër ose fjalë që më afron nga ai. Të lus që ajo që më është përcaktuar, përfundimi i saj të jetë për mua hair.”[31]

E nëse dëshiron mund të shtosh: “Mua dhe gjithë myslimanëve.”

 

19. Duaxhiu kur lutet për dikë tjetër, le të fillojë me veten

 

Nëse duaxhiu vepron kësisoj, kjo do të thotë që duaja është më afër pranimit, sinqeriteti është më i pranishëm, adhurimi është më i efektshëm, modestia është në nivel më të lartë dhe vetëpëlqimi është më i shmangshëm. Ky veprim është sunnet i të gjithë pejgamberëve dhe të dërguarve. All-llahu i Madhërishëm në kur’an i përmend fjalët e Ibrahimit alejhis-selam: “O Zoti im! Më bën mua nga ata që falin namazin, e edhe prej pasardhësve të mi dhe pranoje lutjen time o Zoti ynë! Zoti ynë! Më fal (gabimet) mua edhe prindërve të mi, fali edhe të gjithë besimtarët ditën kur jepet llogaria.”[32] Po ashtu i përmend fjalët e Musait alejhis-selam: “Zoti im, më falë mua dhe vëllain tim dhe na dhuro mëshirën Tënde, se Ti je mëshirues i mëshiruesve.”[33]

Ibën Omeri radijAll-llahu anhuma ka thënë: “I dërguari i All-llahut kur lutej për dikë, fillonte duke u lutur për veten.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Edhe ata që kanë ardhur pas tyre e thonë: Zoti ynë, falna neve dhe vëllezërit tanë që para nesh u pajisën me besim dhe mos lejo në zemrat tona farë urrejtjeje ndaj atyre që besuan. Zoti ynë Ti je i butë, mëshirues!”[34] Pra, lutja fillohet nga vetja.

 

20. Mosbërja e duasë kundër familjes, pasurisë, vetes dhe fëmijëve

 

Nga Xhabir ibën Abdullahu radijAll-llahu anhuma na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos u lutni kundër vetes suaj, mos u lutni kundër fëmijëve tuaj, mos u lutni kundër shërbëtorëve tuaj, mos u lutni kundër pasurisë suaj, ngase ndodh të qëlloni në momentet kur All-llahu jep atë që i kërkohet dhe kështu t’ju pranohet lutja.”[35]

 

21. Duaja nuk duhet bërë për mëkat apo shkëputje të lidhjeve farefisnore

 

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberisal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Duaja do t’i pranohet robit derisa nuk lutet për mëkat, shkëputje të lidhjeve farefisnore dhe derisa nuk nxiton.”[36]

Nga Ubade ibën Samiti radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka mysliman në tokë i cili e lutë All-llahun me ndonjë lutje, përveçse All-llahu t’ia pranojë atë lutje ose t’ia largojë të keqen në të njëjtën masë, derisa nuk lutet për mëkat dhe shkëputje të lidhjeve farefisnore.”[37]

22. Të mos lutet për një gjë që ka kaluar

Muslimi na e përcjellë hadithin që ka të bëjë me këtë gjë, kur Ummu Habibe radijAll-llahu anha, bashkëshortja e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: “O Zot, më jep jetë të gjatë dhe të lumtur me burrin tim, të dërguarin e All-llahut, me babanë tim Ebu Sufjanin dhe me vëllanë tim Muaviun.” Me këtë rast, i dërguari i All-llahut i tha: “Ti kërkove nga All-llahu diçka e cila ka afat të përcaktuar, ditë të caktuara dhe furnizim të ndarë. Asgjë nuk vjen para kohës dhe asgjë nuk vonohet nga koha e përcaktuar. Sikur ta kishe lutur All-llahun të të mbrojë nga dënimi i xhehenemit dhe dënimi në varr, do të kishte qenë më mirë për ty!”[38]

 

23. Të mos lutet për diçka të pamundshme

 

Duaja për diçka të pamundshme është teprim në dua, ndërsa më herët përmendëm se kjo është e ndaluar. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Luteni Zotin tuaj të përulur e në heshtje, pse Ai nuk i do ata që e teprojnë.”[39]

Disa prej dijetarëve, teprim e konsiderojnë ngritjen e zërit. Disa të tjerë thonë që teprim është nëse njeriu në duanë e tij kërkon diçka që nuk mund të arrihet, sikur njeriu që kërkon pozitën e Pejgamberëve.

 

24. Duaxhiu duhet kërkuar të gjitha nevojat që ka

 

 Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur ndonjëri prej jush të lutet, le të kërkojë shumë, sepse vërtet ai kërkon nga Zoti i tij.”[40]

Po ashtu ka thënë: “Kërkojeni nevojën tuaj nga Zoti. Kërkoni edhe kripën prej Tij, madje edhe rripin e sandaleve kur këputet.”[41]

 

25. Ai që lutet dhe ai që dëgjon lutjen duhen thënë ‘amin’

 

Pra, pas duasë duhet thënë ‘amin’, që do të thotë: ‘pranoje, o Zot’. Fjala ‘amin’  po ashtu në vete ngërthen kërkesë për pranimin e duasë nga All-llahu i Madhërishëm, kështu që është vërtetim, përsëritje dhe insistim në atë dua.

Nga Aisheja radijAll-llahu anha na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Jehudët nuk ju kanë zili në diçka sikur ju kanë zili në përshëndetjen me selam dhe thënien e fjalës ‘amin’.”[42]

 

26. Duaja në gjendje komoditeti dhe gjendje vështirësie

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush dëshiron që All-llahu t’i përgjigjet në gjendje vështirësie dhe brenge, le t’i lutet edhe në gjendje komoditeti.”[43]

 

27. T’i shpeshtojë adhurimet vullnetare

 

Adhurimet vullnetare janë faktor i madh që ndikojnë në pranimin e duasë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “All-llahu ka thënë: Gjëja më e dashur për Mua me të cilën robi Im mund të më afrohet është ajo me çka Unë e kam obliguar. Robi im vazhdimisht më afrohet Mua me vepra vullnetare (nafile) derisa ta dua. E kur e dua, të dëgjuarit e tij me të cilin dëgjon është vetëm për Mua; të pamurit e tij me të cilin sheh është vetëm për Mua; dora e tij me të cilën kapë, punon vetëm për Mua; këmba e tij me të cilën ecën, ecën vetëm për Mua. I këtilli nëse më kërkon diçka, do t’ia jap, e nëse kërkon mbrojtje nga Unë, do ta mbroj atë.”[44]

 

28. Të përkujdeset që duatë t’i bëjë në kohët e preferuara për dua

 

Këtu mund të përmendim kohët si dita e Arafatit, muaji i Ramazanit, dita e xhuma, një e treta e fundit e natës, koha e syfyrit. Po ashtu duhet shfrytëzuar gjendjet dhe pozitat e vlefshme si sexhdeja, takimi i ushtrive, rënia e shiut, në çastet e ezanit, në çastet e ikametit, në kohën mes ezanit dhe ikametit, në çastet kur ndjehesh mirë, gjatë shqetësimeve dhe vështirësive, etj.

Ajo që duhet thënë është se vlera e kohëve është e lidhur me vlerën e gjendjeve, ngase koha e syfyrit është kohë e dëlirësisë dhe sinqeritetit të zemrës. Po ashtu dita e Arafatit dhe dita e xhuma janë ditë të ndihmës reciproke të zemrave për arritjen e mëshirës së All-llahut. Pra, për sa kohë që zemra e përqendruar tërësisht bashkohet me duanë dhe rastisin në njërën prej kohëve kur pranohet duaja, vjen deri të mëshira dhe pranimi i duave nga Zoti i tokës e i qiejve.

 

[1] Kaptina El-Furkan, ajeti 77.

[2] Sahih: Shënojnë Tirmidhiu (3370) dhe Ibën Maxhe (3829). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5392) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Kaptina Gafir, ajeti 14.

[4] Kaptina Gafir, ajeti 65.

[5] Sahih: shënon Tirmidhiu (2516). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7957) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Kaptina El-Mu’minun, ajeti 51.

[7] Kaptina El-Bekare, ajeti 172.

[8] Sahih: shënon Muslimi (1015).

[9] Hurretus-Sukja: Pus në periferi të Medinesë. (shën. përkth.)

[10] Sahih: shënon Tirmidhiu (3914). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1272) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[11] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (1319) dhe Ahmedi (1/268). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (4703) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[12] Daif: shënon Ahmedi (6/442). Shuajb Arnauti ka thënë: “Senedi i këtij hadithi është i dobët.”

[13] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1319) dhe Ahmedi (1/268). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (4703) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Sahih: shënon Ebu Davudi (1486). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (595) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[15] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1488), Tirmidhiu (3556), Ibën Maxhe (3865) dhe Ahmedi (23202). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1757) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[16] Kaptina El-Enbija’, ajeti 90.

[17] Kaptina El-E’raf, ajeti 55.

[18] Kaptina El-E’raf, ajeti 180.

[19] Kaptina El-Isra’, ajeti 110.

[20] Kaptina El-E’raf, ajeti 55.

[21] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2992) dhe Muslimi (2704).

[22] Kaptina En-Nur, ajeti 31.

[23] Sahih: shënon Tirmidhiu (3479). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (594) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[24] Sahih: shënon Muslimi (1794).

[25] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6338) dhe Muslimi (2678). Ndërsa fjala ‘Ja Dhel-Xhelali vel-Ikram’ do të thotë: ‘O Ti që je i Madhëruar dhe Fisnik.’ (shën. përkth.)

[26] Sahih: shënon Tirmidhiu (3524). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1536) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[27] Kaptina Alu Imran, ajeti 8.

[28] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (3020) dhe Muslimi (2475).

[29] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2140) dhe Ibën Maxhe (3834). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4801) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[30] Kaptina El-Bekare, ajeti 127.

[31] Sahih: shënon Ibën Maxhe (3846). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1276) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[32] Kaptina Ibrahim, ajetet 40-41.

[33] Kaptina El-E’raf, ajeti 151.

[34] Kaptina El-Hashr, ajeti 10.

[35] Sahih: shënon Muslimi (3014).

[36] Sahih: shënon Muslimi (2735).

[37] Sahih: shënon Muslimi (3573).

[38] Sahih: shënon Muslimi (2663).

[39] Kaptina El-E’raf, ajeti 55.

[40] Sahih: shënon Ibën Hibbani (3/172). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (437) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[41] Daif: Shënon Tirmidhiu (3974). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1362) e ka klasifikuar si hadith daif.

[42] Sahih: shënon Ibën Maxhe (856). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5613) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[43] Sahih: shënon Tirmidhiu (3382). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (593) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[44] Sahih: shënon Buhariu (6502).

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Ne e dimë se njerëzit nuk janë të një rangu për sa i përket pasurisë, kështu që ka të pasur dhe të varfër.

Prej madhështisë së kësaj feje është se në mesin e besimtarëve ka mbjellur frymën e mëshirës, kështu që i fuqishmi e mëshiron të dobëtin dhe i pasuri e mëshiron të varfrin duke i dhënë diçka nga pasuria e tij për t’i ndihmuar në nevojat e jetës.

All-llahu i Madhërishëm për ta motivuar të pasurin për punë të mira, përveç bereqetit që e kaplon pasurinë e tij dhe kompenzimit të pasurisë me diçka më të mirë se ajo, i ka premtuar shpërblime të shumta në dynja dhe ahiret.

Në vazhdim po përmendim disa ajete që kanë të bëjnë me këtë segment. All-llahu i Madhërishëm thotë: “E çkado që të jepni, Ai e kompenson atë.”[1] “Çkado që të jepni nga pasuria, e keni për veten tuaj, po mos jepni për tjetërkë, por vetëm për hir të All-llahut, e çkado që t’u jepni të tjerëve nga pasuria, ajo do t’ju kompensohet në mënyrë të plotë duke mos ju dëmtuar juve.”[2] “Çkado që të jepni nga pasuria, s’ka dyshim se atë All-llahu e di shumë mirë.”[3] “Shembulli i pasurisë së atyre që e japin në rrugën e All-llahut është si i një kokrre që i mbinë shtatë kallinj, në secilin kalli njëqind kokrra. All-llahu ia shumëfishon (shpërblimin) atij që dëshiron, All-llahu është bujar i madh, i di qëllimet.”[4]

Nga Adij ibën Hatimi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kijeni frikë zjarrin dhe ruajeni veten prej tij, qoftë edhe me një gjysmë kokrre hurmë (të dhënë si lëmoshë, shën. përkth.).”[5]

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush jep lëmoshë një gjysmë hurme që e ka fituar nga ndonjë fitim i mirë – e All-llahu nuk pranon tjetër përveçse të mirës – All-llahu e merr në Dorën e djathtë të Tij dhe kujdeset për rritjen e saj ashtu siç ju kujdeseni për pemën që e mbillni derisa të bëhet sa kodra.”[6]

Po ashtu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka ditë, në të cilën gdhijnë njerëzit e të mos zbresin dy melaike, që njëri prej tyre thotë: O All-llahu im! Kompensoja pasurinë atij që jep, dhe tjetri: O All-llahu im! Shkatërroja pasurinë atij që nuk jep!”[7]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po ashtu ka thënë: “Veprat e mira të ruajnë nga arenat e te këqijave, sëmundjeve (epidemive) dhe shkatërrimeve. Njerëzit e mirë në dynja janë të mirë edhe në ahiret.”[8]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po ashtu ka thënë: “Njeriu më i dashur tek All-llahu i Madhërishëm është ai që është më i dobishmi për njerëzit. Vepra më e dashur tek All-llahu i Madhërishëm është ta gëzosh një mysliman, apo t’ia largosh një hall, apo t’ia lash një borxh, apo t’ia shuash urinë. Tek unë më e dashur është ecja me një vëlla kur ai ka nevojë sesa të bëj i’tikaf në xhami për një periudhë njëmujore. Ai i cili ndal inatin e tij, All-llahu ka për t’ia mbuluar atij të metën. Ai i cili e përmban zemërimin e tij – e nëse do që të përmbahet ka për t’u përmbajtur – All-llahu në ditën e gjykimit ka për t’ia mbushur zemrën me shpresë. Ai i cili ecën me vëllanë e tij kur ka nevojë derisa ta kryejë atë, All-llahu ka për t’ia forcuar këmbët ditën kur tronditen këmbët (d.m.th. në ditën e gjykimit). Vërtet morali i keq e prishë veprën ashtu sikurse uthulla e prishë mjaltin.”[9]

Nga Ebu Malik el-Esh’ariu radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Në xhennet ka dhoma, që nga brendia duket pjesa e jashtme e tyre dhe nga jashtë duket pjesa e brendshme e tyre. All-llahu këto dhoma i ka përgatitur për ata që i ushqejnë fukaratë, e përhapin selamin dhe falin namaz nate kur njerëzit flenë.”[10]

Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Ai që i jep lëmoshë vejushës ose fukarasë, e ka shpërblimin sikur të muxhahidit në rrugë të All-llahut ose atij që falë namaz nate dhe agjëron ditën.”[11]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Një dërhem ia ka tejkaluar njëqind mijë dërhemëve.” Dikush tha: “Si është e mundur kjo gjë, o i dërguari i All-llahut?” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Një njeri që ka dy dërhemë, njërin dërhem e jep sadeka, ndërsa një njeri tjetër ka pasuri të madhe dhe nga ajo pasuri jep njëqind mijë dërhemë sadeka.”[12]

Ndërsa për sa i përket rregullave të sadekasë, ato po i përmendim në vazhdim:

 

1. Sinqeriteti

 

Kjo do të thotë që me anë të kësaj vepre të ketë për qëllim arritjen e kënaqësisë së All-llahut.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin All-llahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë.”[13]

Po ashtu thotë: “Ata janë që për hir të Tij u japin ushqim të varfërve, jetimëve dhe të zënëve robër. Ne po ju ushqejmë vetëm për hir të All-llahut dhe prej jush nuk kërkojmë ndonjë shpërblim e as falënderim. Ne i frikësohemi (dënimit të) Zotit tonë në një ditë që fytyrat i bën të zymta dhe është shumë e vështirë. Po All-llahu i ruajti ata prej sherrit të asaj dite dhe u dhuroi shkëlqim në fytyra e gëzim të madh. Dhe për shkak se ata duruan, i shpërbleu me xhennet dhe me petka mëndafshi.”[14]

Besimtari nuk jep sadeka që njerëzit të thonë se ai është bujar e fisnik, por këtë e bën për të arritur kënaqësinë dhe xhennetin e All-llahut.

 

2. Sadekaja të jetë nga pasuria e fituar në mënyrë të pastër

 

Kjo do të thotë që ajo pasuri të jetë e fituar me hallall, sepse kjo është shkak që të pranohet nga All-llahu i Madhërishëm dhe të shpërblehet shumë, siç thotë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Kush jep lëmoshë një gjysmë hurme nga ndonjë fitim i mirë – e All-llahu nuk pranon tjetër përveçse të mirës – All-llahu e merr në Dorën e djathtë të Tij dhe kujdeset për rritjen e saj ashtu siç ju kujdeseni për pemën që e mbillni derisa të bëhet sa kodra.”[15]

Prandaj ai që jep sadeka duhet pasur kujdes që sadekaja e tij të jetë e fituar me hallall, sepse në të kundërtën, nuk i pranohet. Për çudi, sa e sa herë kemi dëgjuar që një kërcimtare beli, një tregtar drogash, një shitës alkooli, një kamatar, etj të japin sadeka me anë të fitimit të tyre të ndyrë! Të tillët, sikur vërtet të kishin qenë të sinqertë, do të largoheshin nga këto vepra për hirin e All-llahut të Madhërishëm dhe si përgjigje ndaj urdhrit të Tij, por shumica e tyre në të vërtetë synojnë mendjemadhësinë dhe krenarinë që njerëzit të thonë se filani është bujar dhe fisnik![16]

 

        3.Të nxitojë në dhënien e sadekasë

 

Besimtari i sinqertë dhe i devotshëm gjithnjë nxiton të jetë i pari në çdo punë të hairit. Nga ana tjetër, nxitimi në dhënien e sadekasë e fut gëzimin në zemrën e të varfrit, jetimit dhe nevojtarit. Ka mundësi që sadekaja atyre t’u vijë në momente të vështira, kështu që kjo bëhet shkak për largimin e vështirësisë dhe si rrjedhojë, All-llahu sadekadhënësit ia largon një vështirësi prej vështirësive të ditës së kiametit.

Prej faktorëve që ndikojnë në nxitimin e dhënies së sadekasë është edhe fjala e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Jipni sadeka, ngase ka mundësi që njeriu t’ia çojë sadekanë dikujt, ndërsa ai të cilit i jepet sadekaja, t’i thotë: Sikur të na e kishe sjellur sadekanë dje, do ta pranoja, ndërsa tani nuk kam më nevojë për të, kështu që nuk gjen dot njeri kujt t’ia japë atë sadeka.”[17]

 

4. Të dhënit përparësi sadekasë vaxhib ndaj asaj mustehabb[18]

 

Në momentin kur të vijë koha për zeqatin vaxhib, njeriu duhet dhënë përparësi asaj ndaj sadekasë mustehab. Ky është thelbi i çështjes, ngase dhënia e zeqatit vaxhib është pjesë përbërëse e islamit dhe se All-llahu nuk e pranon ibadetin vullnetar derisa të kryhet ibadeti i obliguar. Gjëja më e dashur tek All-llahu me të cilën njeriu i afrohet Atij është kryerja e vaxhibit, siç qëndron në hadithin kudsijj: “… dhe gjërat më të dashura për Mua me të cilat robi Im më afrohet janë ato që ia bëra atij obligim…”[19]

5. Përpjekja për të gjetur nevojtarët për sadeka

 

Ai që jep sadeka duket përpjekur t’i gjejë ata që vërtet kanë nevojë për sadeka, qofshin të varfër, të ngratë, jetimë, vejusha, borxhlinj dhe kategori të tjera që vërtet janë nevojtarë, dhe të mos ia jep sadekanë një njeriu për të cilin ka informata se nuk është nevojtar. Kjo, ngase nëse sadekaja që jepet është vaxhib, si p.sh. zeqati, atëherë ajo nuk është e vlefshme përpos nëse u jepet kategorive që e meritojnë atë. E nëse sadekaja që jepet është nafile, atëherë duhet dhënë përparësi atyre që vërtetë kanë nevojë për të, sepse kjo është mbrojtje për ta që të mos bien në haram duke dashur të arrijnë kafshatën e gojës, veshjen etj. All-llahu i Madhërishëm në një ajet kur’anor i përmendë kategoritë që meritojnë zeqatin dhe ka thënë: “All-llahu caktoi obligim që lëmosha (zeqati etj.) t’ju takojnë vetëm: të varfërve (nevojtarëve), të ngratëve (që s’kanë fare), punonjësve (që e tubojnë), atyre që duhet përfituar zemrat (të dobtëve në besim), e duhet dhënë edhe për lirim nga robëria, të mbyturve në borxhe, (luftëtarëve), në rrugën e All-llahut dhe atij që ka mbetur në rrugë. All-llahu e di gjendjen e robërve, punon sipas urtësisë së vet.”[20]

 

6. Sadekaja që jepet duhet të jetë cilësore

 

Njeriu gjatë dhënies së sadekasë nuk duhet dhënë ushqim jocilësor apo pasuri të ndyrë, por duhet zgjedhur atë që është e mirë, e nëse ka mundësi, le të jep gjënë më të vlefshme që ka, sepse realisht, atë që ai e jep, e gjen vet tek All-llahu i Madhërishëm. All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, jepni nga më e mira e asaj që e fituat dhe nga ajo që u dhamë prej tokës, e mos nxitoni ta jepni atë më të pavlefshmen nga ajo, e që ju nuk do ta pranonit për vete vetëm symbyllas. E, dijeni se All-llahu s’ka nevojë për ju, është i madhëruar.”[21]

Pra ai që jep sadeka, duhet që për hirin e All-llahut, mundësisht të japë gjërat sa më të mira që ka në dispozicion, sepse ato do t’i gjejë të depozituara tek All-llahu i Madhërishëm në kohën kur më së shumti do të ketë nevojë për to.

 

7. Dhënia e sadekasë nga gjërat që i do për vete

 

Nëse njeriu ka mundësi të japë sadeka prej gjërave që i do për vete, si pasuri e patundshme, ushqim, veshmbathje etj, atëherë do të arrijë shpërblim të madh tek All-llahu i Madhërishëm, I Cili thotë: “Kurrë nuk do ta arrini sinqeritetin e plotë me besim (as kënaqësinë e lumtur në xhennet) derisa të mos e jepni më të dhembshmen (më të dashurën) e pasurisë suaj.”[22]

Prandaj kur ndonjë lypsar shkonte tek Abdullah ibën Omeri radijAll-llahu anhuma për të kërkuar diçka, ai i urdhëronte familjarët t’i japin atij sheqer ngase ai shumë e donte sheqerin. Kështu duhet vepruar ai që synon veprat e mira.

 

8. Sadekadhënësi duhet vërejtur begatinë e All-llahut ndaj tij

 

Pra, sadekadhënësi gjatë dhënies së sadekasë duhet vërejtur begatinë e All-llahut ndaj tij duke qenë mirënjohës ndaj All-llahut që i ka dhënë pasuri dhe nuk e ka bërë nevojtar për të pranuar sadeka nga të tjerët, por ka bërë që dora e tij të jetë ajo që jep e jo që merr. Kjo është një begati e madhe e All-llahut ndaj tij, për të cilën duhet falënderuar Atë me adhurim, shpeshtim të sadekasë, solidarizim me fukarenjtë, të ngratët dhe nevojtarët.

 

9. Sadekadhënësi nuk duhet parë veten si meritor për dhënien e sadekasë

 

Ai që jep sadeka nuk duhet llogaritur këtë gjë si meritë të tij, por para se gjithash duhet pasur parasysh se kjo është një begati e All-llahut, I Cili i ka dhënë atij pasuri, e ka udhëzuar në islam dhe e ka larguar nga koprracia.

Madje besimtari i mençur, e konsideron të varfrin si shkaktar për sadekanë e dhënë ngase ky i fundit ka pranuar të marrë atë sadeka prej tij dhe në këtë mënyrë i ka mundësuar të fitojë shpërblim nga All-llahu i Madhërishëm. Në këtë kontekst, disa selefë thoshin: “Vallahi unë e konsideroj të varfrin si begati e All-llahut për mua. Sikur All-llahu të mos e kishte bërë që ai ta pranonte sadekanë time, unë s’do të kisha mundësinë për të fituar shpërblimin nga All-llahu i Madhërishëm.

10. Mosbraktisja e dhënies së sadekasë për shkak të dyshimit tek njerëzit që e meritojnë atë

 

Nëse sadekadhënësi dyshon në atë se atij që i jepet sadekaja e meriton të njëjtën apo jo, kjo gjë nuk duhet të ndikojë që ai të mos ia japë sadekanë, ngase ai në esencë synon shpërblimin nga All-llahu i Madhërishëm dhe sido që të jetë, ai këtë shpërblim do ta arrijë, duke e pasur parasysh se ai e ka studiuar çështjen dhe ka arritur në përfudim se sipas të gjitha gjasave ky person e meriton sadekanë. Pastaj duhet pasur parasysh faktin se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kurrë nuk e ka kthyer lypsarin duarthatë. Veç kësaj, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Një njeri kishte thënë: Sonte do të jap sadeka. Pastaj e dha sadekanë, por atij që ia dha kishte qenë vjedhës. Të nesërmen njerëzit thonin: Mbrëmë iu dha sadeka një vjedhësi, kurse ai tha: O Zoti im, qofsh i lavdëruar! Përsëri do të jap sadeka. Pastaj e dha sadekanë, por asaj që ia dha kishte qenë lavire. Të nesërmen njerëzit thonin: Mbrëmë iu dha sadeka një lavireje, kurse ai tha: O Zoti im, qofsh i lavdëruar! Përsëri do të jap sadeka. Pastaj e dha sadekanë, por atij që ia dha kishte qenë pasanik. Të nesërmen njerëzit thonin: Mbrëmë iu dha sadeka një pasaniku, kurse ai tha: ‘O Zoti im, qofsh i lavdëruar!  I dhashë sadeka vjedhësit, lavires, e më në fund edhe pasanikut. Më vonë këtij njeriu (në ëndërr) iu tha: Sa i përket sadekasë tënde te vjedhësi, ndoshta ajo do ta largojë, ca pak, nga vjedhja. Sa i përket lavires, ndoshta ajo sadeka do ta shpëtojë nga prostitucioni, kurse sa i përket pasanikut, ndoshta ajo sadeka do ta mësojë që edhe ai të fillojë të japë sadeka nga ajo që All-llahu ia ka dhënë atij.”[23] Pra, ky njeri kishte menduar se ata tre persona e meritojnë sadekanë dhe prandaj ua kishte dhënë, ndërsa këtë e kishte bërë me nijet të sinqertë. Kjo ka qenë arsyeja që All-llahu ia kishte pranuar këtë sadeka edhe pse ata tre persona nuk kanë qenë meritorë për ta marrë të njëjtën. Ky pra është qëllimi i parë i sadekadhënësit, d.m.th. të fitojë shpërblimin e All-llahut, gjë që u realizua. Ndërsa qëllimi i dytë është t’i bëhet dobi të varfrit duke ia plotësuar nevojat, kështu që ky qëllim realizohet nëse personi e meriton sadekanë, ose realizohet ndonjë qëllim tjetër, nëse personi në fjalë nuk e meriton sadekanë. Por nëse sadekadhënësi fiton përshtypjen dhe bindet se lypsari nuk e meriton sadekanë, apo lypsarinë e ka “profesion”, nuk duhet t’i japë sadeka.

 

11. Dhënia përparësi farefisit

 

Nëse pjesëtarët e farefisit janë nevojtarë për sadeka, atëherë haku ndaj tyre është më i madh se ndaj të tjerëve. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Sadekaja për të varfrin llogaritet një sadeka, ndërsa për pjesëtarët e farefisit llogaritet dyfish; sadeka dhe ruajtje e lidhjeve farefisnore.”[24] Prandaj kush jep sadeka, le të fillojë nga farefisi nëse janë nevojtarë për të, sepse ata kanë përparësi, e nëse jo, atëherë le t’ua japë të tjerëve. Kësisoj, sa më të afërt të jenë pjesëtarët e farefisit, aq më i madh është shpërblimi për sadekanë. All-llahu e di më mirë.

 

12. Kërkimi i njerëzve meritorë për sadeka

 

Kjo do të thotë të kërkosh për sadeka njerëz që e meritojnë atë, si njerëzit e devotshëm apo njerëzit e dijes, ose njerëz që e fshehin skamjen dhe nuk ankohen haptazi, apo njerëz të mirë të cilëve u ka humbur pasuria si dhe njerëz të sëmurë, njerëz të afërm apo farefis. Kështu, kjo llogaritet edhe sadeka edhe ruajtje e lidhjeve farefisnore.

 

13. Të mos e glorifikojë dhënien

 

Nëse ai e glorifikon dhënien, atëherë kjo ndikon në vetëpëlqim, i cili është prej gjërave destruktive dhe që ndikon në asgjësimin e gjërave të mira. Thuhet: Adhurimi kur minimizohet (nga njeriu), tek All-llahu i Madhërishëm rritet. Po ashtu thuhet: Puna e mirë nuk plotësohet përveçse me tri gjëra: minimizimi, shpejtimi dhe fshehja e saj.

 

14. Të mos e prishë sadekanë me të krenuar e ofendim

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, mos i prishni lëmoshat tuaja me të krenuar e me ofendim.”[25]

Kjo do të thotë që të mos e shohë veten si bamirës ndaj të varfrit por ta shohë të varfrin si bamirës ndaj tij, i cili e ka pranuar atë sadeka dhe është bërë shkak për pastrimin e tij (nga mëkatet) dhe shpëtimin e tij nga zjarri i xhehennemit.

 

15. Kujdesi ndaj interesit dobiprurës për sa i përket pubikimit apo fshehjes së sadekasë

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Nëse lëmoshat i jepni haptazi, ajo është mirë, por nëse ato ua jepni të varfërve fshehurazi, ajo është edhe më e mirë për ju dhe Ai ua largon (me punë të mira) të këqijat. All-llahu është i njohur hollësisht për veprat tuaja.”[26]

Pra, sadekadhënësi duhet shikuar dobitë dhe dëmet që ndërlidhen me publikimin, respektivisht fshehjen e sadekasë.

Ndërsa fshehja e sadekasë është më e dobishme për atë që ka frikë nga syefaqësia. Prandaj All-llahu i Madhërishëm thotë: “por nëse ato ua jepni të varfërve fshehurazi, ajo është edhe më e mirë për ju”, e nuk ka thënë “ajo është më mirë për ta”, ngase publikimi i sadekasë është më i dobishëm për të varfrit nga aspekti se njerëzit kur të shohin dikë duke i dhënë sadeka një të varfri, kjo i nxitë që edhe ata t’i japin dhe kështu ky i varfër përfiton më shumë.

 

16. Moskthimi i sadekasë prapa

 

Kur njeriu të japë një sadeka, nuk lejohet t’i bijë pishman dhe të kërkojë kthimin e saj. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shembulli i atij që jep sadeka e pastaj e kërkon atë prapa është sikur shembulli i qenit i cili vjell, e pastaj kthehet dhe e ha të vjellën e tij.”[27] Ky është një shembull neveritës për sa i përket pishmanllëkut nga sadekaja dhe kjo tregon sa e shëmtuar është kjo vepër. Ajo që sadekadhënësi duhet bërë është që sadekanë e tij ta japë me bujari dhe të mos bëhet pishman për të, pa marrë parasysh rrethanat dhe shkaqet.

[1] Kaptina Es-Sebe’, ajeti 39.

[2] Kaptina El-Bekare, ajeti 272.

[3] Kaptina El-Bekare, ajeti 273.

[4] Kaptina El-Bekare, ajeti 261.

[5] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1413) dhe Muslimi (1016).

[6] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1410) dhe Muslimi (1014).

[7] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1442) dhe Muslimi (1010).

[8] Shënon Hakimi në Mustedrek (1/213). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3689) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[9] Hasen: shënon Ibën Ebi Dunja në librin Kadaul-Havaixh (fq. 47). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (176) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[10] Hasen: shënon Ahmedi (6578). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3886) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[11] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5353) dhe Muslimi (2982).

[12] Hasen: shënojnë Nesaiu (2527) dhe Ahmedi (8710). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (883) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[13] Kaptina El-Bejjineh, ajeti 5.

[14] Kaptina El-Insan, ajetet 8-12.

[15] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1410) dhe Muslimi (1014).

[16] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (2/487-488).

[17] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1411) dhe Muslimi (1011).

[18] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (2/486-492), me ndërhyrje. Autor: Abdul-Aziz Neda.

[19] Sahih: shënon Buhariu (6502).

[20] Kaptina Et-Tevbe, ajeti 60.

[21] Kaptina El-Bekare, ajeti 267.

[22] Kaptina Alu Imran, ajeti 92.

[23] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1421) dhe Muslimi (1022).

[24] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (658), Nesaiu (2582) dhe Ibën Maxhe (1844). Shejh Albani në librin e tij el-Mishkah (1939) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[25] Kaptina El-Bekare, ajeti 264.

[26] Kaptina El-Bekare, ajeti 271.

[27] Sahih: shënon Muslimi (1622).

 

www,thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Ditën e bajramit All-llahu e ka bërë gëzim, zbukurim dhe lumturi për myslimanët. Në këtë ditë ata vizitojnë dhe urojnë njëri-tjetrin.

All-llahu i Madhërishëm na ka dhuruar dy bajrame: fitër bajrami, i cili vjen menjëherë pas agjërimit të Ramazanit, dhe kurban bajrami, i cili vjen pas haxhit, dhe është në ditën e therjes, ose ditën e dhjetë të muajit Dhul-Hixh-xhe.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kur emigroi në Medinë, i gjeti medinasit duke festuar dhe duke u argëtuar në dy ditë të caktuara gjatë vitit, dhe me këtë rast i pyeti: “Ç’janë këto dy ditë?” Këto dy ditë janë ditë në të cilët ne dëfreheshim në xhahilijet – thanë ata. Atëherë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem u tha: “All-llahu ua ka zëvendësuar këto dy ditë me dy ditë të tjera: fitër bajrami dhe kurban bajrami.”[1]

Bajrami është një dhuratë hyjnore për të cilën duhet shprehur falënderim. Ndërsa falënderimi nuk realizohet përveçse me adhurim ndaj All-llahut dhe largim nga mëkatet. Prandaj çdo mysliman e ka për detyrë t’i dijë rregullat që kanë të bëjnë me ditën e bajramit.

Në vazhdim po përmendim ato rregulla:

 

1.Qëllimi i mirë

 

Kjo do të thotë që myslimani të shfaqë gëzimin në ditën e bajramit si falënderim ndaj All-llahut për këtë dhuratë. Kjo, ngase All-llahu dëshiron që gjurmët e begative të Tij të duken te robi i Tij.

Myslimani me anë të namazit të bajramit duhet të ketë për qëllim pasimin e sunnetit të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, me anë të vizitës së farefisit duhet të ketë për qëllim ruajtjen e marrëdhënieve farefisnore, si dhe me anë të uratave që ua bën vëllezërve të tij myslimanë duhet pasur për qëllim futjen e gëzimit dhe haresë në zemrat e tyre. Pra kështu duhet të veprojë në të gjitha veprat e tij duke pasur qëllimin e mirë që të fitojë shpërblimin.

 

2. Larja e trupit (gusli)

 

Në ditën e bajramit për myslimanin është mustehab larja e trupit. Ky është veprim i Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem.

Nga Zadani na përcillet se ka thënë: “Një njeri e pyeti Aliun radijAll-llahu anhu në lidhje me guslin. Ai tha: Laju për çdo ditë nëse dëshiron. Ai tha: E kam fjalën për guslin (sheriatik). Ai u përgjigj: Në ditën e xhuma, në ditën e Arafatit, në ditën e kurban bajramit dhe në ditën e fitër bajramit.”[2]

Ndërsa nga Nafiu na përcillet se Abdullah ibën Omeri radijAll-llahu anhuma lahej në ditën e fitër bajramit para se të nisej për namaz.[3]

Kjo është kështu që myslimani të jetë i pastër dhe të kundërmojë erë të mirë në mesin e vëllezërve të tij në ditën e bajramit.

 

3. Veshja e teshave më të mira

 

Myslimani e ka mustehab të veshë tesha të reja kur të shkojë në namazin e bajramit – nëse ka mundësi për një gjë të tillë – e nëse nuk ka mundësi të blejë tesha të reja, atëherë duhet veshur teshat më të mira që i ka, në mënyrë që të duket bukur kur të shkojë në namazin e bajramit. Mustehab është që gjatë kësaj dite të shfaqim gëzimin, dhe në sytë e njerëzve të duken në pamjen më të bukur.

Këtë që e thamë e bazojmë në hadithin që na përcillet nga Abdullah Ibën Omeri radijAll-llahu anhuma, i cili thotë: “Omeri pa një xhup kadifeje që shitej në treg, e mori dhe shkoi tek i dërguari i All-llahut dhe i tha: O i dërguari i All-llahut, blije këtë që të zbukurohesh në ditën e bajramit dhe kur të presësh delegacionet…”[4]

Nga Ibën Abbasi radijAll-llahu anhu na përcillet se “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në ditën e bajramit vishte një xhup të kuq.”[5]

 

4. Zbukurimi

 

Kjo bëhet që myslimani të kundërmojë erë të mirë në mesin e vëllezërve të tij myslimanë si dhe mbarë myslimanët të përjetojnë gëzimin e bajramit.

 

5. Dhënia e zeqatul-fitrit para daljes për namaz

 

Kjo bëhet që në zemrat e fukarenjve atë ditë të futet gëzimi dhe hareja. Disa dijetarë e kanë lejuar dhënien e zeqatul-fitrit një apo dy ditë para ditës së bajramit që myslimani të mos e harrojë atë si dhe fukarenjtë të përfitojnë.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “Ka urdhëruar që dhënia e zeqatul-fitrit të bëhet para se njerëzit të dalin për namaz.”[6]

 

6. Ngrënia para daljes nga shtëpia për në namazin e bajramit

 

Një prej veprimeve të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka qenë ngrënia e disa hurmave para daljes për në namazin e bajramit.

Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut nuk dilte për në namazin e bajramit pa ngrënë disa hurma.”[7]

Nga Burejde radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut nuk dilte nga shtëpia në ditën e fitër bajramit pa ngrënë, ndërsa në ditën e kurban bajramit nuk hante derisa të kthehej nga xhamia, e pastaj hante nga mishi i kurbanit të tij.”[8]

 

 

7.Mosngrënia para therjes së kurbanit në ditën e kurban bajramit

 

Ndonëse për myslimanin ështe mustehab ngrënia e disa hurmave në numër tek para daljes për në namazin e fitër bajramit, kjo gjë nuk vlen për ditën e kurban bajramit, ngase në ditën e kurban bajramit është mustehab të mos hajë asgjë para se të mbarojë namazin e kurban bajramit.

Nga Burejde radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem nuk dilte nga shtëpia në ditën e fitër bajramit pa ngrënë, ndërsa në ditën e kurban bajramit nuk hante para se të falte namazin.”[9]

Ndërsa në transmetimin e Ahmedit qëndron: “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në ditën e fitër bajramit nuk dilte para se të hante, ndërsa në ditën e kurban bajramit nuk hante para se të therte kurbanin.”[10]

 

8. Të shkuarit herët në namazin e bajramit

 

Kjo është prej udhëzimit të pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, i cili thotë: “Gjëja e parë me të cilën e fillojmë këtë ditë është falja e namazit, pastaj kthehemi në shtëpi për të therrë kurbanët. Kush vepron kësisoj, ka vepruar sipas sunnetit tonë, e kush e ther kurbanin para namazit të bajramit, ky do të jetë një mish që ua kushton familjes së tij dhe aspak nuk ka të bëjë me kurbanin.”[11]

 

9. Shkuarja për namaz në këmbë

 

Disa njerëz shkojnë në namazin e bajramit hipur, ndërsa më e preferuar është që në namazin e bajramit të shkohet në këmbë përveç nëse vendi i faljes së bajramit gjendet larg ose nëse njeriu është i sëmurë dhe nuk mund të ecë.

Nga Aliu radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Sunnet është që të dalësh për namazin e bajramit në këmbë.”[12]

Dëshmi për këtë e kemi edhe hadithin që na përcillet nga Abdullah Ibën Omeri radijAll-llahu anhu i cili thotë: “I dërguari i All-llahut shkonte në namazin e bajramit në këmbë dhe kthehej nga namazi në këmbë.”[13]

Ndërsa për sa i përket kthimit nga namazi i bajramit, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem e ka lënë këtë në dëshirën e myslimanit për sa i përket ecjes në këmbë apo hipjes në mjet udhëtimi.

Abdullah ibën Alai e kishte dëgjuar Omer ibën Abdul-Azizin, derisa ishte në minber ditën e xhuma, duke thënë: “Nesër është fitër bajrami. Shkoni në namazin e bajramit në këmbë, sepse kështu është vepruar deri sot. E ata që janë nga fshatrat, le të vijë hipur, e kur të arrijë në Medinë le të ecë në këmbë deri në vendin ku falet bajrami.”[14]

 

10. Shkuarja për në namazin e bajramit nga një rrugë dhe kthimi nga një rrugë tjetër

 

Mustehab është që myslimani të shkojë në namazin e bajramit nga një rrugë, e të kthehet në shtëpi nga një rrugë tjetër.

Nga Xhabir ibën Abdullahu radijAll-llahu anhuma na përcillet se ka thënë: “Në ditën e bajramit Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem e ndërronte rrugën.”[15]

Ndërsa nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kur shkonte në namazin e bajramit, kthehej nga ndonjë rrugë tjetër.”[16] Prandaj shumica e dijetarëve janë të mendimit se shkuarja nga një rrugë dhe kthimi nga një rrugë tjetër është mustehab, duke pasuar Pejgamberin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem.

Kjo bëhet me qëllim që myslimani të takojë sa më shumë myslimanë dhe t’ua urojë bajramin, të shfaqë gëzimin e tij në më shumë vende, si dhe të fitojë shpërblim më të madh duke e pasur parasysh se në ditën e kiametit toka do të dëshmojë për të se ai ka ecur mbi të për të shkuar apo duke u kthyer nga namazi i bajramit.

 

11. Namazi i bajramit të falet në musal-la,[17] e jo në xhami

 

Disa njerëz e falin namazin e bajramit në xhami e jo në musal-la pa ndonjë arsye, e ky është veprim i gabuar, ngase prej sunnetit të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem është ajo se ai i ka mbledhur njerëzit në shkretëtirë jashtë Medinës për të falur namazin bashkërisht.

Argument për këtë e kemi hadithin që e shënojnë Buhariu dhe Muslimi nga Ebu Seid el-Hudriu radijAll-llahu anhu i cili thotë: “I dërguari i All-llahut ditën e fitër dhe kurban bajramit dilte në musal-la dhe gjëja e parë që e bënte atje ishte namazi. Pastaj kthehej nga njerëzit dhe i këshillonte, ndërsa ata rrinin ulur në safet e tyre…”[18]

E në rast se koha është me shi apo borë të madhe, atëherë lejohet falja e namazit të bajramit në xhami, dhe e gjithë kjo bëhet për shkak të mbrojtjes dhe sigurisë së myslimanëve.

 

12. Prania e gruas në namazin e bajramit

 

Gruaja duhet të dalë në namazin e bajramit edhe nëse është me të përmuajshmet, dhe kjo me qëllim që të përjetojë mirësinë dhe të ndiejë gëzimin dhe harenë e ditës së bajramit. Këtu duhet përmendur se gruaja me të përmuajshmet duhet qëndruar anash musal-lasë duke qëndruar diku afër që të mund të shohë faljen e namazit të bajramit.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “Urdhëroi që të dalin vajzat e reja, gratë e reja (të martuara) dhe gratë në të përmuajshmet. Sa u përket grave me të përmuajshmet, ato e shohin mirësinë e bajramit, lutjet e besimtarëve, ndërsa qëndrojnë më larg musal-lasë.”[19]

 

13. Marrja e fëmijëve të vegjël në musal-la

 

Kjo bëhet me qëllim që fëmijët të ndiejnë gëzimin e bajramit, të kënaqen me veshjen e teshave të reja dhe pamjen e myslimanëve në këtë gëzim të madh.

Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma thotë: “Dola për në musal-la bashkë me Pejgamberin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në një ditë fitër apo kurban bajrami. Ai e fali namazin e bajramit, pastaj mbajti hutben, e më pas u doli përpara grave, i këshilloi dhe i urdhëroi me sadeka.”[20] Ky është argument që tregon për daljen e fëmijëve të vegjël në musal-la. Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma u pyet: “A ke marrë pjesë bashkë me Pejgamberin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në namazin e bajramit: Po – tha ai. Sikur të mos më merrte për shkak të vegjëlisë sime, nuk do të kisha marrë pjesë.”[21]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po ashtu “I urdhëronte bijat dhe gratë e tij të merrnin pjesë në bajrame.”[22]

 

14. Tehlili dhe tekbiri në bajrame

 

Koha e tekbirit gjatë fitër bajramit fillon që nga perëndimi i diellit në ditën e fundit të Ramazanit dhe vazhdon deri në faljen e namazit të bajramit.

Ndërsa koha e tekbirit të kurban bajramit fillon që nga mëngjesi i ditës së Arafatit e deri në ditën e fundit të teshrikut.

Kjo është transmetuar nga Aliu, Ibën Mes’udi dhe Ibën Abbasi radijAll-llahu anhum.[23]

All-llahu i Madhërishëm në lidhje me fitër bajramin thotë: “(Të agjëroni ditët e lëshuara më vonë) Që të plotësoni numrin, ta madhëroni All-llahun për atë se u udhëzoi dhe që të falënderoni.”[24]

All-llahu i Madhërishëm në lidhje me kurban bajramin thotë: “All-llahun përmendeni në ditët e caktuara (në ditët e bajramit).”[25]

Na përcillet se “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në ditën e fitër bajramit dilte për në musal-la dhe bënte tekbir derisa arrinte në musal-la dhe derisa e përfundonte namazin. E kur e përfundonte namazin, e ndërpriste tekbirin.”[26]

Nga Abdullah ibën Omeri radijAll-llahu anhuma na përcillet se “i dërguari i All-llahut dilte për të falur namazin e bajramit bashkë me Fadl ibën Abbasin, Abdullah ibën Abbasin, Aliun, Xha’ferin, Hasenin, Husejnin, Usame ibën Zejdin, Zejd ibën Harithen dhe Ejmen ibën Ummu Ejmenin radijAll-llahu anhum dhe e ngriste zërin duke bërë tehlil dhe tekbir.”[27]

 

15. Mosfalja para namazit të bajramit

 

Disa prej myslimanëve kur arrijnë në musal-la falin dy rekate namaz para se të ulen. Disa prej tyre i falin me nijet përshëndetje për xhaminë, e disa të tjerë si dy rekate paraprake të namazit të bajramit, por e gjithë kjo është gabim sepse është në kundërshtim me udhëzimin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem. Nuk kemi asnjë transmetim që thotë se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka falur ndonjë rekat namaz para apo pas bajramit.

Nga Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma na përcillet se ka thënë: “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem doli në namazin e bajramit të cilin e fali dy rekate, ndërsa para apo pas bajramit nuk ka falur asnjë rekat tjetër…”

Pra sunnet i pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem është që myslimani kur të arrijë në musal-la, të ulet pa mos falur namaz dhe të angazhohet me tehlil dhe tekbir.

 

16. Mosthirrja e ezanit dhe ikametit në namazin e bajramit

 

Namazi i bajramit nuk ka ezan dhe ikamet. Nga Xhabir ibën Semure radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “E kam falur namazin e bajramit me Pejgamberin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem shumë herë, pa ezan dhe ikamet.”[28]

Ndërsa nga Ibën Abbasi dhe Xhabiri radijAll-llahu anhum na përcillet se kanë thënë: “Në ditën e fitër dhe kurban bajramit nuk kishte ezan dhe ikamet.”

Atai thotë: “Xhabiri më ka treguar se në ditën e bajramit kur imami del për të falur namazin e bajramit, nuk ka ezan, as ikamet, as thirrje (për namaz) dhe asgjë. Me këtë rast s’ka as thirrje e as ikamet.”[29]

 

17. Namazi falet para hutbes

 

Ky është udhëzimi i Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem.

Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma thotë: “E kam falur namazin e bajramit prapa të dërguarit të All-llahut, Ebu Bekrit, Omerit dhe Othmanit dhe që të gjithë e falnin namazin e bajramit para hutbes.”[30]

 

18. Lejimi i argëtimit, pa mos rënë në mëkat

 

Lojërat dhe argëtimet në ditën e bajramit lejohen, por me kusht që të mos ketë në to mëkat ndaj All-llahut të Madhërishëm.

Nga Urve ibën Zubejri radijAll-llahu anhuma na përcillet se Aisheja radijAll-llahu anha ka thënë: “Ebu Bekri hyri tek unë në shtëpi dhe gjeti dy vajza të vogla duke kënduar ndërsa i dërguari i All-llahut ishte i mbuluar me petkun e tij. Ai i qortoi ato (vajzat), ndërsa i dërguari i All-llahut e zbuloi fytyrën dhe tha: Lëri o Ebu Bekër, sepse jemi në ditë feste.”

Po ashtu thotë: “I dërguari i All-llahut më mbulonte me xhupin e tij, derisa unë i shikoja etiopasit duke luajtur dhe argëtuar në ditën e bajramit, e asokohe unë akoma isha e vogël. Prandaj kuptojini dëshirat e vajzave të vogla (ashtu siç Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i kuptoi dëshirat e mia).”[31]

 

19. Vizita e farefisit

 

Vizita e farefisit është obligim i vazhdueshëm, por gjatë ditëve të bajramit ky obligim është akoma më i fuqishëm ngase është shkak për futjen e gëzimit në zemrat e të afërmve.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush dëshiron t’i shtohet rizku dhe t’i zgjatet jeta, le t’i mbajë lidhjet farefisnore.”[32]

 

20. Uratat për ditën e bajramit

 

Kjo bëhet me qëllim të futjes së gëzimit mes miqve dhe vëllezërve, zbutjes së zemrave dhe përhapjes së frymës së dashurisë mes tyre.

Nuk ka ndonjë mënyrë të veçantë urimi por lejohet që të thuhet: All-llahu na i pranoftë neve dhe juve.

 

21. Shpejtimi i namazit të kurban bajramit

 

Prej sunnetit është shpejtimi i faljes së namazit të kurban bajramit për arsye të therjes së kurbanëve, e nga ana tjetër sunnet është vonimi i faljes së namazit të fitër bajramit që njerëzit të mbërrijnë namazin.

 

22. Therja e kurbanit pas namazit të bajramit

 

Ka prej njerëzve që gabojnë për sa i përket therjes së kurbanëve, kështu që e therë kurbanin në natën e bajramit apo në mëngjes para namazit të bajramit duke menduar se kështu është më mirë sepse të varfrit do të kenë mundësinë të përfitojnë më parë nga mishi i kurbanit. Ky është një gabim i madh ngase koha e therjes së kurbanit fillon pas faljes së namazit të kurban bajramit dhe zgjat deri në ditën e fundit të teshrikut.

Nga Enes ibën Maliku radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush e therë kurbanin para namazit të bajramit, e ka therë atë për vete. E kush e therë pas namazit të bajramit, ai i ka plotësuar rregullat e kurbanit dhe e ka qëlluar sunnetin e myslimanëve.”[33]

Nga Xhundub ibën Abdullah El-Bexheliu radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I therëm kurbanët tanë bashkë me Pejgamberin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në ditën e kurban bajramit, ndërsa kishte njerëz që kishin therur kurbanët e tyre para namazit të bajramit, e kur i pa pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, tha: Kush e ka therur kurbanin e tij para se të falet, le ta therë në vend të tij një tjetër, ndërsa kush nuk e ka therur deri sa kemi mbaruar namazin, le t’a therë me emrin e All-llahut.”[34]

 

23. Shkurtimi i thonjve dhe qethja e flokëve pas therjes

 

Kush ka mundësi materiale për të therë kurban, le të mos i shkurtoj thonjtë e tij dhe le të mos qethë flokët që nga dita e parë e Dhul-Hixhxhes e derisa të therë kurbanin e tij.

Nga Ummu Seleme radijAll-llahu anha na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur të hynë dhjetë ditët e Dhul-Hixhxhes, dhe dikush prej jush dëshiron të therë kurban, të mos prekë asgjë nga flokët dhe thonjtë e tij.”[35]

E pasi të therë kurbanin, atëherë i lejohet shkurtimi i thonjve dhe qethja e flokëve.

 

24. Futja e gëzimit në zemrat e fëmijëve (e sidomos jetimëve)

 

Në ditën e bajramit duhet që të fusim gëzimin dhe harenë në zemrat e fëmijëve (e sidomos jetimëve), kështu që atyre duhet t’ju blejmë tesha të reja.

Po ashtu duhet t’ju japim ca të holla për t’i gëzuar si dhe t’i çojmë në vende argëtimi ku nuk ka gjëra të ndaluara, apo t’i çojmë nëpër parqe a kopshte për shëtitje.

Do të kishte qenë mirë që edhe jetimëve t’ua përkëdhelim kokën. Kjo vlen për çdo kohë, por në veçanti për bajram.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se një njeri iu ankua të dërguarit të All-llahut për zemërgurtësinë e tij, ndërsa ai i tha: “Përkëdhelja kokën jetimit dhe ushqeje të varfrin.”[36]

Ndërsa Davudi alejhis-selam ka thënë: “Bëhu për jetimin si një prind i mëshirshëm. Dije se ç’do të mbjellësh, do të korrësh.”

 

25. Mos-shkuarja te varrezat në ditën e bajramit

 

Dihet që dita e bajramit është ditë e gëzimit, haresë, vizitës së ndërsjellë mes familjarëve, miqve e shokëve, e jo ditë pikëllimi e shqetësimi.

Megjithatë shohim ca njerëz që shkojnë te varrezat menjëherë pas namazit të bajramit. Madje ka prej tyre që as nuk e falin namazin e bajramit duke shkuar direkt te varrezat. Ky është gabim dhe nuk është prej praktikës së Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem e as të sahabëve radijAll-llahu anhum.

Pastaj, siç thamë, dita e bajramit është ditë gëzimi e hareje, e jo ditë pikëllimi e shqetësimi.

 

26. Përpjekja për adhurime dhe largimi nga mëkatet

 

Përderisa All-llahu i Madhërishëm na ka begatuar me begatinë e ditës së bajramit, edhe ne duhet kthyer këtë begati me falënderim.

Falënderimi bëhet me zemër, gjuhë dhe gjymtyrë. Kjo arrihet duke qenë mirënjohës ndaj begative të All-llahut, duke e falënderuar Atë me gjuhë për to dhe duke përdorur gjymtyrët tona në adhurim ndaj Tij.

Duhet ditur që çdo ditë që e kalojmë në adhurim ndaj All-llahut, ajo për neve llogaritet si bajram (festë), ngase bajrami është për atë që e adhuron All-llahun. Prandaj duhet pasur kujdes që të mos biem në mëkate dhe të mos jemi të pakujdesshëm ndaj namazit.

Po ashtu shkuarja nëpër kinema dhe teatro, argëtimi i myslimanëve me zhurma e mbrëmje gazmore, dalja e vajzave të zbuluara e të zbukuruara janë prej mëkateve të shumta që bëhen për bajram.

All-llahu na bëftë të gjithëve adhurues të Tij dhe na largoftë nga mëkatet.

[1] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1134), Nesaiu (1556) dhe Ahmedi (3/103). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4381) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[2] Sahih: shënojnë Bejhekiu në Es-Sunenul-Kubra (3/278) dhe Shafiiu në Musnedin e tij (1/385). Shejh Albani në librin e tij Irvaul-Galil (1/176) ka thënë: Senedi i hadithit është sahih.

[3] Shënon Maliku në El-Muvetta’ (1/115).

[4] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (886) dhe Muslimi (2068).

[5] Sahih: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Evset (2/53). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (12/79) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1509) dhe Muslimi (984).

[7] Sahih: shënon Buhariu (953).

[8] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (542), Ibën Maxhe (1756) dhe Ahmedi (5/352). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4845) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[9] Hasen: shënon Tirmidhiu (542). Shejh Albani e ka klasifikuar si hadith sahih.

[10] Hasen: shënpn Ahmedi (22533) me sened hasen.

[11] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (968) dhe Muslimi (1961).

[12] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (530) dhe Ibën Maxhe (1296). Shejh Albani në librin e tij Sahih Et-Tirmidhi (1/164) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[13] Sahih: shënon Ibën Maxhe (1295) dhe Ebu Ja’la. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4932) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Shih komentin e Neveviut të Sahihut të Muslimit.

[15] Sahih: shënon Buhariu (986).

[16] Sahih: shënon Ibën Maxhe (1301). Shejh Albani në librin e tij El-Mishkah (1447) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Musal-la: Vend i hapur e i rrafshët në natyrë ku falet namazi i bajramit. (shën. përkth.)

[18] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (956) dhe Muslimi (80).

[19] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (974) dhe Muslimi (890).

[20] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (975) dhe Muslimi (884).

[21] Sahih: shënon Buhariu (977).

[22] Sahih: shënon Ahmedi (1/231). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4888) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[23] Sahih: Senedet e këtij hadithi shejh Albani në librin e tij Irvaul-Galil (63) i ka klasifikuar si sahih.

[24] Kaptina El-Bekare, ajeti 185.

[25] Kaptina El-Bekare, ajeti 203.

[26] Hadithi është Mursel dhe i njëjti ka transmetime të tjera që dëshmojnë të njëjtën gjë. Shënon Ibën Ebi Shejbe (1/487). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (170) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[27] Shejh Albani e ka klasifikuar si hadith hasen. Shënon Bejhekiu (3/279). Shih Irvaul-Galil (3/123).

[28] Sahih: shënojnë Muslimi (887), Tirmidhiu (532) dhe Ahmedi (20336).

[29] Sahih: shënon Muslimi (886).

[30] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (926) dhe Muslimi (884).

[31] Sahih: shënon Muslimi (892).

[32] Sahih: shënon Buhariu (2067).

[33] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5546) dhe Muslimi (1962).

[34] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5500) dhe Muslimi (1960).

[35] Sahih: shënon Muslimi (1977).

[36] Sahih: shënon Ahmedi (2/387). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (854) e ka klasifikuar si hadith sahih.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Dita e xhuma është dita më e mirë në të cilën lind dielli. Ajo është një ditë e madhe dhe e bekuar, është dita më e vlefshme e javës dhe festë javore e myslimanëve.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Dita më e vlefshme është dita e xhuma. Atë ditë u krijua Ademi, atë ditë u nxorr nga xhenneti dhe atë ditë ndërroi jetë.”[1]

Për shkak të madhështisë së kësaj dite dhe rëndësisë së namazit të kësaj dite, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na e ka tërhequr vërejtjen nga lënia e namazit të xhumasë pa ndonjë arsye.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush i lë tri xhumaja rrjesht pa arsye (nga pakujdesia), All-llahu ia vulosë zemrën.”[2]

Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush i lë tri xhumaja rrjesht pa arsye, regjistrohet si munafik.”[3]

Së këndejmi, çdo mysliman e ka për obligim të mësojë rregullat që kanë të bëjnë me ditën e xhuma. Por para se të përmendim ato rregulla, ejani së pari të njoftohemi me vlerën e ditës së xhuma.

 

Pyetje: Cila është vlera e ditës së xhuma?

Përgjigje: Dita e xhuma ka vlera të shumta. Prej tyre:

 

1. Ajo është dita më e vlefshme tek All-llahu i Madhërishëm

 

All-llahu i Madhërishëm është betuar në Librin e Tij me fjalët: “Pasha ditën e premtuar. Pasha atë që dëshmon dhe atë që dëshmohet!”[4]

Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu thotë: “Dita e premtuar është dita e kiametit, dita që dëshmon është dita e xhuma ndërsa dita që dëshmohet është dita e Arafatit.”[5]

Po ashtu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Dita më e mirë në të cilën lind dielli është dita e xhuma. Në këtë ditë është krijuar Ademi alejhis-selam, në këtë ditë është futur në xhennet dhe në këtë ditë është nxjerrë nga xhenneti. Dhe kiameti nuk ndodhë ditë tjetër vetëmse në ditën e xhuma.”[6]

Nga Ebu Hurejra dhe Hudhejfeja radijAll-llahu anhuma na përcillet se kanë thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: All-llahu i Madhërishëm i privoi nga e xhumaja ata të cilët ishin para nesh. Hebrenjtë kishin ditën e shtunë, ndërsa të krishterët ditën e dielë, pastaj na zgjodhi neve dhe na udhëzoi me ditën e xhuma, dhe bëri që e xhumaja ta paraprijë të shtunën dhe të dielën, e gjithashtu ata janë pas nesh ditën e kiametit. Ne jemi të fundit prej banorëve të dynjasë dhe të parët në ditën e kiametit; dhe do të jemi ne ata të cilët do ta përfundojmë dhënien e llogarisë më parë se të gjitha krijesat.”[7]

 

2. Ajo është dita në të cilën All-llahu e plotësoi fenë e Tij dhe e përmbushi begatinë e Tij

 

Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Më erdhi Xhibrili me një send sikur pasqyrë e bardhë, në të cilën kishte një pikë të zezë. E pyeta: O Xhibril, ç’është kjo? Më tha: Kjo është xhumaja. All-llahu e bëri festë për ty dhe ummetin tënd.”[8]

Nga Tarik ibën Shihabi na përcillet se ka thënë: “Një hebre erdhi tek Omer ibën Hattabi dhe i tha: Ju myslimanët keni një ajet në librin tuaj të cilin e lexoni, i cili ajet sikur të na kishte zbritur neve, do ta merrnim për festë. Omeri tha: Për cilin ajet e ke fjalën? Ai tha: “Sot përsosa për ju fenë tuaj, plotësova ndaj jush dhuntinë Time, zgjodha për ju islamin fe.”[9] Omeri tha: Ne e dimë cila është ajo ditë dhe e dimë edhe vendin se ku ka i zbritur ky ajet Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem. Ka zbritur derisa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po qëndronte në Arafat, në ditën e xhuma.”[10]

 

3. All-llahu ka bërë që në atë ditë të ndodhin ndodhi madhështore

 

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Dita më e mirë në të cilën lind dielli është dita e xhuma. Në këtë ditë është krijuar Ademi alejhis-selam, në këtë ditë është futur në xhennet dhe në këtë ditë është nxjerrë nga xhenneti. Në këtë ditë i është pranuar pendimi dhe në këtë ditë ka ndërruar jetë. Në këtë ditë do të ndodhë kiameti, dhe nuk ka gjallesë që në këtë ditë nuk do t’i frikohet kiametit derisa të lind dielli përveç birit të Ademit. Në këtë ditë është një moment në të cilin nëse myslimani rastisë duke u lutur dhe kërkon diçka prej All-llahut, All-llahu me siguri do t’ia japë.”[11]

 

4. Në këtë ditë është namazi i xhumasë, vlera e të cilit është e madhe

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, kur bëhet thirrja për namaz, ditën e xhumasë, ecni shpejt për aty ku përmendet All-llahu (dëgjojeni hutben, faleni namazin), e lini shitblerjen, kjo është shumë më e dobishme për ju nëse jeni që e dini.”[12]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush merr avdes ashtu si duhet dhe pastaj shkon në namaz të xhumasë, e dëgjon hutben me vëmendje dhe heshtë, do t’i falen mëkatet që i ka bërë nga xhumaja e kaluar duke shtuar edhe tri ditë më tepër. Ai që prek guralecin, e humbë shpërblimin e namazit të xhumasë.”[13]

Po ashtu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Pesë namazet, xhumaja deri në xhuma dhe Ramazani deri në Ramazan janë shlyese të mëkateve që ndodhin mes tyre, nëse u largohesh mëkateve të mëdha.”[14]

 

Në vazhdim do të përmendim disa rregulla që duhet pasur parasysh në ditën e xhuma:

 

1. Nijeti i sinqertë për hirin e All-llahut të Madhërishëm

 

Çdo mysliman, me shkuarjen e tij në namazin e xhumasë, duhet të ketë për qëllim se i përgjigjet urdhrit të All-llahut të Madhërishëm, i Cili thotë: “O ju që besuat, kur bëhet thirrja për namaz, ditën e xhumasë, ecni shpejt për aty ku përmendet All-llahu (dëgjojeni hutben, faleni namazin), e lini shitblerjen, kjo është shumë më e dobishme për ju nëse jeni që e dini.”[15] Po ashtu duhet të ketë për qëllim se me atë veprim synon të fitojë shpërblimet e mëdha duke falur namazin e xhumasë dhe duke u bërë shkak për grumbullimin e një numri sa më të madh të myslimanëve, kështu që kjo pamje të bëhet madhështore dhe e bukur me mbledhjen e myslimanëve dhe afrimin e zemrave të tyre.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Në xhuma prezentojnë tre lloje njerëzish: Një njeri që prezenton dhe e prish xhumanë, sepse flet kur imami është duke ligjëruar në hutbe, kjo është hisja e tij nga xhumaja. Një njeri që prezenton me dua duke e lutur All-llahun, nëse do i jep ose nuk i jep. Një njeri që prezenton i heshtur dhe i qetë, nuk kapërcen mbi qafat e njerëzve e as nuk dëmton askënd, xhumaja do t’ia shlyejë mëkatet e tij deri në xhumanë e ardhme duke ia shtuar edhe tri ditë të tjera, ngase All-llahu thotë: Kush bën një vepër të mirë, ka shpërblim dhjetëfishin e saj.”[16]

 

2.Përgatitja për ditën e xhuma që nga nata e xhuma

 

Kjo arrihet me anë të lirimit të zemrës nga angazhimet e dynjasë dhe angazhimin e saj me pendim, istigfar dhe vendosmëri për të shkuar herët në namazin e xhumasë, si dhe bërjen e veprave të mira dhe ibadeteve gjatë asaj dite.

 

3. Mosveçimi i natës së xhuma për namaz nate apo ditës së xhuma për agjërim

 

Ai që falë namaz nate gjatë tërë netëve të javës, ai mund të falë namaz nate edhe natën e xhuma. Por që myslimani ta veçojë natën e xhuma për namaz nate, kjo është mekruh. Po ashtu mekruh është veçimi i ditës së xhuma për agjërim përveç nëse asaj ia bashkëngjet një ditë para ose një ditë prapa me agjërim. Përjashtim nga ky rregull bën nëse njeriu agjëron një ditë po e një ditë jo, dhe rastisë që të qëllojë dita e xhuma, ose dita e Arafatit të rastisë të jetë ditë e xhuma, etj.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos e veçoni natën e xhuma për namaz nga netët tjera, dhe mos e veçoni ditën e xhuma me agjërim ndaj ditëve të tjera, përveç nëse rastis me agjërimin e dikujt që agjëron (me ndonjë bazë në sheriat).”[17]

Po ashtu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos e veçoni ditën e xhuma me agjërim ndaj ditëve të tjera, përveç nëse e agjëroni një ditë para saj apo një ditë prapa saj.”[18]

 

4. Leximi i sureve Es-Sexhde dhe El-Insan në namazin e sabahut të ditës së Xhuma

 

Kjo për arsye se këto sure përmbajnë ato gjëra që kanë ndodhur dhe që do të ndodhin në ditën e xhuma, si krijimi i njeriut, ringjallja, kiameti dhe ndodhi të tjera të mëdha. Prandaj mustehab është që këto dy sure të këndohen në namazin e sabahut të ditës së xhuma. Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “në namazin e sabahut të ditës së xhuma e lexonte suren Es-Sexhde në rekatin e parë dhe suren El-Insan në rekatin e dytë.”[19]

 

5. Shtimi i salavatit ndaj Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem

 

Salavati ndaj Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem është prej veprave më të vlefshme me të cilën robi afrohet tek All-llahu i Madhërishëm, ndërsa nëse kjo bëhet në ditën në xhuma, vlerën e ka akoma më të madhe.

Nga Evs ibën Evsi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Dita më e mirë e ditëve tuaja është dita e xhuma. Në atë ditë u krijua Ademi, në atë ditë do t’i fryhet surit dhe po në atë ditë njerëzit do të ngrihen nga varret! Shtojini salavatet për mua, pasi salavatet e juaja më paraqiten mua.” Një njeri tha: “ O i Dërguari i All-llahut! Si do të paraqiten ty salavatet tona kur ti do të jesh kalbur?” Ai tha: “All-llahu ia ka ndaluar tokës t’i kalbë trupat e pejgamberëve.”[20]

 

6. Larja e trupit (gusli) për namazin e xhumasë

 

Kjo, që myslimani të shkojë në namazin e xhumasë ndërsa trupit të tij t’i vijë aromë e mirë dhe e këndshme dhe të mos i shqetësojë njerëzit përreth tij dhe melekët. Ndërsa ai që nuk ka mundësi të lahet, le të marrë vetëm avdes.

Këtë e bazjomë në hadithin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Kur ndonjëri prej jush vjen në namazin e xhumasë, le të lahet.”[21]

Po ashtu në hadithin tjetër: “Gusli në ditën e xhuma është obligim për çdo njeri që ka arritur moshën e pubertetit.”[22]

Si dhe në hadithin tjetër: “Kush merr avdes ditën e xhuma, është e mjaftueshme dhe e bukur, e kush merr gusël, kjo është akoma më mirë.”[23]

7. Shkurtimi i thonjve dhe shkurtimi i qimeve (të trupit)

 

Këto gjëra kërkohen nëse thonjtë kanë nevojë për shkurtim apo qimet kanë nevojë për shkurtim. Transmetohet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i shkurtonte mustaqet dhe thonjtë çdo xhuma para namazit të xhumasë.

 

8. Zbukurimi me veshjen e rrobave më të mira

 

Kjo, ngase dita e xhuma është ditë feste dhe gjatë kësaj dite tubohen myslimanët. Prandaj myslimani duhet të jetë në pamjen më të bukur duke veshur rrobat më të bukura që ka, që pamja e përgjithshme e myslimanëve të jetë në kulmin e bukurisë.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “O bijtë e Ademit, vishuni bukur për çdo namaz (lutje)…”[24]

Nga Ebu Hurejra dhe Ebu Seidi radijAll-llahu anhuma na përcillet se kanë thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Kush pastrohet në ditën e xhumasë, veshë rrobat më të mira, parfumoset nëse ka parfum, dhe shkon në namazin e xhumasë, do t’i falen mëkatet midis kësaj dhe xhumasë së kaluar.”[25] Ndërsa rrobat më të mira janë rrobat me ngjyrë të bardhë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Vishni rroba të bardha, sepse ato janë rrobat më të mira (që mund t’i vishni), dhe qefinosni të vdekurit me të bardha.”[26]

 

9. Parfumosja

 

Kjo, që myslimani të jetë i pastër dhe t’i vijë aromë e mirë në mënyrë që të mos i shqetësojë njerëzit apo melaiket. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Lahuni në ditën e xhuma, lajeni kokën edhe nëse nuk jeni xhunubë, dhe përdorni parfum.”[27] Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Gusli në ditën e xhuma është obligim për çdo njeri që ka arritur moshën e pubertetit. Po ashtu edhe përdorimi i misvakut, si dhe duhet të parfumoset sa të ketë mundësi, madje edhe nga parfumi i gruas (nëse nuk ka të vetin.)”[28]

Pejgmberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush pastrohet në ditën e xhuma, parfumoset nëse ka parfum, del me qetësi derisa të arrijë te xhamia dhe nuk ndanë dy veta (duke u ulur mes tyre­), e pastaj falë atë namaz që e ka obligim ta falë, e pastaj kur imami të ngjitet në minber, heshtë dhe e dëgjon, do t’i falen mëkatet midis kësaj dhe xhumasë së kaluar.”[29]

Ndërsa gruaja e ka të ndaluar të dalë jashtë e parfumosur, pa marrë parasysh a del për namaz apo për diçka tjetër. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nëse ndonjëra prej jush prezenton në namazin e jacisë (e në një transmetim tjetër: në xhami), le të mos parfumoset atë natë.”[30]

Ndërsa muhrimit[31] nuk i lejohet të përdorë parfum.

 

10. Përdorimi i misvakut

 

Kjo, që myslimani të ketë aromë të mirë në gojë, dhe që të mos shqetësohen namazfalësit që i ka përreth. Argument për përdorimin e misvakut gjatë shkuarjes për në namazin e xhumasë e kemi hadithin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i cili thotë: “Gusli në ditën e xhuma është obligim për çdo njeri që ka arritur moshën e pubertetit. Po ashtu edhe përdorimi i misvakut, si dhe duhet të parfumoset nëse ka (parfum).”[32] si dhe përgjithësisht nga fjala e tij: “Sikur të mos ia rëndoja ummetit tim, do t’i urdhëroja të përdorin misvakun para çdo namazi.”[33]

 

11. Largimi nga çdo gjë me erë të keqe që i shqetëson namazfalësit

 

Si p.sh. ngrënia e hudhrës, qepës apo preshit, si dhe pirja e duhanit, etj.

 

12. Leximi i sures El-Kehf

 

Leximi i sures El-Kehf është mustehab gjatë natës së Xhuma apo gjatë ditës së xhuma.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush e lexon suren El-Kehf ditën e xhuma, i bëhet dritë atij ndërmjet dy xhumave.”[34]

Po ashtu ka thënë: “Kush e lexon suren El-Kehf ditën e xhuma, i bëhet dritë (në një distancë) prej tij deri në Qabe.”[35]

 

13. Shkuarja herët në xhami për namaz të Xhumasë

 

Prej sunnetit është shkuarja herët për faljen e namazit me qetësi dhe maturi të plotë. All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, kur bëhet thirrja për namaz, ditën e xhumasë, ecni shpejt për aty ku përmendet All-llahu (dëgjojeni hutben, faleni namazin), e lini shitblerjen, kjo është shumë më e dobishme për ju nëse jeni që e dini.”[36]

Sa më herët që njeriu të shkojë në namaz të xhumasë, aq më i madh është shpërblimi për të.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Ai që merr gusël në ditën e xhuma sikur kur lahet nga xhunubllëku dhe shkon herët, e ka shpërblimin sikur të kishte therur një deve. Ai që shkon më vonë, e ka shpërblimin sikur të kishte therur një lopë. Ai që shkon akoma më vonë, e ka shpërblimin sikur të kishte therur një dash me brirë. Ai që shkon edhe më vonë, e ka shpërblimin sikur të kishte therur një pulë. Dhe ai që shkon edhe akoma më vonë (në momentin e fundit), e ka shpërblimin sikur të kishte dhënë lëmoshë një vezë. Imami kur të ngjitet në minber, atëherë melekët prezantojnë dhe e dëgjojnë hutben.”[37]

Po ashtu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Në ditën e xhuma, në çdo derë të çdo xhamie qëndrojnë melaike dhe i shënojnë njerëzit një nga një, e kur imami ngjitet në minber, ata i mbyllin regjistrat e tyre dhe e dëgjojnë hutben.”[38]

Nga Semure ibën Xhundubi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Prezentoni në namazin e xhumasë dhe afrohuni afër imamit, ngase njeriu vazhdon të largohet (nga punët e mira) derisa të lihet mbrapa në xhennet (d.m.th. duke iu vonuar hyrja dhe duke iu ulur gradët), edhe nëse hyn në të.”[39]

 

14. Shkuarja në namazin e xhumasë në këmbë

 

Kjo vlen nëse myslimani nuk përballet me ndonjë vështirësi, e nëse përballet me vështirësi, si largësia e madhe deri në xhami, vapa e madhe, shiu i rrëmbyeshëm, moti i ftohtë etj, atëherë nuk ka problem nëse shkon hipur.

Nga Abaje ibën Rifaa na përcillet se ka thënë: “Derisa po shkoja në këmbë në namazin e xhumasë, më mbërriti Ebu Abesi dhe më tha: E kam dëgjuar Pejgamberin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem duke thënë: Kujt i pluhurosen këmbët në rrugën e All-llahut, All-llahu do t’ia ndalojë zjarrit ta djegë atë.”[40]

Ndërsa nga Evs ibën Evsi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush pastrohet (lahet) mirë ditën e xhuma, herët shkon në xhami në këmbë (duke ecur), dhe i shkon afër imamit, e dëgjon atë, heshtë dhe nuk flet fjalë të kota (boshe), për çdo hap që e bën prej shtëpisë së tij e deri në xhami i llogaritet si veprim i një viti agjërim dhe namaz nate.”[41]

 

15. Largimi nga shitblerja

 

Prej pamjeve të cilat e shqetësojnë çdo mysliman është se shohim shumë shitës që pas ezanit të xhumasë vazhdojnë të merren me shitblerje, madje disa edhe gjatë hutbes.

Ndërsa ky është një veprim i ndaluar, ngase All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, kur bëhet thirrja për namaz, ditën e xhumasë, ecni shpejt për aty ku përmendet All-llahu (dëgjojeni hutben, faleni namazin), e lini shitblerjen, kjo është shumë më e dobishme për ju nëse jeni që e dini.”[42]

Ibën Xheuziu, All-llahu e mëshiroftë, thotë: “Nuk lejohet shitja gjatë kohës së ezanit, dhe shitja është e pavlefshme për atë njeri që e ka obligim namazin e xhumasë.

 

16. Përmbjatja e rregullave dhe edukatës së shkuarjes në xhami

 

Kjo do të thotë që myslimani të shkojë me qetësi dhe maturi, të mos nxitojë gjatë ecjes, të mos shqetësojë askënd, të ulë shikimin (në haram), të urdhërojë në të mirë dhe të ndalojë nga e keqja, si dhe t’i nxisë njerëzit për në namaz të xhumasë.

 

17. Përmbjatja e rregullave të hyrjes në xhami

 

Kjo do të thotë të hyjë në xhami me këmbën e djathtë, ta lexojë dhikrin e hyrjes në xhami, si dhe rregulla të tjera që i kemi përmendur te rregullat e hyrjes në xhami.

 

18. Moskalimi nëpër njerëz për të arritur te safet e para të xhamisë

 

Myslimani duhet ulur në vendin ku mbaron safi e jo të vijë vonë në xhami e pastaj të kalojë “mbi” njerëz duke dashur të ulet në safet e para. Kjo i shqetëson njerëzit, e sidomos gjatë hutbes sepse i shpërqendron nga ajo që thotë hatibi në hutbe. Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar nga kjo gjë.

Nga Abdullah ibën Busri na përcillet se një njeri erdhi në xhuma duke kaluar nëpër njerëz, ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po mbante hutben, dhe me këtë rast iu drejtua me fjalët: “Ulu, sepse i shqetësove njerëzit dhe je vonuar.”[43]

Hafidh Ibën Haxheri, All-llahu e mëshiroftë, thotë: “Përjashtim nga ky rregull bën nëse ka hapësirë në safet e para, ndërsa ai që hyn dëshiron t’i mbushë, kështu që këtij njeriu i falet ky veprim për shkak të mangësisë së xhematit që i kanë lënë safet e zbrazëta.”[44]

 

19. Falja e dy rekateve si përshëndetje e xhamisë para se të ulet

 

Myslimani duhet falur dy rekate si përshëndetje xhamisë edhe kur imami është duke mbajtur hutben, por këto dy rekate duhet të jenë të shkurtra. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur ndonjëri prej jush vjen në xhami ditën e xhuma dhe e gjenë imamin duke mbajtur hutben, le të falë dy rekate të shkurtra.”[45]

Po ashtu hatibit i lejohet të ndërpresë hutben dhe të urdhërojë ndonjërin prej xhematit nëse ky i fundit hyn në xhami dhe ulet pa falur dy rekate.

Nga Xhabiri radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Derisa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po mbante hutben në ditën e xhuma, një njeri hyri në xhami, e Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: A u fale? Jo – tha njeriu. Atëherë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: Fali dy rekate.”[46], ndërsa në një transmetim tjetër: “Çohu fali dy rekate të shkurtra.”

 

20. Të mos i ndajë dy njerëz në saf

 

Kjo do të thotë të mos ulet mes dy njerëzve në saf duke i ndarë ata, sepse Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem e ka ndaluar këtë gjë.

Këtë e bazojmë në hadithin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Kush lahet dhe pastrohet mirë në ditën e xhuma, i vesh rrobat më të mira që ka dhe parfumoset e pastaj shkon në xhami, nuk flet fjalë boshe dhe nuk i ndanë dy veta nga safi, All-llahu ia falë mëkatet e bëra mes kësaj dhe xhumasë së kaluar.”[47]

 

21. Të mos e çojë dikë nga vendi e të ulet vetë aty

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar këtë gjë dhe ka thënë: “Askush prej jush të mos e çojë vëllanë e vet në ditën e xhuma nga vendi e më pas të ulet në atë vend, por le të thotë: Zgjerohuni (bëni vend).”[48] Po ashtu ka thënë: “Kur ndonjëri prej jush të shkojë në namazin e xhumasë, mos ta çojë dikë nga vendi i tij e pastaj vetë të ulet aty.”[49]

 

22. Të mos ulet me këmbë të mbledhura nga barku dhe duke i shtrënguar me petkun e tij

 

Nga Muadh ibën Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka ndaluar që njeriu gjatë xhumasë, derisa imami është duke mbajtur hutben, të ulet duke i mbledhur këmbët dhe duke i bashkuar me barkun dhe duke i shtrënguar me petkun e tij.[50]

Ibën Ethiri në librin e tij En-Nihaje ka thënë: “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar nga kjo gjë ngase kjo mënyrë e uljes e sjellë gjumin dhe kështu nuk  mund të përqendrohet në dëgjimin e hutbes, si dhe e rrezikon prishjen e avdesit.”[51]

 

23. Angazhimi me dhikër ndaj All-llahut të Madhërishëm

 

Myslimani kur të hyjë në xhami herët para namazit të xhumasë, duhet të angazhohet me namaz, lexim të kur’anit, dhikër, istigfar etj, dhe nuk duhet të angazhohet me biseda me njerëz që gjenden rreth tij.

24. Afrimi me imamin

 

Në ditën e xhuma preferohet afrimi afër imamit. Në lidhje me këtë kemi disa hadithe. Pre tyre po cekim:

Nga Evs ibën Evsi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush pastrohet në ditën e xhuma, shkon herët në xhami në këmbë, i shkon afër imamit, heshtë dhe e dëgjon me vëmendje, nuk flet fjalë të kota, për çdo hap që e bën nga shtëpia e tij deri në xhami do të shpërblehet me ibadet njëvjeçar.”[52]

Nga Semure ibën Xhundubi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Prezentoni në namazin e xhumasë dhe afrohuni afër imamit, ngase njeriu vazhdon të largohet (nga punët e mira) derisa të lihet mbrapa në xhennet (d.m.th. duke iu vonuar hyrja dhe duke iu ulur gradët), edhe nëse hyn në të.”[53]

Prandaj, gabim është që myslimani të hyjë herët në xhami para namazit të xhumasë dhe të ulet në fund të xhamisë, por ai duhet të përpiqet të afrohet sa më afër imamit, pa mos kaluar “mbi” njerëz.

 

25. Përkujdesja ndaj safit të parë

 

Sa më shumë që besimtari afrohet afër safit të parë dhe afër imamit, edhe shpërblimi i tij është aq më i madh.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “All-llahu dhe melaiket e Tij i bekojnë safet e përparme.”, e në një transmetim tjetër qëndron: “safet e para.”[54]

26. Heshtja dhe mosfolja e fjalëve të kota

Këtë duhet bërë që të mos e humbasë shpërblimin e xhumasë kur hatibi ligjëron në hutbe si dhe t’i japë vetes mundësinë për të dëgjuar hutben e xhumasë.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Nëse një njeri pastrohet në ditën e xhuma ashtu siç kërkohet, pastaj del nga shtëpia për të prezentuar në xhuma, dhe heshtë deri sa ta përfundojë namazin, do t’i shlyhen mëkatet prej xhumasë së kaluar.”[55]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nëse ditën e xhuma, derisa imami ligjëron në hutbe, i thua shokut tënd: ‘Hesht’, ti vetëm se ke thënë fjalë të kotë.”[56]

Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush pastrohet (lahet) mirë ditën e xhuma, herët shkon në xhami në këmbë (duke ecur), dhe i shkon afër imamit, e dëgjon atë, heshtë dhe nuk flet fjalë të kota (boshe), për çdo hap që e bën prej shtëpisë së tij e deri në xhami i llogaritet si veprim i një viti agjërim dhe namaz nate.”[57]

 

27. Ndërrimi i vendit në rast kotjeje

 

Nëse njeriu ndjen se po e kaplon kotja, atëherë le ta ndërrojë vendin.

Nga Ibën Omeri radijAll-llahu anhuma na përcillet se ka thënë: “E kam dëgjuar të dërguarin e All-llahut duke thënë: Nëse dikë prej jush e kaplon kotja në ditën e xhuma, le ta ndërrojë vendin.”[58]

Urtësia e ndërrimit të vendit qëndron në atë lëvizja nga një vend në tjetrin ndikon në largimin e kotjes, ose thjesht është largim nga vendi ku e ka kapluar pakudesia dhe gjumi.

 

28. Falja e dy rekateve në shtëpi

 

Kjo është praktikë e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, ngase ai ka falur dy rekate pas xhumasë në shtëpi. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “Nuk ka falur dy rekate pas xhumasë dhe dy rekate pas namazit të akshamit askund tjetër vetëm se në shtëpi.”[59]

Por nëse falet në xhami, atëherë duhet falur katër rekate, ngase Ibën Omeri radijAll-llahu anhuma ka vepruar kështu dhe ka thënë: “I dërguari i All-llahut vepronte kështu.”[60] Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush falet pas namazit të xhumasë, le të falë katër rekate.”[61]

 

29. Kujdesi për të qëlluar momentin e pranimit të lutjeve

 

Besimtari duhet pasur kujdes që ta qëllojë këtë moment duke qenë në adhurim, dhikër, istigfar dhe lutje, ngase lutja në këtë moment është e pranuar.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në lidhje me ditën e xhuma ka thënë: “Në këtë ditë është një moment në të cilin nëse myslimani rastisë duke u lutur dhe kërkon diçka prej All-llahut, All-llahu me siguri do t’ia japë.”[62]

Sipas mendimit më të saktë, momenti i pranimit të lutjes është koha e fundit pas namazit të ikindisë në ditën e xhuma.

Ky mendim për bazë e ka hadithin që na e percjellë Xhabiri radijAll-llahu anhu i cili thotë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Dita e Xhuma përbëhet nga dymbëdhjetë pjesë. Çdo mysliman që kërkon nga All-llahu i Madhërishëm diçka, All-llahu i Madhërishëm do t’ia japë. Kërkojeni këtë moment në kohën e fundit pas namazit të ikindisë.”[63]

Ndërsa nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Kërkojeni momentin që shpresoni ta qëlloni në ditën e xhuma, prej pas namazit të ikindisë e deri në perëndimin e diellit.”[64]

 

[1] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1047), Nesaiu (1374) dhe Ibën Maxhe (1636). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7567) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[2] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1047), Nesaiu (1374) dhe Ibën Maxhe (1636). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7567) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1052), Nesaiu (1369) dhe Ibën Maxhe (1125). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6143) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Kaptina El-Buruxh, ajetet 2-3.

[5] Senedin e ka sahih: shënojnë Ibën Xheriri (30/82), Hakimi (2/519) dhe Bejhekiu (3/170). Po ashtu është transmetuar edhe si hadith merfu’, por në këtë formë nuk është sahih.

[6] Sahih: shënon Muslimi (854).

[7] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (896) dhe Muslimi (856).

[8] Hasen: shënon Ebu Ja’la (4213) dhe të tjerë me sened sahih.

[9] Kaptina El-Maide, ajeti 3.

[10] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (45) dhe Muslimi (3017).

[11] Sahih: shënon Muslimi (854).

[12] Kaptina El-Xhumuah, ajeti 9.

[13] Sahih: shënon Muslimi (857). Ndërsa pjesa e hadithit “Ai që prek guralecin, e humbë shpërblimin e namazit të xhumasë.” ka për qëllim gjërat e kota që mund t’i bëjë njeriu gjatë hutbes së xhumasë, ndërsa prekja e guralecit është sjellur si shembull konkret që ka mundur të ngjajë në kohën e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, pasi xhamitë nuk kanë qenë të shtruara me qilima por dyshemeja e xhamisë ka qenë toka, në të cilën veç dheut, ka pasur mundësi të gjenden edhe guralecë. (shën. përkth.)

[14] Sahih: shënon Muslimi (233).

[15] Kaptina El-Xhumuah, ajeti 9.

[16] Sahih: shënon Ebu Davudi (1113). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (8045) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Sahih: shënon Muslimi (1144). Ndërsa pjesa e fundit e hadithit: “përveç nëse rastis me agjërimin e dikujt që agjëron.” do të thotë p.sh. nëse dikush vazhdimisht agjëron një ditë dhe e prishë një ditë, e që është agjërimi më i vlefshëm, apo dikush nëse është zotuar se do të agjërojë nëse i shërohet fëmija dhe kjo ditë rastis të jetë e xhuma, e kështu me radhë, atëherë nuk ka ndalesë në këtë gjë. (shën. përkth.)

[18] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1985) dhe Muslimi (1144).

[19] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (891) dhe Muslimi (880).

[20] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1047), Nesaiu (1374), Ibën Maxhe (1636) dhe Ahmedi (4/8). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2212) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[21] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (877) dhe Muslimi (844).

[22] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (858) dhe Muslimi (846).

[23] Sahih: shënojnë Ahmedi (5/8,11), Ebu Davudi (354), Nesaiu (3/94), Tirmidhiu (497) i cili thotë se hadithi është hasen, si dhe Ibën Huzejme (1757) nga Semure ibën Xhundub radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6180) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[24] Kaptina El-E’raf, ajeti 31.

[25] Sahih: shënon Ebu Davudi (343). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6066) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[26] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4061), Tirmidhiu (994), Ibën Maxhe (1471) dhe Ahmedi (2220). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1236) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[27] Sahih: shënojnë Ahmedi (1/265, 230), Ibën Hibbani në Sahihun e tij (2771) nga Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1076) e ka klasifikuar si hadith sahih. Po ashtu e shënon edhe Buhariu (880) ngjashëm me këtë tekst.

[28] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (858) dhe Muslimi (846).

[29] Sahih: shënon Buhariu (883).

[30] Sahih: shënon Muslimi (443).

[31] Muhrim: njeri që është i veshur me ihram gjatë haxhit apo umres. (shën. përkth.)

[32] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (879-880) dhe Muslimi (846).

[33] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (887) dhe Muslimi (252).

[34] Sahih: shënojnë Hakimi (2/399, nr. 3392) i cili ka thënë: Ky është hadith me sened autentik, dhe Bejhekiu (3/249, nr. 5792). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6470) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[35] Sahih: shënon Bejhekiu në Shuabul-Iman (2/474, nr 2444). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6471) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[36] Kaptina El-Xhumuah, ajeti 9.

[37] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (881) dhe Muslimi (850).

[38] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (929) dhe Muslimi (850).

[39] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (1108) dhe Ahmedi (19605). Shejh Albani në librin Es-Silsiletus-Sahiha (365) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[40] Sahih: shënon Buhariu (907).

[41] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (345), Tirmidhiu (496) dhe Nesaiu (1381). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6405) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[42] Kaptina El-Xhumuah, ajeti 9.

[43] Sahih: shënon Ibën Maxhe (1115). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (714) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[44] Shkëputur nga libri Fet’hul-Bari (2/392-393).

[45] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1166) dhe Muslimi (875).

[46] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (931) dhe Muslimi (875).

[47] Sahih: shënon Ibën Maxhe (1097) dhe Ebu Ja’la. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6064) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[48] Sahih: shënon Muslimi (443).

[49] Sahih: shënon Haraitiu në Mekarimul-Ehlak nga Xhabiri radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (457) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[50] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1110), Tirmidhiu (514) dhe Ahmedi (15203). Shejh Albani në librin e tij El-Mishkah (1393) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[51] Shkëputur nga libri Muhtesar Muhalefatit-Tahare ves-Salah, fq. 107-108.

[52] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (345), Tirmidhiu (496) dhe Nesaiu (1381). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6405) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[53] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (1108) dhe Ahmedi (5/11). Shejh Albani në librin Es-Silsiletus-Sahiha (365) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[54] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (661) dhe Nesaiu (816). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1842) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[55] Sahih: shënon Nesaiu (1403). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (5710) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[56] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (934) dhe Muslimi (851).

[57] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (345), Tirmidhiu (496), Nesaiu (1381), Ibën Maxhe (1087) dhe Ahmedi (2/209). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6405) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[58] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1119), Tirmidhiu (526) dhe Ahmedi (2/22). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (468) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[59] Sahih: shënojnë Tajalisiu (1836) dhe Tahaviu (1/199). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4857) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[60] Sahih: shënon Ebu Davudi (1130). Shejh Albani në librin e tij Sahih Sunen Ebi Davud e ka klasifikuar si hadith sahih.

[61] Sahih: shënon Muslimi (881).

[62] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (935) dhe Muslimi (852).

[63] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1048) dhe Nesaiu (1389). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (8190) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[64] Sahih: shënon Tirmidhiu (489). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2583) e ka klasifikuar si hadith sahih.

 

www.thirrjaislame.com