Category: Tema Islame

Vëllezër të dashur,

Begatitë e All-llahut ndaj nesh nuk numërohen a përkufizohen dot. All-llahu i Madhërishëm thotë: “edhe në qoftë se përpiqeni t’i numëroni të mirat e All-llahut, nuk do të mund të arrini t’i përkufizoni (në numër).”[1]

Në mesin e këtyre begative është edhe nënshtrimi i kafshëve në favorin tonë. All-llahu i Madhërishëm neve në to na ka dhënë dobi të shumta.

All-llahu i Madhërishëm thotë:”Edhe kafshët Ai i krijoi dhe në saje të këtyre ju mund të mbroheni (nga të ftohtit), keni edhe dobi të tjera dhe prej tyre hani. Në to (në kafshët) ju shihni hijeshi (idili) kur në mbrëmje ato i ktheni (nga kullosa) dhe kur në mëngjes i lëshoni (për në kullosë). Ato bartin barrën tuaj (të rëndë) në ndonjë vend (të largët) që ju do të arrinit atje me shumë vështirësi (me gjysmë shpirti). Vërtet, Zoti juaj është shumë Bamirës dhe shumë Mëshirues. Edhe kuajt (i krijoi), edhe mushkat edhe gomarët, për t’ju hipur atyre dhe si stoli, e Ai krijon (për hipje) çka ju (tash) nuk dini.”[2]

Po ashtu thotë: “Dhe Ai që krijoi të gjitha llojet (çiftet) dhe ju mundësoi të udhëtoni hipur në anije ose në kafshë. Të uleni mbi to dhe atëherë, pasi të jeni vendosur mbi to, ta përkujtoni të mirën që ua dha Zoti juaj e të thoni: “Falënderuar qoftë Ai që i nënshtroi këto për ne, sepse ne nuk do të kishim mundësi ta bënim këtë.”[3]

Ne e dimë se ato kafshë e madhërojnë dhe lavdërojnë All-llahun, madje edhe i bëjnë sexhde All-llahut të Madhërishëm. All-llahu i Madhërishëm thotë: “A nuk e di për All-llahun se Atij i lutet kush është në qiej e në tokë, madje edhe shpezët krahhapura. Të gjithë e dinë dhe janë të udhëzuar për lutje ndaj Tij dhe për madhërimin ndaj Tij. All-llahu e di ç’punojnë ata.”[4]

Po ashtu thotë: “A nuk e di për All-llahun se Atij i nënshtrohet (i bën sexhde) kush është në qiej dhe kush është në tokë, edhe dielli, edhe hëna, edhe kodrat, edhe bimët, edhe shtazët, e edhe shumë njerëz, po shumë janë që dënimi është meritë e tyre. Atë që e poshtëron All-llahu nuk ka kush që mund ta bëjë të ndershëm. All-llahu punon atë që dëshiron.”[5]

Prandaj ne medoemos duhet mësuar edukatën gjatë veprimit me ato kafshë që të përfitojmë prej tyre në mënyrën më të plotë dhe njëkohësisht të kemi mëshirë ndaj tyre ashtu siç All-llahu i Madhërishëm dhe i dërguari i Tij na kanë urdhëruar.

 

Në vazhdim po përmendim disa prej sjelljeve dhe edukatës që duhet t’i kemi parasysh gjatë veprimit tonë me kafshët.

 

1. Mëshira dhe dhembshuria ndaj tyre si dhe mosdëmtimi i tyre

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mëshirojini ata që janë në tokë, ju mëshiron Ai që është në qiell.”[6] Po ashtu ka thënë: “Kush nuk mëshiron, nuk mëshirohet.”[7] Po ashtu ka thënë: “Ai që mëshiron qoftë edhe në therjen e zogut, All-llahu atë e mëshiron në ditën e kiametit.”[8]

Prandaj duhet të jemi të mëshirshëm ndaj kafshëve dhe nuk duhet dëmtuar ato në asnjë mënyrë.

Njëri prej selefëve ka thënë: “Nëse ke dëshirë të madhe për mëshirë nga All-llahu, atëherë bëhu i mëshirshëm me veten, me të tjerët dhe mos i shfaq të mirat e tua (ndaj të tjerëve). Të padijshmin mëshiroje me dijen tënde, të nënshtruarin me autoritetin tënd, të varfrin me pasurinë tënde, të moshuarin me dhembshurinë tënde, të voglin me butësinë tënde, mëkatarët me thirrjen tënde (islame), kafshët me butësinë dhe mos’hidhërimin tënd. Njeriu më afër mëshirës së All-llahut është më i mëshirshmi ndaj krijesave të Tij.”

2. Të ushqyerit dhe dhënia ujë kafshëve kur uriten apo eten

 

Kjo është gjëja më e vogël që mund t’ua japësh kafshëve, pra t’u ofrosh ushqim apo ujë. Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Ndërkohë që një njeri po ecte në rrugë iu shtua etja. Gjeti një pus, zbriti në të dhe piu ujë. Kur doli, pa një qen që gulçonte dhe hante dheun e lagur nga etja. Njeriu tha: Këtij qeni i është shtuar aq shumë etja sa ç’mu shtua edhe mua. Zbriti në pus, e mbushi këpucën me ujë, pastaj e kapi me gojë derisa u ngjit dhe i dha qenit ujë. All-llahu e lavdëroi dhe e fali.”[9]

Po ashtu ka thënë: “Për çdo mushkëri të lagur ka shpërblim.”[10]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Derisa një qen i cili desh po ngordhte nga etja po sillej rreth e rrotull një pusi, kur një lavire nga Benu Israilët e pa dhe zbathi këpucën e saj, e mbushi me ujë dhe i dha të pijë. Për shkak të këtij veprimi, All-llahu ia fali asaj mëkatet.”[11]

 

3. Mos-shqetësimi dhe moskeqetrajtimi i tyre

 

Kjo do të thotë që torturimi i tyre të mos bëhet në asnjë mënyrë, qoftë me goditje, qoftë duke i lënë të uritur apo duke i ngarkuar me aq sa nuk mund të përballojnë… Myslimani ka zemër të mëshirshme dhe kurrë nuk torturon dikë a diçka. Nga Abdullahu radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Një grua u fut në zjarr (xhehennem) për shkak të një maceje të cilën e kishte lidhur dhe as nuk e kishte ushqyer e as nuk e kishte lënë të lirë të hante nga ushqimet e tokës, derisa kishte ngordhur.”[12]

 

4. Të mos i ngarkojmë me aq sa nuk mund të përballojnë

 

Kafsha ka një fuqi të kufizuar përtej të cilës nuk përballon dot… Prandaj nuk duhet ngarkuar sa nuk mund të përballojë.

Nga Sehl ibën Handhale radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut kaloi pranë një deveje të cilës i ishte ngjitur shpina me barkun (nga uria e madhe) dhe tha: Kini frikë All-llahun ndaj këtyre kafshëve që nuk flasin. Shaloni ato në mënyrën të mirë dhe hajini në mënyrën të mirë.”[13]

 

5. Mosmallkimi i kafshëve

 

Këtu kemi për qëllim që njeriu t’i thotë kafshës: ‘All-llahu të mallkoftë’, apo ‘mallkimi i All-llahut qoftë mbi ty.’

Nga Umran ibën Husajni radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Një herë ishim së bashku me të dërguarin e All-llahut në një udhëtim dhe një grua prej ensarëve ishte mbi devenë e saj, ndërsa deveja u lodh, e ajo u zemërua dhe e mallkoi devenë. I dërguari i All-llahut e dëgjoi dhe tha: Merreni atë që ka mbi dhe lëreni, sepse ajo (deve) është e mallkuar. Umrani tha: Më kujtohet shumë mirë se si ecte ajo (deve) mes njerëzve dhe askush nuk e shalonte.”[14]

 

6. Qetësimi i tyre gjatë therjes apo mbytjes

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Vërtet All-llahu e ka bërë obligim mirësjelljen ndaj çdo gjëje; kur të mbytni (p.sh. armikun), mbyteni në mënyren më të mirë; kur të therni (kafshët e lejuara), therini në mënyrën më të mirë; mprihni thikat që t’ia lehtësoni kurbanit tuaj.”[15]

 

7. Mosvendosja e kumbonave në qafat e tyre

 

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Melaiket nuk e shoqërojnë grupin e njerëzve në mesin e të cilëve ka qen ose kumbonë.”[16]

8. Të mos e ndajë kafshën nga të vegjlit e saj përveç kur është e domosdoshme

 

Nga Ebu Ejjubi radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush bën ndarje mes nënës dhe fëmijës së saj, në ditën e kiametit All-llahu do ta ndajë atë prej të dashurve të tij.”[17]

Nga Abdullah ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Një herë ishim bashkë me të dërguarin e All-llahut në një udhëtim, ndërsa ai u largua nga ne për nevojë fiziologjike, e ndërkohë njëri prej sahabëve kapi një zog harabeli, ndërsa harabeli u afrua tek i dërguari i All-llahut dhe filloi t’i shkundë krahët. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: Kush e privoi këtë nga fëmija i saj? Një njeri tha: Unë, o i dërguari i All-llahut. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: Ktheja zogun, trego mëshirë ndaj saj.”[18]

 

9. Mosdamkosja e kafshës me tatuazh në fytyrë dhe mosgoditja në fytyrë

 

Nga Xhabiri radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka ndaluar damkosjen me tatuazh në fytyrë apo goditjen në fytyrë.”[19]

Ndërsa në një transmetim tjetër qëndron: “Dikush kaloi pranë Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem me një gomar të cilin e kishin damkosur në fytyrë, ndërsa ai tha: All-llahu e mallkoftë atë që e ka damkosur.”[20]

Ndërsa në një transmetim të Ahmedit dhe Ebu Davudit nga Xhabiri radijAll-llahu anhu qëndron se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “A nuk e dini se unë e kam mallkuar atë që e damkos kafshën në fytyrë apo atë i cili i mëshon kafshës në fytyrë.”[21]

Pra goditja në fytyrë është haram te çdo gjallesë, duke filluar nga njeriu, gomari, kali, deveja, mushka, bagëtitë në përgjithësi, e kështu me radhë. Por goditja në fytyrën e njeriut është më e shëmtuar. Kjo, ngase fytyra është shënjestra e bukurisë, si dhe pjesë e trupit ku goditja vërehet. Goditja në fytyrë gjithashtu mund të shkaktojë ndonjë shëmtim të përhershëm apo dëmtim të ndonjë shqise.

Ndërsa damkosja e kafshëve në fytyrë është haram me pajtimin e të gjithë dijetarëve, por lejohet në pjesë të tjera të trupit nëse ka nevojë për një gjë të tillë, si p.sh. damkosja të bëhet me qëllim mjekimi, apo të jetë prej atyre që ndahen për sadeka, siç ka vepruar Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem.

Devetë, zakonisht damkosen në kurriz, ndërsa gomerët dhe mushkat në kofshë.

 

10. Mosqëndrimi mbi kafshë

 

Këtë e bazojmë në hadithin që na e përcjellë Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu i cili thotë se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos i shndërroni shpinat e kafshëve tuaja në kolltuqe, ngase All-llahu i ka vënë ato në dispozicionin tuaj për t’ju bartur në vendе në të cilat ju do të arrinit atje me vështirësi të madhe. All-llahu ka krijuar tokën për juve, prandaj uluni në të për nevojat tuaja.”[22]

 

11. Të mos na angazhojnë dhe largojnë nga adhurimi ndaj All-llahut

 

Ka mundësi që njeriu të angazhohet me kafshë të ndryshme dhe kjo të ndikojë në largimin nga namazi apo nga ibadetet tjera… Pa dyshim kjo është haram dhe nuk lejohet.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Shaloni kafshët të shëndosha, dhe lini të shëndosha, dhe mos i shndërroni ato në karrige.”[23]

 

12. Mbytja e kafshëve të dëmshme lejohet

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Pesë kafshë (lejohet të) vriten jashtë apo brenda territorit të vendit të shenjtë (haremit të Mekës), ato janë: Gjarpri, korbi laraman, miu, qeni i tërbuar dhe qifti.”[24]

 

13. Lejohet shalimi i më shumë personave në to

 

Është e lejuar që një kafshë të shalohet nga më shumë persona nëse e dimë se ajo kafshë e përballon një gjë të tillë… Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka shaluar kafshën dhe mbrapa tij e ka hipur edhe Abdullah ibën Abbasin radijAll-llahu anhuma.

 

14. Dhënia e zeqatit për to

 

Prej rregullave që duhet t’i dimë për sa i përket sjelljes me kafshët është edhe ajo se për to duhet dhënë zeqat nëse janë prej kategorive që jepet zeqat për to.

 

Dhe më në fund…

 

Ne duhet patjetër të përpiqemi të jemi sa më të mëshirshëm dhe të butë me kafshët, ngase ato kanë shqisa dhe e përjetojnë dhembjen, madje nganjëherë edhe qajnë… Kush dëshiron të fitojë mëshirën e All-llahut, duhet të mëshirojë çdokënd që e ka përreth vetes.

 

[1] Kaptina Ibrahim, ajeti 34.

[2] Kaptina En-Nahl, ajetet 5-8.

[3] Kaotina Ez-Zuhruf, ajetet 12-13.

[4] Kaptina EN-Nur, ajeti 41.

[5] Kaotina El-Haxh, ajeti 18.

[6] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4941), Tirmidhiu (1924), Ahmedi (2/160), Buhariu në Et-Tarihul-Kebir (7/194) dhe Hakimi (4/175). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (925) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[7] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5997) dhe Muslimi (2318).

[8] Hasen: shënojnë Buhariu në Edebul-Mufred (381) dhe Taberaniu (8/234). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (27) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[9] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6009) dhe Muslimi (2244).

[10] Sahih: shënojnë Ahmedi (4/175) dhe Ibën Maxhe (3686). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6204) e ka klasifikuar si hadith sahih. Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem me fjalën “mushkëri të lagur” ka përdorur një alegori dhe me të është për qëllim çdo krijesë e gjallë, sepse ajo krijesë që vdes, mushkëritë e saj thahen. (shën. përkth.)

[11] Sahih: shënon Muslimi (2245).

[12] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (3482) dhe Muslimi (2242).

[13] Sahih: shënon Ebu Davudi (2548). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (23) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Sahih: shënon Muslimi (2595).

[15] Sahih: shënon Muslimi (1955).

[16] Sahih: shënon Muslimi (2113).

[17] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (1566) dhe Ahmedi (5/412). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6412) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[18] Sahih: shënon Buhariu në Edebul-Mufred (382). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Edebil-Mufred (295) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[19] Sahih: shënon Muslimi (2116).

[20] Sahih: shënon Muslimi (2117).

[21] Sahih: shënon Ebu Davudi (2564). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1549) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[22] Sahih: shënon Ebu Davudi (2567). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (22) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[23] Sahih: shënon Ahmedi (3/439). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (21) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[24] Sahih: shënon Muslimi (1198).

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Ne e dimë se feja jonë është fe e mëshirës, dhe si e tillë, na i ka hapur të gjitha dyert e mëshirës që ne të mëshirohemi mes vete.

E prej njerëzve që më së shumti ka nevojë për atë mëshirë pa dyshim është fëmija jetim, i cili e ka hunbur babanë që në vegjëli dhe ka jetuar si jetim dhe i privuar nga fjala “O baba”.

All-llahu, si shpërblim për atë që kujdeset dhe e mëshiron jetimin, e ka bërë shoqërimin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në xhennet.

Por, para se t’ju tregoj për rregullat e sjelljes me jetimin, fillimisht t’ju tregoj për frytet e përkujdesjes ndaj jetimit.

 

FRYTET DHE VLERA E PËRKUJDESJES NDAJ JETIMIT

 

1. Përkujdesja ndaj jetimit dhe mirësjellja me të është zbatim i urdhrit të All-llahut

 

Ai që ka urdhëruar me këtë është All-llahu i Madhërishëm. Prandaj Ai adhurimin ndaj Tij e ka lidhur me mirësjelljen ndaj jetimit, duke thënë: “Adhurojeni All-llahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send, silluni mirë ndaj prindërve, ndaj të afërmve, ndaj jetimëve, ndaj të varfërve, ndaj fqinjit të afërt, ndaj fqinjit të largët, ndaj shokut pranë vetes, ndaj udhëtarit të largët dhe ndaj robërve. All-llahu nuk e do atë që është kryelartë dhe atë që lavdërohet.”[1]

Pra, kush sillet mirë me jetimin, ai e ka adhuruar Al-llahun dhe ka zbatuar urdhrin e Tij.

 

2. Atij që përkujdeset për jetimin, i shtohet bereqeti

 

Kush përkujdeset për jetimin dhe sillet mirë me të, atij dhe familjes së tij i shtohet bereqeti.

Përkujto se çfarë ndodhi në shtëpinë e Ebu Talibit, xhaxhait të Pejgamberitsal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, kur ai ishte i varfër, por megjithatë, me të marrë përsipër përkujdesjen ndaj Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, bereqeti e gjeti rrugën deri te shtëpia e tij.

Ebu Talibi ka qenë njeri i varfër, dhe gruaja e tij ndjente se fëmijët e saj nuk ngopen asnjëherë, por kur në mesin e tyre erdhi Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, për herë të parë hyri bereqeti në këtë shtëpi fisnike, e në veçanti për sa i përket ushqimit të fëmijëve kur me ta hante bashkë edhe Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem.

Kështu, fëmijët e Ebu Talibit kur hanin bashkë apo secili vetëm, nuk ngopeshin, ndërsa kur me ta hante i dërguari i All-llahut, ngopeshin. Ebu Talibi kur donte t’i ushqente, thoshte: ”Rrini ashtu siç jeni derisa të vijë biri im (Muhammedi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Kështu i dërguari i All-llahut vinte dhe hante bashkë me ta, ndërsa në këtë rast ushqimi u tepronte.

Kur kishte qumësht, i dërguari i All-llahut pinte i pari, e pastaj ua jipte enën që të pinin derisa që të gjithë pinin nga ajo enë, edhe pse në raste normale, ajo enë mjaftonte vetëm për një person.

 

3. Kush dëshiron t’i zbutet zemra dhe t’i përmbushet nevoja, le ta mëshirojë jetimin, le t’ia lëmojë kokën dhe le ta ushqejë nga ushqimi i vet

 

Transmetohet se një njeri iu ankua Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem nga zemërgurtësia, ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “A dëshiron që të të zbutet zemra dhe të të përmbushet nevoja? Mëshiroje jetimin, lëmoja kokën, ushqeje nga ushqimi yt, do të të zbutet zemra dhe do të të përmbushet nevoja.”[2]

Ndërsa në një transmetim tjetër qëndron: “Afroje jetimin afër vetes, merre me të butë, lëmoja kokën, ushqeje nga ushqimi yt, ngase këto gjëra ta zbusin zemrën dhe ta përmbushin nevojën që ke.”[3]

 

      4. Shpëtimi i shoqërisë nga mllefi dhe urrejtja

 

Përkujdesja për jetimin ndihmon në ndërtimin e një shoqërie të shëndoshë, të pastër nga mllefi dhe urrejtja, si dhe në atë shoqëri mbretëron fryma e dashurisë.

 

5. Është argument për mirësinë e gruas e cila e ka sakrifikuar jetën për mbikëqyrjen e jetimëve të saj

 

Përkujdesja për jetimin është argument për mirësinë e gruas të cilës i vdes burri, ndërsa ajo zgjedh që të përkujdeset për jetimët e saj duke sakrifikuar jetën, por duke shpresuar xhennetin dhe shoqërimin me Pejgamberin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në ahiret.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Unë jam i pari të cilit do t’i hapen dyert e xhennetit, por një grua afrohet nga dera e xhennetit me nxitim, ndërsa unë do t’i them asaj: Ç’ke? Dhe kush je ti? Ajo do të më përgjigjet: Unë jam një grua që jam kujdesur për jetimët e mi.”[4]

 A thua cila ka qenë merita e kësaj gruaje për të arritur kaq pozitë të lartë? Asgjë tjetër veç asaj se ajo ka mbikëqyrur fëmijët e saj jetimë!… Asgjë tjetër veç asaj se ajo është privuar nga të mirat e jetës për edukimin dhe mbikëqyrjen e fëmijëve të saj jetimë.

6. Fitimi i shpërblimeve me lëmimin e kokës së jetimit

 

Nga Ebu Umame El-Bahiliu radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush ia lëmon kokën jetimit dhe nuk e lëmon atë vetëm se për hirin e All-llahut, do të ketë shpërblime për çdo qime floku që dora e tij e ka përshkuar. E, kush sillet mirë me jetimen apo jetimin që e ka nën përkujdesje, unë dhe ai do të jemi së bashku në xhenet sikurse këta dy gishta”, dhe bëri me shenjë me gishtin tregues dhe atë të mesëm.[5]

 

7. Ai që i jep lëmoshë vejushës ose fukarasë, e ka shpërblimin sikur të muxhahidit në rrugë të All-llahut

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Ai që i jep lëmoshë vejushës ose fukarasë, e ka shpërblimin sikur të muxhahidit në rrugë të All-llahut ose atij që falë namaz nate dhe agjëron ditën.”[6] Grua e vejë është ajo të cilës i ka vdekur burri dhe ka mundësi që t’i ketë lënë edhe fëmijë jetimë të cilët kanë gëlltitur dhembjen e të qenit jetim që nga vegjëlia e tyre. Prandaj ata janë që më së shumti kanë nevojë për një dorë të mëshirshme që do t’ua mjekonte plagët nga faqet e zemrës së thyer të tyre, dhe nga ky këndvështrim Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i ka nxitur zemërmirët që të garojnë për ata jetimë dhe për atë nënë të cilës i është copëtuar zemra me vdekjen e burrit të saj. Pra, kush përkujdeset për të dhe për fëmijët e saj, e ka shpërblimin sikur të muxhahidit në rrugë të All-llahut ose atij që falë namaz nate dhe agjëron ditën.

 

8. Shoqërimi i Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Unë dhe kujdestari (i mirë) i jetimit do të jemi së bashku në xhennet kështu.” dhe bëri me shenjë me gishtin tregues dhe atë të mesëm.[7]

Ndërsa në një transmetim tjetër qëndron: “Unë dhe kujdestari (i mirë) i jetimit të tij apo të tjetërkujt do të jemi bashkë në xhennet. Po ashtu kush përkujdeset për vejushën dhe fukaranë, e ka shpërblimin sikur të muxhahidit në rrugën e All-llahut.”[8]

 

Edukata e sjelljes me jetimët

 

Ejani me ne së bashku të njoftohemi me disa sjellje që duhet përvetësuar në raport me marrëdhëniet tona me jetimët.

 

1. Përkujdesja për jetimin

 

Kjo bëhet duke i dhënë gjërat për të cilat ka nevojë në jetën e tij, si dhe t’i sigurojmë një kapital pasurie. I dërguari i All-llahut ka thënë: “Unë dhe kujdestari (i mirë) i jetimit do të jemi së bashku në xhennet kështu.” dhe bëri me shenjë me gishtin tregues dhe atë të mesëm.[9]

 

2. Bamirësia e vazhdueshme ndaj tij, lumturimi i tij dhe mos-shqetësimi i tij

 

3. Lëmimi i kokës së tij, nderimi i tij dhe duaja për të

 

4. Gëzimi i zemrës së tij me dhurata dhe gjëra të ngjashme, dhe lavdërimi i tij

 

5. Ruajtja e pasurisë së jetimit… All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ata që e hanë pa të drejtë pasurinë e jetimëve, në të vërtetë ata hanë atë që mbush barkun e tyre zjarr dhe do të futen në zjarrin e xhehennemit.”[10]

 

6. Mosmburrja me origjinën familjare, sidomos në praninë e jetimëve.

 

Mburrja me origjinën familjare është traditë e xhahilijetit të cilën islami i pastër e ka shembur dhe rreptësisht e ka ndaluar. Vlera nuk arrihet me origjinë familjare, por me devotshmëri dhe mirësi… Kur dikush mburret me origjinën familjare dhe paraardhësit e tij në praninë e jetimit, ai ndjehet keq dhe i mërzitur. Sikur ta dinte se islami është përkatësia dhe origjina më e mirë, nuk do të mërzitej. Ai që gjendet nën ombrellën e islamit dhe strehohet nën udhëzimet e tij, nuk është jetim, ngase ai llogaritet bir i islamit.[11]

[1] Kaptina En-Nisa’, ajeti 36.

[2] Sahih: shënon Taberaniu. Po ashtu këtë hadith e gjejmë në et-Tergibu vet-Terhib (3/237) si dhe në Mexhmeuz-Zevaid (8/160), autorët e të cilave thonë: Në senedin e këtij hadithi ka transmetues që nuk janë përmendur me emër, si dhe Bekije është Mudel-lis. Po ashtu e shënon edhe Abdurr-Rrezzaku në librin e tij El-Xhami’ (11/96). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (80) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Hasen: shënojnë Bejhekiu (4/60), Haraitiu në Mekarimul-Ehlak (fq. 218) dhe Ibën Asakiri (47/153). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (250) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Shënon Ebu Ja’la. Po ashtu e përmend Hejthemiu në Mexhmeuz-Zevaid (8/162). E përmend edhe Hafidh Ibën Haxheri në Fet’hul-Bari (10/436) me një sened jo aq të keq.

[5] Shënon Ahmedi (5/250). Hejthemiu në Mexhmeuz-Zevaid (8/190) ka thënë: Këtë hadith e shënon Ebu Davudi shkurtimisht, si dhe Ahmedi, transmetuesit e të cilit janë të besueshëm.

[6] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5353) dhe Muslimi (2982).

[7] Sahih: shënon Buhariu (6005).

[8] Sahih: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Evset. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1476) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[9] Sahih: shënon Buhariu (5546).

[10] Kaptina En-Nisa’, ajeti 10.

[11] Shkëputur nga libri Ibnul-Islam (6/124-125). Autor: Shejh Muhammed Husejn Ja’kub.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Duhet ditur se fqinji ka një pozitë të madhe e të lartë. Prandaj All-llahu i Madhërishëm e ka urdhëruar të dërguarin e Tij të ketë sjellje të mirë me fqinjin dhe të mos e shqetësojë në asnjë formë shqetësimi.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Adhurojeni All-llahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send, silluni mirë ndaj prindërve, ndaj të afërmve, ndaj jetimëve, ndaj të varfërve, ndaj fqinjit të afërt, ndaj fqinjit të largët.[1]”[2]

Nga Abdullah ibën Omeri dhe Aisheja radijAll-llahu anhum na përcillet se kanë thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Xhibrili aq shumë më porosiste për fqinjin saqë mendova se do t’i japë hise në trashëgimi.”[3]

Nga Abdullah ibën Omeri radijAll-llahu anhuma na përcillet se një ditë familjarët e tij kishin therur një dele. Kur erdhi Ibën Omeri në shtëpi i pyeti: “A i dhuruat diçka nga ajo fqinjit tonë jehudi? A i dhuruat diçka nga ajo fqinjit tonë jehudi? Unë e kam dëgjuar të dërguarin e All-llahut duke thënë: Xhibrili aq shumë më porosiste për fqinjin saqë mendova se do t’i japë hise në trashëgimi.”[4]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush beson në All-llahun dhe në ditën e fundit, le të mos e dëmtojë fqinjin e tij.” Ndërsa në një transmetim tjetër nga Muslimi qëndron: “… le të sillet mirë me fqinjin.”[5]

Po ashtu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Vallahi nuk beson, vallahi nuk beson, vallahi nuk beson.” (Sahabët) Thanë: “Kush O i dërguari i All-llahut?” Tha: “Ai prej të këqijave të të cilit nuk është i sigurt fqinji i tij.”[6]

Ndërsa në një transmetim tjetër qëndron: “Nuk hyn në xhennet ai prej të këqijave të të cilit nuk është i sigurt fqinji i tij.”[7]

Po ashtu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Fqinja të mos e nënçmojë dhuratën e fqinjes së saj, qoftë ajo edhe një thundër deleje.”[8]

Nga Aisheja radijAll-llahu anha na përcillet se ka thënë: “Thashë: O i dërguari i All-llahut: Kam dy fqinje. Cilës prej tyre t’i jap dhuratë? Ai tha: Atë që e ke më afër derës tënde.”[9]

Nga Abdullah ibën Amri radijAll-llahu anhuma na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Shoku më i mirë tek All-llahu i Madhërishëm është ai që është më i mirë ndaj shokut të tij, dhe fqinji më i mirë tek All-llahu i Madhërishëm është ai që është më i mirë ndaj fqinjit të tij.”[10]

Nga Mikdad ibën Esvedi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut u tha shokëve të tij: Ç’mendoni për zinanë (imoralitetin)? Thanë: Ajo është një nga haramet që All-llahu dhe i dërguari i Tij e kanë llogaritur të tillë dhe do të mbetet haram deri në ditën e kiametit. Atëherë i dërguari i All-llahut tha: Sikur personi të bëjë zina (imoralitet) me dhjetë gra është më e lehtë për të sesa të bëjë zina me gruan e fqinjit të tij. Pastaj pyeti: Ç’mendoni për vjedhjen? Thanë: Ajo është një nga haramet që All-llahu dhe i dërguari i Tij e kanë llogaritur të tillë dhe do të mbetet haram deri në ditën e kiametit. Atëherë i dërguari i All-llahut tha: Sikur personi të vjedhë prej dhjetë shtëpive, është më e lehtë për të sesa të vjedhë prej shtëpisë së fqinjit të tij.”[11]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Disa njerëz thanë: O i dërguari i All-llahut! Filania ngrihet e falet natën (namaz nate), agjëron ditën (agjërim nafile) dhe jep sadaka shumë, por ka gjuhë të fëlliqur, i lëndon me të fqinjtë e saj. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: S’ka hair në të. Ajo është prej banorëve të zjarrit. Pastaj thanë: Ndërsa filania falë vetëm namazet farze, e agjëron muajin e Ramazanit, dhe jep sadaka qumësht të ngrirë, por nuk i bën dëm askujt. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: Ajo është prej banorëve të xhennetit.”[12]

Dijetarët thonë: “Fqinjët ndahen në tri grupe. Fqinj që ndaj tij ke një hak, fqinj që ndaj tij ke dy haqe dhe fqinj që ndaj tij ke tri haqe. Fqinji ndaj të cilit ke tri haqe është fqinji mysliman, i afërt. Ai ka hakun e fqinjësisë, hakun e islamit dhe hakun e afërsisë familjare. Fqinji ndaj të cilit ke dy haqe është fqinji mysliman. Ai ka hakun e fqinjësisë dhe hakun e islamit. Ndërsa fqinji ndaj të cilit ke një hak është fqinji mushrik. Në lidhje me këtë kemi një hadith daif (të dobët). Kjo ndarje përputhet me atë që kuptohet nga ajetet dhe hadithet për sa i përket hakut ndaj myslimanit, hakut ndaj të afërmit dhe hakut ndaj fqinjit. Po ashtu përputhet edhe me ndarjen logjike. Rrjedhimisht, ndaj fqinjit mosbesimtar, sado që të jetë kufri i tij, kemi hak fqinjësie duke qenë bamirës ndaj tij dhe duke mos e dëmtuar.”[13]

Në vazhdim do të përmendim rregullat dhe sjelljet që duhet pasur në raport me fqinjët:

 

1. Zgjedhja e fqinjit të mirë

 

Njeriu para se të vendosë të jetojë diku, duhet zgjedhur vendin në të cilin ka fqinjë të mirë. Kjo, ngase fqinji ka mundësi të mësojë diçka nga sekretet e shtëpisë. Po ashtu njeriu ndonjëherë mund të ketë nevojë për fqinjin e tij. Nëse ai është i mirë, atëherë i sjell dobi dhe ia lehtëson vështirësinë. E nëse nuk është i mirë, atëherë i shkakton probleme dhe mund të bëhet shkak për fatkeqësinë e tij. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Katër gjëra e bëjnë njeriun të lumtur: Gruaja e mirë, vendbanimi i gjerë, fqinji i mirë dhe mjeti i rehatshëm i udhëtimit, ndërsa katër gjëra njeriun e bëjnë fatkeq: Gruaja e keqe, fqinji i keq, mjeti jo i rehatshëm i udhëtimit dhe shtëpia e ngushtë.”[14] Ndërsa një fjalë e urtë thotë: “Shiko fqinjin para se të shikosh shtëpinë.”[15]

 

2. Sjellja e mirë me të

 

All-llahu i Madhërishëm me këtë na urdhëron në librin e Tij ku thotë: “Adhurojeni All-llahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send, silluni mirë ndaj prindërve, ndaj të afërmve, ndaj jetimëve, ndaj të varfërve, ndaj fqinjit të afërt, ndaj fqinjit të largët.[16]”[17]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush beson në All-llahun dhe në ditën e fundit, le të sillet mirë me fqinjin.”[18]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka urdhëruar që fqinji të nderohet dhe këtë e ka llogaritur prej pjesëve përbërëse të imanit, duke thënë: “Kush beson në All-llahun dhe në ditën e fundit, le ta nderojë fqinjin e tij.”

Madje prej gjërave të para të thirrjes së Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka qenë urdhri i tij për mirësjellje me fqinjët, siç e kemi rastin e Ebu Sufjanit me Herakliun kur ky i fundit e pyeti Ebu Sufjanin: “Ç’ju urdhëron ai (Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem)? Ebu Sufjani u përgjigj: “Na urdhëron të jemi të sinqertë në fjalë, të mos tradhtojmë, t’i mbajmë lidhjet farefisnore, të jemi të sjellshëm me fqinjët dhe të largohemi nga haramet dhe derdhja e gjakut.”

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut njëherë tha: Kush i merr prej meje këto fjalë dhe vepron me to ose i mëson të tjerët të veprojnë me to? Thashë: Unë, oi dërguari i All-llahut. Atëherë ai më kapi për dore dhe m’i numëroi pesë gjëra: Ruaju nga haramet, do të jesh njeriu më adhurues në mesin e njerëzve; bëhu i kënaqur me atë që të ka ndarë All-llahu, do të jesh njeriu më i pasur; sillu mirë me fqinjin, do të jesh besimtar; duaju njerëzve atë që ia do vetes, do të jesh mysliman; mos qesh shumë, sepse qeshja e shumtë ta vdes zemrën.”[19]

 

3. T’i dëshirojë fqinjit të tij atë që dëshiron për vete prej gjërave të mira

 

Prej mirësjelljes ndaj fqinjëve është edhe mendimi i mirë për ta dhe dëshirimi i të mirës për ta. Në një hadith të cilin e shënojnë Buhariu dhe Muslimi nga Enesi radijAll-llahu anhu, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Pasha Atë në Dorën e të Cilit është shpirti im, robi nuk arrin besimin e plotë derisa nuk i dëshiron fqinjit atë që i dëshiron vetes.”[20]

Në këtë hadith shihet qartë konfirmimi për hakun e fqinjit, dhe se ai që nuk dëshiron për fqinjin atë që dëshiron për vete është i mangët në iman. Ky është kulmi i tërheqjes së vërejtjes në lidhje me ndalimin e dëmtimit të fqinjit, qoftë i afërt apo i largët.

 

4. T’i çojë në vend të gjitha haqet që myslimani i ka ndaj vëllait të tij mysliman

 

Kjo është kështu sepse fqinji ka përparësi dhe është më meritor për këtë gjë sesa tjetri, kështu që duhet mirësjellur me të në çdo mënyrë të mundshme. Pra, duhet vizituar atë kur sëmuret, duhet thënë ‘Jerhamukellah’ (All-llahu të mëshiroftë), kur ai teshtinë, duhet këshilluar me këshilla që mendon se janë në dobi të tij, duhet përgjigjur ftesës së tij, duhet të interesohet për të te familja dhe fëmijët e tij në rast kur ai mungon apo është në udhëtim, e përcjellë xhenazen e tij deri në varr kur ai vdes, lutet për të, e orienton nga hairi, e kështu me radhë.

 

5. Mënjanimi i rreziqeve prej tij

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Vallahi nuk beson, vallahi nuk beson, vallahi nuk beson.” (Sahabët) Thanë: “Kush O i dërguari i All-llahut?” Tha: “Ai prej të këqijave të të cilit nuk është i sigurt fqinji i tij.”[21]

D.m.th. nuk është i sigurt nga gjërat që mund t’i sjellin rrezik. Ndërsa në një transmetim tjetër të Muslimit qëndron: “Nuk hyn në xhennet ai prej të këqijave të të cilit nuk është i sigurt fqinji i tij.”[22]

Në këto hadithe shohim madhërim të hakut ndaj fqinjit, obligueshmëri për mënjanimin e rreziqeve prej tij si dhe atë se dëmtimi i tij është prej mëkateve të mëdha. All-llahu i Madhërishëm e ka kosideruar të madhe dëmtimin e fqinjit dhe e ka rritur dënimin për këtë gjë. Nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut u pyet: Cili është mëkati më i madh ndaj All-llahut? Ai u përgjigj: T’i shoqërosh All-llahut diçka tjetër në adhurim, ndërkohë që Ai është Krijuesi yt. Po pastaj – e pyeta. Ai tha. Të vrasësh fëmijën tënd nga frika se do të ushqehet me ty. Po pastaj – e pyeta sërish. Ai tha: Të bësh imoralitet me gruan e fqinjit tënd.”[23]

Argumentet në lidhje me mënjanimin e rreziqeve nga fqinji janë të prera dhe alarmuese. Mosdëmtimi i fqinjit është lidhur me çështjen e besimit në All-llahun dhe ditën e fundit. Në hadithin që na e përcjell Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “Kush beson në All-llahun dhe në ditën e fundit, le të mos e dëmtojë fqinjin e tij.”

Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka tërhequr vërejtjen në lidhje me rrezikun e dëmtimit të fqinjit në raport me veprat e mira. Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Disa njerëz thanë: O i dërguari i All-llahut! Filania ngrihet e falet natën (namaz nate), agjëron ditën (agjërim nafile) dhe jep sadaka shumë, por ka gjuhë të fëlliqur, i lëndon me të fqinjtë e saj. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: S’ka hair në të. Ajo është prej banorëve të zjarrit. Pastaj thanë: Ndërsa filania falë vetëm namazet farze, e agjëron muajin e Ramazanit, dhe jep sadaka qumësht të ngrirë, por nuk i bën dëm askujt. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: Ajo është prej banorëve të xhennetit.”[24]

Prandaj le të kenë kujdes ata që i dëmtojnë apo shqetësojnë fqinjët e tyre, le të pendohen dhe le të kërkojnë falje nga All-llahu nga ky mëkat i madh si dhe le të kërkojnë hallallëk nga fqinjët para se të jetë vonë, kur më nuk ka vlerë as dinari e as dërhemi.

Mëkati që bëhet me anë të dëmit ndaj fqinjit zmadhohet derisa bëhet dhjetëfish. Dëgjojeni fjalën e Pejgamberit tuaj, të cilin na e përcjellë Mikdad ibën Esvedi radijAll-llahu anhu, i  ili thotë: “I dërguari i All-llahut u tha shokëve të tij: Ç’mendoni për zinanë (imoralitetin)? Thanë: Ajo është një nga haramet që All-llahu dhe i dërguari i Tij e kanë llogaritur të tillë dhe do të mbetet haram deri në ditën e kiametit. Atëherë i dërguari i All-llahut tha: Sikur personi të bëjë zina (imoralitet) me dhjetë gra është më e lehtë për të sesa të bëjë zina me gruan e fqinjit të tij. Pastaj pyeti: Ç’mendoni për vjedhjen? Thanë: Ajo është një nga haramet që All-llahu dhe i dërguari i Tij e kanë llogaritur të tillë dhe do të mbetet haram deri në ditën e kiametit. Atëherë i dërguari i All-llahut tha: Sikur personi të vjedhë prej dhjetë shtëpive, është më e lehtë për të sesa të vjedhë prej shtëpisë së fqinjit të tij.”[25]

Pra, dëmi ndaj fqinjit, i çfarëdo lloji të jetë, është krim i madh.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se një njeri erdhi te Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe iu ankua nga fqinji i tij. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Shko dhe bëhu durimtar.” Pastaj i njëjti njeri i erdhi dy apo tri herë, dhe me këtë rast Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Shko dhe nxirri gjërat e shtëpisë në rrugë.” Njeriu e bëri këtë gjë, ndërsa njerëzit kalonin pranë tij dhe e pyesnin për shkakun e këtij veprimi, ndërsa ai u tregonte për fqinjin e tij. Kështu njerëzit filluan ta mallkojnë fqinjin duke thënë: All-llahu e bëftë kështu, All-llahu e bëftë ashtu… ndërsa disa të tjerë bënin dua kundër tij. Atëherë fqinji shkoi tek njeriu dhe i tha: “Kthehu (në shtëpi) se nuk do të shohësh prej meje diçka që të shqetëson.”[26]

 

6. Gjasa për shqetësim nga ana e tij

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Tri gjëra All-llahu i pëlqen dhe tri të tjera i urren.” dhe në mesin e tri gjërave që i do, përmendi: “… dhe një njeri që ka pasur një fqinj që e shqetësonte atë, ndërsa ai bënte durim ndaj shqetësimeve të tij, derisa All-llahu ta shpëtojë prej tij gjatë jetës apo me anë të vdekjes.”[27]

Nga Ebu Xhuhajfe radijAll-llahu anhu na përcillet se një njeri erdhi tek i dërguari i All-llahut dhe iu ankua nga fqinji i tij. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Shko dhe nxirri gjërat e shtëpisë në rrugë.” Njeriu e bëri këtë gjë, ndërsa njerëzit filluan ta mallkojnë fqinjin. Atëherë fqinji shkoi tek i dërguari i All-llahut dhe i tha: ‘O i dërguari i All-llahut! Njerëzit po flasin për mua.” – “Ç’po thonë për ty?! – pyeti i dërguari i All-llahut. – “Po më mallkojnë” – tha njeriu. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem me këtë rast i tha: “All-llahu të ka mallkuar para se të të mallkojnë njerëzit.”

Atëherë njeriu tha: “Unë nuk do ta përsëris veprimin tim.” Pastaj shkoi tek fqinji i vet dhe i tha: “Hiqi gjërat e shtëpisë nga rruga sepse që tani je i sigurt prej meje.”

 

 

7. Madhërimi i nderit të fqinjit, ruajtja e autoritetit të tij dhe mostradhtimi i tij

 

Kjo arrihet në shumë forma, si p.sh. duke mos i zbuluar sekretet e tij, duke mos nëpërkëmbur autoritetin dhe nderin e tij dhe duke mos u sjellur keq me familjarët e tij, sepse kjo është prej mëkateve të mëdha më të këqija. I dërguari i All-llahut kur u pyet se cili është mëkati më i madh ndaj All-llahut, u përgjigj: “T’i shoqërosh All-llahut diçka tjetër në adhurim, ndërkohë që Ai është Krijuesi yt.” Po pastaj – u pyet. Ai tha. “Të vrasësh fëmijën tënd nga frika se do të ushqehet me ty.” Po pastaj – u pyet sërish. Ai tha: “Të bësh imoralitet me gruan e fqinjit tënd.”[28] Madje duhet ruajtur atë, nderin e tij dhe pasurinë e tij, derisa ai të ndihet i sigurt. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Vallahi nuk beson, vallahi nuk beson, vallahi nuk beson.” (Sahabët) Thanë: ‘Kush O i dërguari i All-llahut?” Tha: “Ai prej të këqijave të të cilit nuk është i sigurt fqinji i tij.”[29], d.m.th. nga mashtrimi, tradhtia dhe të këqijat e tij.

 

8. Ndihma materiale kur ai ka nevojë për të

 

Myslimani duhet interesuar për gjendjen e fqinjit të tij nëse ky i fundit është nevojtar, kështu që i jep të holla pa mos i kërkuar ai. Ky është prej haqeve të myslimanit ndaj vëllait të tij mysliman, ndërsa haku i fqinjit në këtë segment është akoma më i madh.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Myslimani është vëllai i myslimanit; nuk i bën atij padrejtësi dhe nuk e braktisë. Kush i gjendet në nevojë vëllait të tij, All-llahu do t’i gjendet atij në nevojë. Kush ia largon myslimanit një brengë, All-llahu ia largon atij një brengë në ditën e kiametit. Kush ia mbulon një të metë myslimanit, All-llahu ia mbulon atij një të metë në ditën e kiametit.”[30]

Ndërsa huazimi i mirë është prej virtyteve të burrërisë dhe cilësive të njerëzve të devotshëm. Me anë të tij largohen brengat, ruhet nderi. Ka mundësi që shoku apo fqinji yt të ketë nevojë për veshje të fëmijëve të tij gjatë dimrit apo në festa. Ka mundësi që ai t’i ketë borxh dikujt dhe koha e kthimit të borxhit ka ardhur ndërsa ai nuk e ka mundësinë e kthimit të tij. Ka mundësi t’i ndodhë ndonjë fatkeqësi që nuk e përballon dot apo që rrezikon falimentimin e tij, kështu që të drejtohet ty duke të të kërkuar hua në mënyrë që ta largojë brengën që e ka, ndërsa ti ke mundësi t’i ndihmosh. Nëse i përgjigjesh kërkesës së tij dhe ia realizon shpresën që ka te ti, atëherë All-llahu do të të shpërblejë me shpërblim të madh dhe pasurinë që ia ke dhënë hua do të ta llogarisë sikur ta kesh dhënë sadeka.

Njerëzit deri para pak kohe e ndihmonin njëri-tjetrin materialisht. Kur njeriu ndjente se fqinji i tij ka nevojë për ndihmë, i jipte nga pasuria e tij pa e kërkuar ai. Po ashtu kur shoku merrte vesh për shokun e tij se e ka kapluar skamja, nxitonte në largimin e skamjes së tij duke kontribuar materialisht dhe moralisht.

 

9. Ndihma me ushqim, sidomos nëse është varfanjak

 

 Nuk është fqinjësi e mirë kur njeriu ngopet vetë ndërsa fqinji i tij është i uritur. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ështe besimtar ai që ngopet ndërsa fqinji që ka pranë vetes është i uritur.”[31]

Ka shumë prej njerëzve që nuk çajnë kokën për fqinjët, kështu që kur kthehet në shtëpi me vete sjell gjëra të mira, ndërsa fqinjëve nuk u kushton kujdes. Kjo gjë nuk duhet toleruar. Ajo që duhet bërë është që kur njeriu të përgatisë ushqim, duhet ndarë prej tij edhe për fqinjin, dhe këtë duhet bërë për të shprehur dashuri ndaj tij, për të pastruar veten nga egoizmi dhe për të vazhduar afërsinë mes tij dhe fqinjit. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur ndonjëri prej jush përgatitë gjellë, le t’ia shtojë ujin dhe le t’i japë fqinjit një pjesë prej saj.”[32] Dhe nuk duhet të ndihet keq, nuk duhet minimizuar apo nuk duhet turpëruar nëse fqinjit të tij i çon diçka të imët a të vogël, ngase Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Fqinja të mos e nënçmojë dhuratën e fqinjes së saj, qoftë ajo edhe një thundër deleje.”[33] Pra, çdo mysliman duhet t’i kushtojë kujdes kësaj edukate madhështore dhe nuk duhet neglizhuar atë, ngase kjo ka një ndikim të madh te fqinji dhe është argument për cilësimin e shoqërisë islame me mëshirë, butësi dhe solidaritet mes pjesëtarëve të saj.

Ndërsa të blejë ushqime të ndryshme dhe t’i lërë fëmijët e tij të dalin me ëmbëlsira dhe pemë të ndryshme përpara fëmijëve të fqinjit të tij të varfër, duke i joshur ata dhe duke mos iu dhënë, kjo është sjellje e keqe me fqinjin dhe zhgënjim për të, si dhe kundërshtim i urdhrit të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem.

10. Bashkëngjitja me fqinjin në gëzime e mërzi

 

Nëse fqinji ka ndonjë rast gëzimi, duhet të shkosh tek ai dhe bashkë me të ta ndash gëzimin, me kusht që rasti në fjalë të mos ngërthejë në vete ndonjë mëkat. Po ashtu nëse fqinji ballafaqohet me ndonjë mërzi, duhet të shkosh tek ai dhe bashkë me të ta ndash edhe mërzinë, ta ngushëllosh me fjalë të mira dhe t’i japësh kurajë për të vazhduar më tej. Të gjitha këto, në esencë, janë prej haqeve që myslimani i ka ndaj vëllait të tij, ndërsa fqinji ka më shumë përparësi në këto haqe sesa të tjerët.

 

11. Këshillimi, urdhërimi i tyre në të mirë dhe ndalimi i tyre nga e keqja

 

Ka mundësi që fqinji të shohë te fqinji i tij ndonjë gjë të keqe apo të vërejë se ai ka braktisur ndonjë prej veprave të mira, e kështu me radhë. Me këtë rsat, ai e ka për detyrë ta këshillojë atë, ta urdhërojë në të mirë dhe ta ndalojë nga e keqja, ngase ai ndaj tij, si fqinj, ka më shumë hak sesa ndaj të tjerëve. Shumë prej njerëzve i shohin fqinjët e tyre duke vepruar punë të këqija, por nuk i ndalojnë prej tyre e as nuk i urdhërojnë në të mirë. Kjo është tradhti ndaj fqinjit dhe mangësi ndaj hakut të tij.[34]

 

      12.T’ia ofrojë shtëpinë për blerje fqinjit nëse vendos për shitjen e saj

 

Nëse njeriu vendos të zhvendoset nga shtëpia e tij, atëherë le t’ia ofrojë fqinjit blerjen e saj para se t’ia ofrojë të tjerëve, ngase ka mundësi që fqinji është i gatshëm ta blejë atë. Kjo vlen edhe për tokën apo pasurinë e patundshme. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush ka një copë tokë dhe dëshiron ta shesë, le t’ia ofrojë fqinjit të tij.”[35] Kjo është gjëja më e mirë për zemrën e fqinjit. Nëse njerëzit nuk i kushtojnë kujdes kësaj gjëje, atëherë i hapin derën fërkimeve, mosmarrëveshjeve dhe armiqësive. All-llahu na ruajt!

 

13. Të mos e pengojë fqinjin nëse dëshiron të mbjellë ndonjë dru te muri i tij

 

Nëse fqinji ka nevojë për këtë gjë, atëherë duhet lejuar të mbjellë këtë dru dhe nuk duhet penguar përfitimin e tij prej drurit. Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Të mos e pengojë fqinji fqinjin të mbjellë drurin te muri i tij.”[36] Pastaj Ebu Hurejra tha: “Ç’është puna me juve?! Po shoh sikur doni ta refuzoni këtë gjë! Vallahi do t’jua them këtë në sy![37]

 

14. Moslartësimi i objektit duke ia bllokuar diellin dhe ajrin fqinjit të tij

 

Fqinji që e ka shtëpinë e ngjitur me shtëpinë e fqinjit të tij duhet të jetë i kujdesshëm të mos e shqetësojë fqinjin e tij në formën që do ta përmendim në vijim, pra, nëse fqinji dëshiron të ndërtojë një mur me të cilin do ta ndante oborrin e tij nga ai i fqinjit, duhet marrë në konsideratë moslartësimin e murit deri në atë shkallë saqë t’ia pengojë rrymën e erës apo ajrit.

E nëse patjetër ka nevojë për një gjë të tillë, atëherë këtë duhet bërë me leje nga fqinji i tij dhe duhet marrë parasysh edhe mendimin e tij në lidhje me këtë gjë. Ajo që duhet arritur që të dy në këtë çështje është që asnjëri prej tyre të mos jetë i dëmtuar, por që të dy të jenë të kënaqur me vendimin që kanë marrë bashkërisht.

[1] Me fqinjin e afërt është për qëllim afërsia farefisnore, ndërsa me fqinjin e largët është për qëllim mosafërsia farefisnore. (shën. përkth.)

[2] Kaptina En-Nisa’, ajeti 36.

[3] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6014) dhe Muslimi (2624).

[4] Sahih: shënon Tirmidhiu (1943). Shejh Albani në librin e tij Irvaul-Galil (891) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[5] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6018) dhe Muslimi (47).

[6] Sahih: shënon Buhariu (6016).

[7] Sahih: shënon Muslimi (46).

[8] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2566) dhe Muslimi (30).

[9] Sahih: shënon Buhariu (2259).

[10] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (1944) dhe Ahmedi (6530). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (103) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[11] Sahih: shënon Ahmedi (23342). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (5043) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[12] Sahih: shënon Ahmedi (9383). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2560) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[13] Shkëputur nga libri Es-Sulukul-Ixhtimaijju Fil-Islam (282-283). Autor: Shejh Hasen Ejjub.

[14] Shënojnë Ibën Hibbani (9/340), Hakimi (2/175), Ebu Nuajmi në Hiljetul-Evlija’ (8/388), Bejhekiu në Shuabul-Iman (7/82), Hatibi (12/89) dhe Dijai (3/240). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (887) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[15] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (1/297). Autor: Abdul-Aziz Neda.

[16] Me fqinjin e afërt është për qëllim afërsia farefisnore, ndërsa me fqinjin e largët është për qëllim mosafërsia farefisnore. (shën. përkth.)

[17] Kaptina En-Nisa’, ajeti 36.

[18] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6019) dhe Muslimi (48).

[19] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (2305) dhe Ahmedi (8034). Shejh Albani në librin Es-Silsiletus-Sahiha (930) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[20] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (13) dhe Muslimi (45).

[21] Sahih: shënon Buhariu (6016).

[22] Sahih: shënon Muslimi (46).

[23] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (4477) dhe Muslimi (86).

[24] Sahih: shënon Ahmedi (9383). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2560) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[25] Sahih: shënon Ahmedi (23342). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (5043) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[26] Sahih: shënon Ebu Davudi (5153). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2559) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[27] Sahih: shënon Ahmedi (20849). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2569) e ka klasifikuar si hadith sahih. Ndërsa pjesa e fundit e hadithit do të thotë që njeriu ose fqinji i tij të ndërrojnë vendbanimin gjatë jetës, ose njëri prej tyre të ndërrojë jetë. (shën. përkth.)

[28] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (4477) dhe Muslimi (86).

[29] Sahih: shënon Buhariu (6016).

[30] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2442) dhe Muslimi (2580).

[31] Sahih: Shënojnë Buhariu në Edebul-Mufred (112), Ebu Ja’la (5/92), Taberaniu (12/154), ndërsa Hejthemiu thotë: “Transmetuesit e këtij hadithi janë të besueshëm.” Po ashtu Hakimi (4/184) dhe thotë: “Senedi i këtij hadithi është sahih.” Bejhekiu (10/3) Bejhekiu në Shuabul-Iman (3/225) dhe Hatibi (10/391). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5382) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[32] Sahih: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Evset (4/54). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (676) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[33] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2566) dhe Muslimi (30).

[34] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje, fq. 300.

[35] Sahih: shënon Ibën Maxhe (2493). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2358) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[36] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2463) dhe Muslimi (1609).

[37] D.m.th. do t’jua them këtë sunnet të pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem edhe nëse juve nuk ju pëlqen ta dëgjoni. (shën. përkth.) Ndërsa teksti është shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (299-300).

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Vëllazëria për hirin e All-llahut është njëra prej begative më të mëdha me të cilat All-llahu i begaton robërit e Tij. Vëllazëria për hirin e All-llahut është shkak për të shijuar ëmbëlsinë e besimit. Pamja e vëllezërve të bën të përpiqesh për adhurim ndaj All-llahut. Takimi me ta të shton diturinë dhe imanin. Shoqëruesi i mirë e merr njeriun për dore, e shpie në çdo punë të hairit dhe e largon nga çdo mëkat. Njeriu përfiton nga duaja e vëllezërve të tij. All-llahu ia ka bërë obligim Vetes së Tij që t’i dojë ata që duhen për hirin e Tij. Njeriu në ditën e kiametit do të ringjallet me atë që e ka dashur. Ata që janë dashur për hirin e All-llahut, All-llahu do t’i fusë nën hijen e arshit të Tij. Ata do të kenë tribuna nga drita në të cilat do të ulen në ditën e kiametit. Besimtari përfiton nga ndërmjetësimi i vëllait të tij në ditën e kiametit.

Prandaj duhet të kujdesemi që të shoqërohemi me njerëz të mirë, me shoqërimin e të cilëve lumturohemi në dynja dhe me ndërmjetësimin e të cilëve lumturohemi në ahiret.

Ky shoqërim ka rregulla të cilat duhet t’i dimë, në mënyrë që shoqërimi mes nesh dhe vëllezërve tanë me të cilët jemi bashkuar për hirin e All-llahut, të vazhdojë.

Në vazhdim po cekim disa prej rregullave që myslimani duhet përvetësuar në raport me vëllezërit e tij.

 

1. Nijeti i mirë

 

Kjo do të thotë që myslimani duhet shoqëruar vëllanë e tij për hirin e All-llahut, e jo për ndonjë përfitim të kësaj bote, e as për ndonjë qëllim tjetër, por shoqërimin me të duhet bërë me qëllim që ai të jetë ndihmës i tij për adhurim ndaj All-llahut, si dhe që të dy të lumturohen me begatinë e dashurisë për hirin e All-llahut.

2. Zgjedhja e mirë

Myslimani duhet përpjekur që të shoqërohet me njerëz të mirë e të devotshëm të cilët e shpiejnë atë drejt adhurimit të All-llahut, kënaqësisë së Tij dhe xhennetit të Tij.

Prandaj i dërguari i All-lahut ka thënë: “Njeriu është në moralin e shokut të tij. Prandaj kini kujdes me kë shoqëroheni.”[1]

Në këtë hadith Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem nxit në zgjedhjen e vëllezërve, ngase vëllezërit kanë një ndikim që të tjerët s’e kanë. Këtë e vërteton hadithi që na përcillet nga Ebu Musa El-Esh’ariu radijAll-llahu anhu i cili thotë se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shembulli i shokut të mirë dhe shokut të keq është përkatësisht si mbartësi i parfumit dhe kovaçit. Mbartësi i parfumit ose të jep parfum të mirë, ose do ta blesh (parfumin) ose do të ndiesh prej tij erën e mirë, ndërsa kovaçi ose do të t’i djegë rrobat, ose do të ndiesh prej tij erën e keqe.”[2]

Nga Ebu Seid El-Hudriu radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos u shoqëro me askënd përveçse me besimtarin dhe të mos e hajë ushqimin tënd askush përveç të devotshmit.”[3]

 

3. Dashuria për hirin e All-llahut

 

Kjo do të thotë që njeriu ta dojë vëllanë e tij për hirin e All-llahut, e jo për shkak të afërsisë farefisnore apo përfitimeve materiale. I dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush dëshiron ta shijojë ëmbëlsinë e imanit, le ta dojë tjetrin vetëm për hirin e All-llahut.”[4]

Nga Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Lidhja më e fortë e imanit është: Miqësimi për hirin e All-llahut dhe armiqësimi për hirin e All-llahut, dashuria për hirin e All-llahut dhe urrejtja për hirin e All-llahut.”[5]

4. Informimi i vëllait për dashurinë e tij për hirin e All-llahut

 

Kjo do të thotë që myslimani duhet informuar vëllanë e tij mysliman për dashurinë që ka për të për hirin e All-llahut. Kjo ndikon në shtimin e afërsisë dhe dashurisë mes atyre dyve.

Këtë e bazojmë në fjalën e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Nëse ndonjëri prej jush e do vëllanë e tij, le ta informojë se e do.”[6] Madje prej sunnetit është që të shkojë në shtëpinë e tij dhe t’ia tregojë këtë gjë. Në lidhje me këtë e kemi hadithin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i cili thotë: “Kur ndonjëri prej jush e do shokun e tij, le të shkojë në shtëpinë e tij dhe ta informojë se e do për hirin e All-llahut.”[7] Sa edukatë e mirë që është kjo!

 

5. Dashuria nuk shtohet me bamirësi dhe nuk mangësohet me keqbërje

 

Dashuria nuk shtohet me bamirësi dhe nuk mangësohet me keqbërje, por esenca e kësaj është: “Mbaji lidhjet me atë që i shkëput lidhjet me ty, jipi atij që nuk të ka dhënë dhe falja atij që të ka dëmtuar.”[8] Prandaj kusht është që të jetë e lidhur me hirin e All-llahut. I dërguari i All-llahut në lidhje me shtatë kategoritë e njerëzve që All-llahu do t’i fusë nën hijen e Tij, në ditën kur nuk do të ketë hije veç hijes së Tij, thotë: “… dhe dy njerëz që janë dashur mes vete për hirin e All-llahut, për të janë bashkuar dhe për të janë ndarë…”[9]

 

6. Sjellja e mirë me të tjerët

 

Sjellja e mirë është thelbi i marrëdhënieve me të tjerët. Nga Ebu Dherri radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut më ka thënë: Kije frikë All- llahun kudo që të jesh, pasoje të keqen me të mirë për ta shlyer dhe sillu me moral të mirë ndaj njerëzve.”[10]

 

7. Fytyrëqeshja

 

Kjo do të thotë që duhet të jesh i kujdesshëm që të jesh fytyrëqeshur ndaj vëllezërve të tu… Nga Ebu Dherri radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgameberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos e zë për asgjë asnjë të mirë, qoftë edhe ta takosh vëllain tënd duke qenë fytyrëqeshur.”[11]

 

8. Përkujdesja për ndihmën ndaj të tjerëve kur kanë nevojë

 

Myslimani medoemos duhet përkujdesur që të jetë në shërbimin e vëllezërve të tij kur ata kanë nevojë, ngase kjo e shton dashurinë dhe afërsinë mes tyre.

Dhe siç thuhet: Ditët janë rrotull… Vëllai yt sot mund të ketë nevojë për ndihmën tënde, ndërsa të nesërmen ti mund të kesh nevojë për ndihmën e tij.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Myslimani është vëllai i myslimanit; nuk i bën atij padrejtësi dhe nuk e braktisë. Kush i gjendet në nevojë vëllait të tij, All-llahu do t’i gjendet atij në nevojë. Kush ia largon myslimanit një brengë, All-llahu ia largon atij një brengë në ditën e kiametit. Kush ia mbulon një të metë myslimanit, All-llahu ia mbulon atij një të metë në ditën e kiametit.”[12] Po ashtu ka thënë: “Njeriu më i dashur tek All-llahu i Madhërishëm është ai që është më i dobishmi për njerëzit. Vepra më e dashur tek All-llahu i Madhërishëm është ta gëzosh një mysliman, apo t’ia largosh një hall, apo t’ia lash një borxh, apo t’ia shuash urinë. Tek unë më e dashur është ecja me një vëlla kur ai ka nevojë sesa të bëj i’tikaf në xhami për një periudhë njëmujore. Ai i cili ndal inatin e tij, All-llahu ka për t’ia mbuluar atij të metën. Ai i cili e përmban zemërimin e tij – e nëse do që të përmbahet ka për t’u përmbajtur – All-llahu në ditën e gjykimit ka për t’ia mbushur zemrën me shpresë. Ai i cili ecën me vëllanë e tij kur ka nevojë derisa ta kryejë atë, All-llahu ka për t’ia forcuar këmbët ditën kur tronditen këmbët (d.m.th. në ditën e gjykimit). Vërtet morali i keq e prishë veprën ashtu sikurse uthulla e prishë mjaltin.”[13]

9. Vizita e tij për hirin e All-llahut

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “All-llahu i Madhërishëm ka thënë: Dashuria Ime është bërë e obligueshme për ata që e duan njëri-tjetrin për hirin Tim, për ata që ulen bashkë për hirin Tim, për ata që investojnë në njëri-tjetrin dhe për ata që i vizitohen mes vete për hirin Tim.”[14]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Një njeri e vizitoi një vëlla të vetin në një fshat tjetër. All-llahu i Madhërishëm i cakton një melek për ta vëzhguar gjatë rrugës së tij dhe kur erdhi tek ai, (meleku) i tha: “Ku je nisur?” Ai tha: “Te një vëlla i imi në këtë fshat”. Meleku tha: “A mos ke tek ai ndonjë levërdi e dëshiron ta fitosh atë prej tij?” Ai tha: “Jo, përpos që unë atë e dua për hirin e All-llahut!” (Meleku) Tha: “Unë jam i dër­guar nga All-llahu te ti për të të njoftuar se All-llahu të do ty ashtu siç ti e deshe atë njeri për hirin e All-llahut.”[15]

 

10. Duaja për vëllanë gjatë jetës dhe pas vdekjes së tij

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Edhe ata që kanë ardhur pas tyre e thonë: Zoti ynë, falna neve dhe vëllezërit tanë që para nesh u pajisën me besim dhe mos lejo në zemrat tona farë urrejtjeje ndaj atyre që besuan. Zoti ynë Ti je i butë, mëshirues!”[16]

Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur njeriu bën dua për vëllanë e tij në mosprezencë të tij, meleku thotë: Edhe për ty qoftë e njëjta.”[17]

Ebu Derda’ radijAll-llahu anhu thoshte: “Ndodh që të bëj dua gjatë sexhdes për shtatëdhjetë prej vëllezërve të mi, duke i përmendur ata me emra një nga një.”

 

11. Të dojë për vëllanë e tij atë që do për vete

 

Prej gjërave që tërheqin dashurinë dhe afërsinë mes myslimanëve është që myslimani t’ia dojë vëllait të tij atë që ia do vetes prej gjërave të mira dhe të urrejë për vëllanë e tij atë që urren për vete prej gjërave të këqija. Kjo është shenja e sinqeritetit në dashuri. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “Askush prej jush nuk beson (plotësisht) derisa t’ia dëshirojë vëllait të vet atë që ia dëshiron vetes.”[18]

 

12. T’i drejtohet atij me emrin më të dashur për të

 

Kjo do të thotë që t’i drejtohet atij me emrin më të dashur për të, qoftë në praninë apo mospraninë e tij.

Omeri radijAll-llahu anhu thotë: “Tri gjëra e pastrojnë dashurinë tënde për vëllanë tënd: Ta përshëndesësh i pari me selam kur ta takosh, t’i bësh vend në tubim dhe t’i drejtohesh me emrin më të dashur për të.”

13. Shoqërimi i tij në mërzia dhe gëzime

 

Dihet se myslimani kur e sheh se vëllai i tij gëzohet me gëzimin e tij dhe mërzitet me mërzinë e tij, madje i bashkëngjitet gjatë gëzimit dhe e ndan mërzinë me të, kjo është prej gjërave që i forcon faktorët e butësisë dhe dashurisë mes tyre. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Besimtari për besimtarin është si ndërtesa, pjesët e së cilës mbajnë fort njëra-tjetrën.”[19]

 

14. Ruajtja e sekreteve të tij

 

Prej edukatës së mirë me shokun është që myslimani t’i ruajë sekretet e vëllait të tij dhe kurrë të mos ia zbulojë askujt.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush ia mbulon myslimanit një të metë, All-llahu do t’ia mbulojë të metat në dynja e ahiret.”[20] Ndërsa në një transmetim tjetër qëndron: “Kush ia mbulon myslimanit një të metë, është sikur të ketë ngjallur një vajzë që është varrosur e gjallë.”[21] Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “Kur njeriu të tregon diçka dhe kthehet anash (duke vëzhguar),[22] atëherë kjo është amanet.”[23]

 

        15.Mbulimi i të metave të shokut

 

Mbulimi i të metave dhe zbulimi i të mirave të shokut, si dhe mospërfillja e të metave të tij janë shenja të njerëzve fetarë. Si thua nëse dëgjon diçka për shokun tënd dhe pastaj i shton asaj edhe diçka tjetër, apo ta formulosh si më të madhe se ç’e ke dëgjuar?!.. Disa selefë kanë thënë: “Besimtari hulumton arsyetime për vëllezërit, ndërsa munafiku hulumton të meta për ta.”

Një poet thotë:

E kush është ai që të gjitha cilësitë e tij pëlqehen?!

Mjafton për njeriun të thuhet se është fsinik nëse të metat e tij janë të numërueshme[24].[25]

 

16. Gjasa për shqetësimin dhe faljen, si dhe mos-hidhërimi

 

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se një njeri erdhi tek i dërguari i All-llahut dhe i tha: “O i dërguari i All-llahut! Unë kam disa të afërm me të cilët mbaj lidhje farefisnore kurse ata nuk mbajnë me mua, u bëj mirë kurse atë më bëjnë keq dhe sillem butë me ta kurse ata sillen me arrogancë ndaj meje.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: “Nëse vërtet është ashtu si thua, atëherë është njësoj sikur t’i ushqesh ata me hi të nxehtë, dhe me ty vazhdimisht do të jetë një ndihmës i All-llahut kundër tyre, perderisa je në këtë gjendje.”[26]

Po ashtu i dërguari i All-llahut ka thënë: “Mbaji lidhjet me atë që i shkëput lidhjet me ty, jipi atij që nuk të ka dhënë dhe falja atij që të ka dëmtuar.”[27]

 

17. Ruajtja e dashurisë së vjetër, vëllazërisë dhe besnikërisë, si dhe mbajtja në mend e të mirës që dikush ta ka bërë

 

Disa selefë kanë thënë: “Krijoni raporte të mira me njerëzit. Kur mungoni, ata mallëngjehen për ju. Kur të vdisni, ata qajnë për ju. Përkushtoju besnikërisë dhe sinqeritetit. Bëhu i përqendruar në dashuri ndaj vëllait tënd dhe vazhdoje atë deri në vdekje, e pas vdekjes me fëmijët dhe shokët e tij, ngase dashuria synohet për në ahiret.” Shafiiu, All-llahu e mëshiroftë, ka thënë: “I lirë është ai që përkujdeset për çastin e dashurisë, dhe nuk e harron mirësinë e dikujt që ia ka bërë qoftë edhe me një fjalë të vetme.”

 

18. Largimi nga urrejtja dhe zilia

 

Mos u bëj ziliqar ndaj vëllezërve të tu për begatitë që i sheh te ta, por përkundrazi, gëzohu me këtë gjë dhe falënderoje All-llahun për begatitë që i sheh tek ata.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos hulumtoni as mos përgjoni të metat mes jush, mos u bëni ziliqarë ndaj njëri-tjetrit, mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit, mos e urreni njëri-tjetrin, por bëhuni robër të All-llahut, të vëllazëruar.”[28]

I dërguari i All-llahut po ashtu ka thënë: “Jeni prekur nga sëmundja e popujve të mëparshëm; zilia dhe urrejtja. Ajo është brisk, dhe jo brisk që rruan flokët por brisk që e rruan (shkatërron) fenë. Pasha Atë në Dorën e të Cilit është jeta ime, ose pasha Atë në Dorën e të Cilit ëshrë shpirti i Muhammedit, s’keni për të hyrë në xhennet derisa të besoni dhe s’keni besuar derisa të duheni mes vete. A t’ju tregoj diçka, të cilën nëse e veproni, keni për t’u dashur mes vete? Përhapeni selamin mes jush.”[29]

 

19. Falja e gabimeve (lëshimeve)

 

Nuk ka mundësi që nga shoku yt të mos ndodh ndonjë gjë që të hidhëron qoftë edhe ndonjë gjë e vogël. Por në këtë rast, ajo që duhet bërë është t’ia falësh, ngase duhet pasur parasysh se njerëzit nuk janë të pagabueshëm.

All-llahu i Madhërishëm na ka porositur me këtë gjë duke thënë: “E ti (Muhammed), bëhu i njerëzishëm me të tjerët.”[30] Po ashtu me ajetin: “Ti (Muhammed) merre të lehtën, urdhëro për mirë dhe hiqu prej të padijshmëve.”[31]

 

20. Përkrahja e vëllait tënd na mospraninë e tij

 

Kur dëgjon dikë duke folur për vëllain tënd mysliman fjalë të pahijshme, duhet ta mbrosh atë, ta pengosh përgojimin ndaj tij dhe të mos lejosh që njerëzit të flasin keq për të.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “… çdo mysliman që e ndihmon një mysliman tjetër në një situatë kur i cenohet nderi dhe autoriteti, All-llahu do ta ndihmojë atë në ndonjë situatë ku ai dëshiron suksesin.”[32]

 Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush e mbron nderin e vëllait të tij, All-llahu e mbron fytyrën e tij nga zjarri në ditën e kiametit.”[33]

Po ashtu ka thënë: “Kush e ndihmon vëllain e tij në mospraninë e tij, All-llahu e ndihmon atë në dynja e ahiret.”[34]

 

 

21. T’i bësh dhuratë dhe ta pranosh dhuratën prej tij

 

Dhurata është prej faktorëve që ndikon në shtimin e dashurisë mes besimtarëve. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Këmbeni dhurata mes jush, që të duheni mes vete.”[35]

Atij që i jepet dhuratë, nuk duhet refuzuar të njëjtën, ngase kjo gjë fut mllef në zemër dhe e këput litarin e dashurisë. Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Përgjigjuni thirrësit dhe mos e refuzoni dhuratën…”[36]

 

22. Sinqeriteti me vëllain dhe mosgënjimi i tij

 

Me vëllain gjithnjë duhet të jesh i sinqertë dhe asnjëherë nuk duhet gënjyer atë, qoftë me fjalë, këshilla apo diçka tjetër, ngase të gjitha këto llogariten tradhti. Këtë e bazojmë në hadithin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i cili thotë: “Myslimani është vëlla i myslimanit; nuk e tradhton, nuk e gënjen dhe nuk e poshtëron. Çdo musliman e ka të ndaluar gjakun, nderin dhe pasurinë e myslimanit tjetër. Devotshmëria është këtu (dhe bëri me shenjë nga zemra). Njeriut i mjafton për t’u llogaritur i keq vetëm me një nënçmim drejtuar vëllait të tij mysliman.”[37]

 

23. Mostradhtimi i tij

 

Kjo do të thotë që vëllanë tënd nuk duhet tradhtuar kurrë, as në pasurinë e tij duke marrë diçka pa të drejtë, as në nderin e tij duke e nëpërkëmbur atë, as duke i shpalosur ndonjë sekret, e kështu me radhë. Të gjitha këto llogariten tradhti, të cilën All-llahu i Madhërishëm e ka ndaluar. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Sepse All-llahu nuk i do ata që tradhtojnë.”[38]

 

24. Mosmbajtja e hidhërimit me të

 

Kjo do të thotë që të mos largohesh prej tij e të mos i flasësh pa ndonjë arsye të pranuar sheriatike, sepse kjo gjë nuk lejohet. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk i lejohet një myslimani ta braktisë (të hidhërohet me) vëllanë e tij mysliman më tepër se tri ditë; saqë takohen mes vete ndërsa ky refuzon (ta përshëndesë), por edhe tjetri refuzon. E më i miri prej tyre është ai që i pari e përshëndet tjetrin me selam.”[39]

 

25. Ndihma reciproke për hair

 

Kjo do të thotë që ta ndihmosh atë në bamirësi e devotshmëri, si dhe në adhurim ndaj All-llahut të Madhërishëm. All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Ndihmohuni mes vete me të mira dhe në të mbara.”[40] Po ashtu nuk duhet lënë vetëm nëse ai bie në mëkat, por duhet udhëzuar dhe këshilluar për pendim dhe duhet qëndruar pranë tij, siç ka thënë Omeri radijAll-llahu anhu: “Kur shihni ndonjë vëlla tuajin që ka bërë ndonjë gabim, drejtojeni dhe udhëzojeni, luteni All-llahun t’ia falë atij, dhe mos u bëni miq të shejtanit kundër tij.”

 

26. Përpjekja për t’i sjellur atij dobi

 

Kjo do të thotë që t’i ndihmosh atij në çdo mënyrë të mundshme në çështjet që kanë të bëjnë me fenë dhe dynjanë, ngase ky është një prej haqeve tuaja ndaj tij. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush ka mundësi t’i sjellë dobi vëllait të tij, le ta bëjë këtë.”[41] Kjo ndihmë përfshin çdo lloj ndihmese, qoftë nga aspekti fetar apo i kësaj bote. Por nëse ndihma ka të bëjë me ndonjë gjë të ndaluar, atëherë kjo nuk lejohet në asnjë mënyrë.

 

27. Dhënia përparësi atij para vetes

 

Kjo do të thotë që t’i japësh përparësi para vetes, sidomos kur ka nevojë. All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “edhe sikur të kishin vetë nevojë për të, ata u jepnin përparësi atyre para vetvetes.”[42] E nëse nuk ke mundësi t’i japësh përparësi para vetes, atëherë bëje pjesëtar në hair së bashku me ty ashtu siç dëshiron për vete.

 

28. Këshillimi i tij

 

Këshilla është hak prej haqeve vëllazërore, madje ajo është argument për vëllazërinë e sinqertë. Kështu, myslimani e ka për detyrë ta këshillojë vëllanë e vet mysliman për sa i përket dobisë nga aspekti fetar dhe dobisë së kësaj bote.

Nga Temim Ed-Dariu radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Feja është këshillë.” Thanë – Për kë, o i Dërguari i All-llahut? – Ai tha: “Për All-llahun, për Librin e Tij, për të Dërguarin e Tij, për drejtuesit e myslimanëve dhe për mbarë muslimanët.”[43]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Myslimani ndaj myslimanit ka gjashtë obligime. – Thanë: “Cilat janë ato, o i dërguari i All-llahut?” Ai tha: “Kur ta takosh, jepi selam, kur të të ftojë në diçka, përgjigjju ftesës, kur të kërkon këshillë, këshilloje, kur të teshtijë dhe të thotë ‘El-hamdu Lil-lah’ (falënderimi i takon All-llahut), thuaji: ‘Jerhamukellah’ (All-llahu të mëshiroftë), kur të sëmuret, vizitoje dhe kur të vdesë, përcillja xhenazen (deri në varr).”[44]

Madje i dërguari i All-llahut e pranoi besatimin nga Xherir ibën Abdullah El-Bexheliu radijAll-llahu anhu për faljen e namazit, dhënien e zeqatit dhe këshillimin e çdo myslimani.”[45]

29. Mendimi i mirë ndaj vëllezërve

 

Myslimani duhet të ketë mendim të mirë për vëllezërit e tij dhe asnjëherë të mos ketë mendim të keq për ta. Myslimani nuk duhet hulumtuar të metat e vëllait të tij por gjithnjë në zemrën e tij duhet pasur ndjenja të mira.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Kujdes nga paragjykimi sepse paragjykimi është fjala më e rrejshme. Mos hulumtoni as mos përgjoni të metat mes jush, mos u bëni ziliqarë ndaj njëri-tjetrit, mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit, mos e urreni njëri-tjetrin, por bëhuni robër të All-llahut, të vëllazëruar.”[46]

 

30. Përgjigjja në ftesë

 

Imagjinoje se si vëllai yt në fe, edhe përkundër angazhimeve të shumta të tij, ai i përgjigjet ftesës tënde kur ti e thërret për vizitë. Kjo do të thotë që ti për të je i vlefshëm. Kjo bën që dashuria mes jush të shtohet ditë pas dite, duke e pasur parasysh që ai është pranë teje qoftë në gëzime apo mërzi dhe të bën të ndjesh vëllazërinë e islamit.

Përjashtim nga kjo bën nëse ai të fton në diçka që është haram, kështu që përgjigjja ndaj kësaj ftese nuk lejohet.

 

      31.Vizitimi i tij gjatë sëmundjes

 

Vizitimi i të sëmurit ka vlerë të madhe tek All-llahu i Madhërishëm.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka mysliman i cili e viziton myslimanin gjatë ditës, e që të mos e përshëndesin atë shtatëdhjetëmijë melekë derisa të vijë nata. E nëse e viziton gjatë natës, atë e përshëndesin shtatëdhjetëmijë melekë derisa të agojë dita, dhe ai do të ketë një vend me fryte të bujshme në xhennet.”[47]

Ndërsa në një transmetim tjetër qëndron: “Ai që viziton një të sëmurë, atë e thërret një thirrës nga qielli: Të lumtë, punove mirë, të lumshin këmbët, dhe fitofsh një vend në xhennet.”[48]

Sa shpërblim i madh që është ky! Shpërblim që çdo besimtar i cili beson në All-lahun dhe ditën e fundit, nuk duhet lëshuar. Sa jetë e mirë që është kur i sëmuri i sheh vëllezërit e vet përreth tij duke u lutur për të, duke u angazhuar me jetën dhe sëmundjen e tij dhe duke e përkujtuar atë se edhe sëmundja është një prej begative të All-llahut. Kështu ai ia del të përqendrohet para sprovës së sëmundjes, para së cilës ia dalin të përqendrohen vetëm njerëzit që kanë iman.

 

32. Mbulimi i të metave të tij

 

Kjo do të thotë që duhet t’ia mbulosh atij mangësitë me çdo mënyrë dhe formë, qoftë fjala për autoritetin, nderin, të metat, mëkatet apo gabimet e tij, e kështu me radhë. Këtë e bazojmë në fjalën e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Kush ia mbulon një të metë myslimanit, All-llahu ia mbulon atij një të metë në ditën e kiametit.”[49] Këtu përfshihen të gjitha llojet e mbulimit, dhe këtë duhet bërë në atë mënyrë siç ti dëshiron për vete.

 

33. Përdorimi i mëshirës, butësisë dhe tolerancës

 

All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “E të jeshë i butë ndaj besimtarëve që të pranuan ty.”[50]

All-llahu i Madhërishëm i ka cilësuar myslimanët në këtë ajet se janë: “modestë e të butë ndaj besimtarëve, por të ashpër dhe të fortë ndaj mohuesve.”[51]

Është e nevojshme që të heqësh dorë nga dhuna ndaj atij që dëshiron të ushtrojë dhunë mbi ty, e t’i thuash: “O All-llah, udhëzoje zemrën e tij, përmirësoja gjendjen, lehtësoja çështjen dhe falja atij.”

 

34. Pajtimi mes vëllezërve të armiqësuar

 

Nga Ebu Derda radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “A doni t’ju tregoj për diçka që ka vlerë më shumë se agjërimi (nafile), namazi (nafile) dhe sadekaja?” Ata i thanë: “Po si jo, o i dërguari i All-llahut.” Atëherë, ai tha: “Pajtimi mes atyre që kanë mosmarrëveshje, sepse armiqësia mes tyre është ‘el halika’.”[52]

 

35. Të mos lavdërohet me të mirën e tij duke e përmendur atë

 

Të mirën që myslimani ia bën vëllait të tij, duhet nënvlerësuar, e ajo që duhet mbivlerësuar është haku i vëllazërisë. All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, mos i prishni lëmoshat tuaja me të krenuar e me ofendim.”[53]

Nga Ebu Dherri radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Tre personave All-llahu nuk iu flet në ditën e kiametit, as nuk i shikon, as nuk i pastron, dhe ata do të kenë dënim të dhembshëm.” Ebu Dherri thotë: “I dërguari i All-llahut këtë e përsëriti tri herë. Të dështuar e të humbur qofshin, kush janë ata, o i dërguari i All-llahut?” Ai tha: “Atij që e zgjat veshjen e tij (përtej zogjve të këmbëve), koprracit, dhe atij që e shet mallin e tij me betim të rrejshëm.”[54]

 

36. Të mos pranojë për vëllezërit e tij fjalët e ndonjë gënjeshtari apo mashtruesi

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që keni besuar, nëse ndonjë i pandërgjegjshëm u sjell ndonjë lajm, ju shqyrtojeni mirë, ashtu që të mos e goditni ndonjë popull pa e ditur realitetin, e pastaj të pendoheni për atë që keni bërë.”[55]

Disa selefë kanë thënë: “Ai që i bartë fjalët e tjerëve te ti, ia bart edhe fjalët e tua të tjerëve. Dhe ai që t’i sjell lajmet e të tjerëve, edhe të tjerëve ua përcjellë lajmet e tua.”[56]

 

[1] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (4833), Tirmidhiu (2378) dhe Ahmedi (7968). Shejh Albani në librin Es-Silsiletus-Sahiha (927) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[2] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2101) dhe Muslimi (2628).

[3] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (4832), Tirmidhiu (2395) dhe Ahmedi (10944). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7341) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[4] Sahih: shënon Ahmedi (7907). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6288) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[5] Sahih: shënojnë Taberaniu (11/215) dhe Bejhekiu në Shuabul-Iman (7/70). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (998) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Sahih: Shënojnë Ahmedi (4/130), Buhariu në Edebul-Mufred (1/191), Ebu Davudi (5124) dhe Tirmidhiu (2392). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (279) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[7] Shënon Ahmedi (5/145), ndërsa Hejthemiu (10/281) thotë: Senedi i këtij hadithi është hasen. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (281) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[8] Shënon Ahmedi (4/148) me sened autentik.

[9] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (660) dhe Muslimi (1031).

[10] Hasen: shënon Tirmidhiu (1987). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (97) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[11] Sahih: shënon Muslimi (2626).

[12] Sahih: shënon Muslimi (2580).

[13] Hasen: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Kebir. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (176) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[14] Sahih: shënon Ahmedi (21575). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4331) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[15] Sahih: shënon Muslimi (2567).

[16] Kaptina El-Hashr, ajeti 10.

[17] Sahih: shënon Muslimi (2732).

[18] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (13) dhe Muslimi (45).

[19] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (481) dhe Muslimi (2585).

[20] Sahih: shënon Muslimi (2699).

[21] Sahih li-gajrihi: shënojnë Ebu Davudi (4891) dhe Ahmedi (16880). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2337) e ka klasifikuar si hadith sahih. Ndërsa me vajzat që janë varrosur të gjalla pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka pasur për qëllim vajzat e vogla që mushrikët në kohën e xhahilijetit i varrosnin të gjalla me arsyetimin se ato kur të rriten mund të sjellin ndonjë turpëri për familjen e fisin. Shih ajetet 8-9 të kaptinës Et-Tekvir. (shën. përkth.)

[22] Fjala “kthehet anash” d.m.th. shikon anash se mos po e dëgjon dikush. (shën. përkth.)

[23] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (4868), Tirmidhiu (1959) dhe Ahmedi (14378). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2025) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[24] D.m.th. nëse njeriu ka aq të meta saqë dikush është në gjendje t’i numërojë ato, kjo do të thotë që të metat e tij janë të pakta, dhe si i tillë mund të llogaritet në mesin e fisnikëve, ndryshe nga ai të metat e të cilit janë të shumta saqë numërimi i tyre është i pamundshëm. (shën. përkth.)

[25] Vargjet e poezive edhe pse të rimuara në gjuhën arabe, në gjuhën shqipe është pothuaj e pamundshme të rimohen. Andaj i kam përshtatur në kornizat e mundësive të mia dhe të asaj që ofron gjuha jonë. (shën. përkth.)

[26] Sahih: shënon Muslimi (2558).

[27] Shënon Ahmedi (4/148) me sened autentik.

[28] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6064) dhe Muslimi (1413).

[29] Shënon Ahmedi (1/167) me sened autentik. Ndërsa teksti është shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, fq. 468-469, me pak ndërhyrje.

[30] Kaptina El-Hixhr, ajeti 85.

[31] Kaptina El-E’raf, ajeti 199.

[32] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4884) dhe Ahmedi (15933). Shejh Albani në librin e tij El-Mishkah (4983) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[33] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (1931) dhe Ahmedi (26988). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6262) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[34] Sahih: shënojnë Bejhekiu (8/168), Dijai (5/228) dhe thotë: Senedi i këtij hadithi është sahih. Po ashtu edhe Kudaiu (1/228). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1217) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[35] Hasen: shënojnë Bejhekiu (6/169), Buhariu në Edebul-Mufred (594), Ebu Ja’la (11/9) dhe Ibën Adiu (4/104). Shejh Albani në librin e tij Irvaul-Galil (1601) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[36] Sahih: shënon Ahmedi (3828). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (158) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[37] Sahih: shënon Muslimi (2564).

[38] Kaptina El-Enfal, ajeti 58.

[39] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6065) dhe Muslimi (2559).

[40] Kaptina El-Maide, ajeti 2.

[41] Sahih: shënon Muslimi (2199).

[42] Kaptina El-Hashr, ajeti 9.

[43] Sahih: shënon Muslimi (55).

[44] Sahih: shënon Muslimi (2162).

[45] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (57) dhe Muslimi (56).

[46] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5144) dhe Muslimi (2563).

[47] Sahih: shënon Tirmidhiu (969). Shejh Albani në librin e tij El-Mishkah (1550) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[48] Sahih: shënon Tirmidhiu (2008). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6387) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[49] Sahih: shënon Muslimi (2580).

[50] Kaptina Esh-Shuara’, ajeti 215.

[51] Kaptina El-Maide, ajeti 54.

[52] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4919) dhe Tirmidhiu (2509). Shejh Albani në librin e tij El-Mishkah (5038) e ka klasifikuar si hadith sahih. Ndërsa fjala “El-Halika” do të thotë rruajtëse, e që ka për qëllim e rruan apo e asgjëson fenë e tyre. (shën. përkth.)

[53] Kaptina El-Bekare, ajeti 264.

[54] Sahih: shënon Muslimi (106).

[55] Kaptina El-Huxhurat, ajeti 6.

[56] Shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, fq. 472-474, me pak ndërhyrje.

 

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Mbajtja e lidhjeve farefisnore dhe bamirësia ndaj të afërmve është prej adhurimeve më të mëdha e cila na afron me Zotin e tokës dhe qiejve.

All-llahu i Madhërishëm i mban lidhjet në dynja dhe ahiret me atë që i mban lidhjet farefisnore, si dhe e mëshiron, ia lehtëson punët dhe ia largon brengat.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Pasi All-llahu i Madhërishëm i krijoi të gjitha krijesat, u ngrit lidhja farefisnore dhe tha: Kjo është pozita e atij që kërkon strehim prej Teje nga ai që i këputë lidhjet farefisnore. Tha: Po; a nuk dëshiron që të mbaj lidhje me atë që mban lidhje me ty dhe t’i ndërpres më atë që i ndërpret me ty? Ajo tha: Po, si jo o Zoti im. Tha: Atë ta dhash. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem pastaj tha: Lexoni nëse dëshironi: “A pritet prej jush (hipokritëve) që në nëse merrni sundimin (ose zbrapseni prej fesë islame) të bëni trazira në tokë dhe të ndërpreni lidhjet farefisnore? Të tillët janë që All-llahu i mallkoi, i bëri të shurdhët dhe ua verboi të parit e tyre.”[1]

 

Mbajtja e lidhjeve farefisnore ia sjell robit dashurinë dhe kënaqësinë e All-llahut

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “All-llahu i Madhërishëm ka thënë: Dashuria Ime është bërë e obligueshme për ata që mbajnë lidhjet farefisnore për hirin Tim.”[2]

 

Mbajtja e lidhjeve farefisnore është prej gjërave më shpejtë të shpërblyeshme nga All-llahu i Madhërishëm

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Vërtet adhurimi më shpejtë i shpërblyeshëm është mbajtja e lidhjeve farefisnore, saqë një familje mund të jenë të shthurur, por pasuria e tyre shtohet dhe numri i tyre rritet vetëm për shkak se i mbajnë lidhjet farefisnore.”[3]

 

Mbajtja e lidhjeve farefisnore është faktor për bereqet në rizk dhe jetë

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush dëshiron t’i shtohet rizku dhe t’i zgjatet jeta, le t’i mbajë lidhjet farefisnore.”[4]

 

Mbajtja e lidhjeve farefisnore e përmirëson dhe e shton jetën

 

Nga Aisheja radijAll-llahu anha na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i ka thënë asaj: “Mbajtja e lidhjeve farefisnore, morali i mirë dhe sjellja e mirë me fqiun e përmirësojnë dhe e shtojnë jetën.”[5]

 

Mbajtja e lidhjeve farefisnore është prej faktorëve më të mëdhenj për të fituar xhennetin

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Përhape selamin, thuaj fjalë të mira, mbaji lidhjet me farefisin, çohu natën (për namaz) derisa njerëzit flenë, do të hysh në xhennet me lehtësim.”[6]

 

Në vazhdim do të përmendim disa prej rregullave që kanë të bëjnë me mbajtjen e lidhjeve farefisnore.

       1.Nijeti i mirë dhe sinqeriteti

 

All-llahu i Madhërishëm nuk e pranon veprën në të cilën nuk ka sinqeritet. Prandaj mbajtjen e lidhjeve farefisnore, njeriu duhet ta shoqërojë me nijet të mirë dhe sinqeritet për hirin e All-llahut të Madhërishëm, e të mos e bëjë këtë për syefaqësi ose sa për të thënë njerëzit: Filani i mban lidhjet farefisnore.

 

2. Shpresa në shpërblimin e All-llahut

 

Kjo do të thotë që myslimani duhet shpresuar dhe duhet pritur shpërblimin vetëm nga All-llahu i Madhërishëm, ashtu siç Ai ka premtuar, e nuk duhet pritur kompensim a shpërblim nga njerëzit.

 

3. Të filluarit me më të afërmin

 

Sa më i afërt të jetë familjari, aq më e obligueshme është mbajtja e lidhjeve farefisnore me të, kështu që ai duhet qenë i pari me të cilin duhet filluar. Nuk është e udhës që njeriu të mbajë lidhjet me kushërinjtë ndërsa t’i shkëpusë lidhjet me vëllezërit e tij. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem njeriut i cili e pyeti “O i dërguari i All-llahut, kush ka më shumë të drejtë në shoqërimin tim të mirë?” i tha: “Nëna jote, nëna jote, nëna jote, pastaj babai yt, e pastaj më i afërmi e më i afërmi.”[7] Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në këtë hadith e ka sqaruar meritën për mbajtjen e lidhjeve dhe sjellja e mirë lidhet me shkallën e afërsisë familjare. Kështu, sa më e fuqishme të jetë afërsia familjare, aq më e obligueshme është mbajtja e lidhjeve me të. Kjo është gjëja që myslimani duhet pasur parasysh për sa i përket kësaj teme.

4. T’i japë përparësi më të devotshmit prej familjarëve

 

Sa më i devotshëm ndaj All-llahut dhe më i përpiktë në fe të jetë i afërmi, aq më shumë përparësi ka për të mbajtur lidhjet me të dhe shpërblimi është më i madh. Këtu duhet përmendur edhe atë se mbajtja e lidhjeve farefisnore vlen edhe për të afërmin mosbesimtar, sidomos nëse bëhet me qëllim daveti në islam. Po ashtu vlen edhe për të afërmin jo të mirë mysliman, sidomos nëse bëhet me qëllim këshillimi, udhëzimi, daveti për në hair apo mbjelljen e dashurisë në zemrën e tij.

 

5. Njohja e farefisit të largët

 

Disa njerëz mjaftohen me mbajtjen e lidhjeve farefisnore me vëllezërit e tyre, ndërsa të tjerët veç tyre i braktisin. Disa të tjerë i mbajnë lidhjet vetëm me ata që i njohin dhe nuk kujdesen për të kërkuar edhe farefisin më të largët, ngase edhe ata meritojnë të vizitohen. Madje nëse njeriu i kërkon pjesëtarët e farefisit më të largët me nijet të sinqertë dhe për të mbajtur kontaktet me ta, kjo llogaritet si njëra ndër veprat më të mira që ai i bën. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mësoni prejardhjen tuaj që të ruani lidhjet me të afërmit tuaj, ngase mbajtja e lidhjeve me të afërmit sjell dashuri në familje, shtim të pasurisë dhe e zgjatë jetën.”[8] Kjo është ajo ndaj të cilës besimtari duhet pasur kujdes, në mënyrë që t’i arrijë shpërblimet më të larta tek All-llahu i Madhërishëm.

 

6. Lidhja farefisnore të mos bëhet me qëllim përfitimi material

 

Kjo realisht nuk është lidhje farefisnore, por lidhje farefisnore e vërtetë është kur njeriu e bën këtë për të arritur kënaqësinë e All-llahut, dhe këtë e bën me çdo mënyrë të mundshme. Ai nuk duhet mbajtur kontaktet vetëm me ata që i mbajnë kontaktet me të, ndërsa t’i humbë kontaktet me ata që i humbin kontaktet me të. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk i mban lidhjet farefisnore ai që kthen (vizitat), por ai që kur i ndërpritet farefisnia i rivendos lidhjet (me ta).”[9]

Ibën Haxheri në librin e tij Fet’hul-Bari thotë: “Ai që nuk mban lidhjet farefisnore nuk do të thotë detyrimisht se i ndërpren të njëjtat, ngase njerëzit në këtë segment ndahen në tri kategori: Ai që mban lidhjet, ai që i kthen lidhjet dhe ai që i shkëput lidhjet. Në kategorinë e parë bëjnë pjesë njerëzit që më shumë i mbajnë lidhjet me të tjerët sesa të tjerët me të. Në kategorinë e dytë bëjnë pjesë njerëzit që nuk japin më tepër sesa që u jepet. Ndëra në kategorinë e tretë bëjnë pjesë njerëzit që më pak i mbajnë lidhjet me të tjerët sesa të tjerët me të. Ashtu siç ndodh mbajtja e lidhjeve nga të dyja anët, ashtu ndodh edhe shkëputja e lidhjeve nga të dyja anët. Kështu, kush i rifillon lidhjet, ai quhet mbajtës i lidhjeve farefisnore, ndërsa që i kthen vizitat quhet kthyes i vizitave. All-llahu e di më mirë.”[10]

Njeriu duhet mbajtur lidhjet farefisnore pa marrë parasysh reagimet e këqija të familjarëve të tij, ose nuk duhet kthyer edhe ai me të njëjtën, ngase sikur edhe ai të vepronte në të njëjtën mënyrë, atëherë lidhjet farefisnore mes tyre do të shkëputeshin tërësisht, kështu që të dyja palët do të meritonin mëkatin.

 

7. Vazhdimi i lidhjeve farefisnore me atë që t’i ka shkëputur ato dhe durimi i të keqes së tij

 

Kjo gjë ka lidhje me atë që e thamë më parë. Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se një njeri erdhi tek i dërguari i All-llahut dhe i tha: “O i dërguari i All-llahut! Unë kam disa të afërm me të cilët mbaj lidhje farefisnore kurse ata nuk mbajnë me mua, u bëj mirë kurse atë më bëjnë keq dhe sillem butë me ta kurse ata sillen me arrogancë ndaj meje.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: “Nëse vërtet është ashtu si thua, atëherë është njësoj sikur t’i ushqesh ata me hi të nxehtë, dhe me ty vazhdimisht do të jetë një ndihmës i All-llahut kundër tyre, perderisa je në këtë gjendje.”[11]

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Nuk është e barabartë e mira dhe e keqja. Andaj, (të keqen) ktheje në mënyrën më të mirë, se atëherë ai, me të cilin kishit njëfarë armiqësie, do të bëhet mik i afërt.”[12] E kush mund të ketë përparësi në këtë gjë para të afërmit? Myslimani i cili të keqen e të afërmve e kthen me të mirë, nuk ka dyshim se është më i dashur tek All-llahu i Madhërishëm.

 

8. Përparësia e tyre në sadeka dhe të mira nëse janë nevojtarë

 

Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Ebu Talha kishte pasuri me plantacione hurmash më shumë se të gjithë ensarët e Medinës dhe kopshti më i dashur për të ishte Bejruha’, i cili ndodhej përballë xhamisë së Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem. I Dërguari i All-llahut shpesh shkonte aty dhe pinte nga uji i tij mjaft i mirë. Kur All-llahu i Madhërishëm e shpalli ajetin: “Kurrë nuk do ta arrini sinqeritetin e plotë me besim (as kënaqësinë e lumtur në xhennet) derisa të mos e jepni më të dhembshmen (më të dashurën) e pasurisë suaj.”[13], Ebu Talha i tha të dërguarit të All-llahut: “O i dërguari i All-llahut! All-llahu i Madhërishëm të shpalli ty: Kurrë nuk do ta arrini sinqeritetin e plotë me besim (as kënaqësinë e lumtur në xhennet) derisa të mos e jepni më të dhembshmen (më të dashurën) e pasurisë suaj. Dhe pa dyshim që kopshti Bejruha është gjëja më e dashur nga pasuria ime, kështu që unë dua ta jap atë sadaka për hirin e All-llahut. Mirësinë e shpërblimin për të, e pres nga All-llahu. O i dërguari i All-llahut! Shpenzoje atë atje ku ti mendon se është më me vlerë! I dërguari i All-llahut tha: Të lumtë! Kjo është një pasuri e vlefshme. Kjo është një pasuri e vlefshme. Dëgjova çfarë the (o Ebu Talha) dhe unë mendoj që t’ua japësh atë të afërmve të tu. Ebu Talha tha: “Kështu do të bëj, o i dërguari i All-llahut! Pastaj ai ua ndau atë të afërmve dhe kushërinjve të tij.”[14]

Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem njëherë i tha një njeriut: “Fillo me vetveten duke i dhënë sadeka asaj, e nëse të tepron diçka, atëherë jepi lëmoshë familjes tënde, e nëse pas familjes të tepron diçka, atëherë jepu lëmoshë të afërmve të tu, e nëse të tepron diçka pas të afërmve, atëherë vazhdo me tjerët.”[15]

Madje Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka treguar që sadekaja ndaj të afërmve arrogantë e armiqësorë llogaritet si sadeka më e vlefshme. Në lidhje me këtë ka thënë: “Sadekaja më e vlefshme është sadekaja ndaj të afërmit arrogant.”[16] Nuk ka dyshim se sadekaja ndaj njerëzve të këtillë ndikon në largimin e armiqësisë nga zemrat e tyre, si dhe e shton dashurinë mes tij dhe të afërmve.

Prej haditheve që tregon për madhështinë e shpërblimit ndaj të afërmve është edhe fjala e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Sadekaja për të varfrin llogaritet një sadeka, ndërsa për pjesëtarët e farefisit llogaritet dyfish; sadeka dhe ruajtje e lidhjeve farefisnore.”[17]

 

 

9. Këshillimi, urdhërimi i tyre në të mirë dhe ndalimi i tyre nga e keqja

 

Kjo është prej formave më të mëdha të mbajtjes së lidhjeve farefisnore dhe një prej obligimeve të myslimanit për mbarë njerëzinë në përgjithësi. Ndërsa njerëzit që më së shumti kanë përparësi në këtë gjë të mirë, pa dyshim, janë të afërmit. All-llahu i Madhërishëm i ka thënë Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Dhe tërhiqju vërejtjen farefisit tënd më të afërt.”[18]

 

10. Mbrojtja e tyre nga çdo e keqe

 

Ata janë njerëzit më prioritarë për t’u mbrojtur. Mbrojtja e njerëzve nga të këqijat është obligim i përgjithshëm i myslimanit. Prandaj nuk duhet shqetësuar të afërmit, qoftë me fjalë apo me vepër. Po ashtu duhet mbrojtur edhe gjërat e vlefshme për ta në çdo formë të mundshme.

 

11. Lumturimi i tyre

 

Këtë duhet bërë me të gjitha mënyrat e mundshme, si vizitimi i tyre, sidomos gjatë festave dhe gëzimeve familjare, mosndalimi i vizitave çfarëdo që të jenë shkaqet.

Imam Ahmedi u pyet: “Një njeri ka vëllezër e motra në një vend kusarësh. A mendon se duhet t’i vizitojë?” Ai tha: “Po, duhet t’i vizitojë dhe t’u bëjë thirrje të dalin prej atje. Nëse i përgjigjen thirrjes së tij, mirë, e nëse jo, ai nuk duhet të rrijë me ta, por nuk duhet lënë vizitën e tyre.”[19]

Njeriu duhet që t’i vizitojë të afërmit e tij sa më shpesh, e nëse nuk ka mundësi, atëherë t’i thërrasë në telefon, e nëse edhe këtë nuk ka mundësi ta bëjë, atëherë t’u shkruajë letër kohë pas kohe. Këto gjëra e forcojnë lidhjen, e mbjellin dashurinë, ia përkujtojnë të afërmve njëri-tjetrin dhe i lumutrojnë ata.

 

[1] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5987) dhe Muslimi (2554). Ndërsa ajetet gjenden në kaptinën Muhammed, nr. 22-23.

[2] Sahih: shënon Ahmedi (21575). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4321) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Sahih: shënon Taberaniu. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5705) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2067) dhe Muslimi (2557).

[5] Sahih: shënon Ahmedi (24731) nga Aisheja radijAll-llahu anha. Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (519) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Sahih: shënon Ahmedi (2/323). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1085) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[7] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5971) dhe Muslimi (2548).

[8] Sahih: Shënon Tirmidhiu (1979). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (276) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[9] Sahih: shënon Buhariu (5991).

[10] Shih librin Fet’hul-Bari (10/437).

[11] Sahih: shënon Muslimi (2558).

[12] Kaptina Fussilet, ajeti 34.

[13] Kaptina Alu Imran, ajeti 92.

[14] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1461) dhe Muslimi (998).

[15] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1461) dhe Muslimi (998).

[16] Sahih: shënojnë Hakimi (1/4,6) dhe e ka klasifikuar si hadith sahih. Këtë e ka konfirmuar edhe Dhehebiu. Po ashtu e shënon Bejhekiu (7/27). Shejh Albani në librin e tij Irvaul-Galil (892) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Sahih: shënojnë Nesaiu (2582), Ibën Maxhe (1844) dhe Ahmedi (4/18). Shejh Albani në librin e tij el-Mishkah (1939) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[18] Kaptina Esh-Shuara’, ajeti 214.

[19] Shkëputur nga libri El-Adabush-Sher’ijje (1/452). Autor: Ibën Muflih.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

A ekziston ndonjë njeri që mund të mohojë bamirësinë e prindërve ndaj tij?

Njeriu sado që të përpiqet e të punojë për të nderuar prindërit e tij, asnjëherë nuk mund t’ua japë hakun që e meritojnë. Kjo, ngase ata, pas All-llahut të Madhërishëm, janë bamirësit më të mëdhenj ndaj tij… Në vazhdim, ejani me ne që të njihemi me vlerat e bamirësisë ndaj prindërve.

 

VLERAT E BAMIRËSISË NDAJ PRINDËRVE

 

Njeriu ëshë armik i gjërave që nuk i di. Prandaj, kur ai arrin të kuptojë vlerat e bamirësisë ndaj prindërve, pashmangshmërisht do të nxitojë të kapë bamirësinë ndaj prindërve, sepse kjo është rrugë për të fituar dashurinë e All-llahut.

Ja ku e ke një buqetë me vlerat e bamirësisë ndaj prindërve:

 

        1.Me anë të bamirësisë ndaj prindërve All-llahu t’i largon brengat

 

Bamirësinë ndaj prindërve All-llahu e ka bërë faktor për largimin e brengave dhe vështirësive. Prandaj imam Buhariu në Sahihun e tij ka bërë një kapitull të veçantë të cilin e ka emërtuar: Kapitulli mbi përgjigjen ndaj duasë së atij që u bëri mirë prindërve.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Njëherë moti derisa tre veta ishin duke ecur, i zuri shiu dhe ata u gjetën para një shpelle, në të cilën hynë dhe bujtën. Një shkëmb u rrokullis nga kodra dhe plotësisht e mbylli hyrjen e shpellës. Ata thanë: Mendoni për ndonjë vepër të mirë që keni bërë për hirin e All-llahut dhe luteni All-llahun me to, ndoshta All-llahu na e hap daljen. Njëri prej tyre tha: O Zoti im, unë i kam pasur prindërit pleq të thinjur. Po ashtu kam pasur edhe fëmijë të vegjël. Kur shkoja tek ata dhe me vete kisha qumësht, asnjëherë para tyre nuk u kam dhënë të hanë e as të pijnë fëmijëve të mi. Një ditë u dalldisa pas kërkimit të kullosës më të mirë për kopenë time, e nuk iu erdha me kohë dhe ata kishin fjetur. Unë e mola qumështin në enë siç bëja çdo ditë dhe u afrova te kokat e tyre, por më erdhi keq t’i trazoj. Nga ana tjetër nuk dëshiroja të filloj me fëmijët para se të pinë prindërit e mi, ndërsa fëmijët e mi po qëndronin te këmbët e mia duke klithur nga uria. Kështu kam pritur me enë në dorë duke pritur kur do të zgjohen, e kjo pritje ka zgjatur deri në agim. O Zoti im! Nëse këtë e kam bërë vetëm për hirin Tënd, atëherë na e largo neve këtë shkëmb nga hyrja e kësaj shpelle saqë të mund të shohim qiellin! All-llahu ua lëvizi pakëz shkëmbin derisa u duk qielli…”[1]

 

2. Fitimi i duasë së prindërve sjell suksesin në dynja dhe shpëtimin në ahiret

 

“Kënaqësia e Zotit është në kënaqësinë e prindërve.”

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Tre dua nuk refuzohen (nga All-llahu): Duaja e prindit për fëmijën e tij…”[2]

Kështu, ai që e fiton duanë e prindërve, e ka fituar dynjanë dhe ahiretin, ngase Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kënaqësia e Zotit është në kënaqësinë e prindërve, dhe hidhërimi i Zotit është në hidhërimin e tyre…”[3] Kush e fiton kënaqësinë e All-llahut, ai është fitimtar, ndërsa kush e tërheq zemërimin e All-llahut, ai është humbës.

 

3. Bamirësia ndaj prindërve është faktor për shtimin e rizkut dhe zgjatjen e jetës

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush dëshiron t’i shtohet rizku dhe t’i zgjatet jeta, le t’i mbajë lidhjet farefisnore.”[4] Ndërsa në një transmetim të Bejhekiut qëndron: “Le të sillet mirë me prindërit dhe le t’i mbajë lidhjet farefisnore.”

Bamirësia ndaj prindërve realisht është falënderim dhe mirënjohje ndaj All-llahut të Madhërishëm, I Cili thotë: “Të jesh mirënjohës ndaj Meje dhe ndaj dy prindërve tu, pse vetëm tek Unë është kthimi juaj.”[5] Prandaj, kush është bamirës ndaj prindërve ai praktikisht është falënderues ndaj tyre, e kush është falënderues ndaj tyre, ai praktikisht është falënderues ndaj All-llahut, e kush është falënderues ndaj All-llahut, ai praktikisht është njeri që e meriton shtimin… All-llahu i Madhërishëm thotë: “Dhe (përkujtoni) kur Zoti juaj njoftoi bindshëm: Nëse falënderoni, do t’ua shtoj të mirat.”[6] Robit nuk do t’i ndalet shtimi derisa ai ta ndalë falënderimin ndaj All-llahut dhe prindërve të tij.

 

4. Bamirësia ndaj prindërve është pastrim nga mëkatet e mëdha

 

Mekhuli ka thënë: “Bamirësia ndaj prindërve është pastrim nga mëkatet e mëdha. Njeriu ka mundësinë për të qenë bamirës përderisa në familjen e tij ka dikë më të moshuar se vetja.”[7]

Nga Ata’ ibën Jesari na përcillet se një njeri kishte ardhur tek Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma dhe i kishte thënë: “Unë e kërkova dorën e një gruaje, ndërsa ajo refuzoi të martohet me mua. Pastaj një njeri tjetër e kërkoi dorën e saj, e ajo pranoi të martohet me të. Unë xhelozova dhe e mbyta gruan. A ka pendim për mua? Ibën Abbasi e pyeti: A e ke nënën në jetë? Jo – u përgjigj njeriu. – Atëherë pendohu tek All-llahu i Madhërishëm dhe afroju Atij sa të mundesh – tha Ibën Abbasi. Unë shkova dhe e pyeta Ibën Abbasin radijAll-llahu anhuma: Përse e pyete se a ka nënën akoma në jetë? Ai tha: Unë nuk di ndonjë vepër që të afron më shumë tek All-llahu sesa bamirësia ndaj nënës.”[8]

 

5. Bamirësia ndaj prindërve e ka vlerën e haxhit, umres dhe xhihadit në rrugën e All-llahut

 

Një njeri erdhi tek i dërguari i All-llahut dhe i tha: “Ta jap besën për hixhret, xhihad, dhe e kërkoj shpërblimin e All-llahut të Madhërishëm.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “A e ke ndonjërin prej prindërve gjallë?” Po, madje që të dy i kam gjallë – tha njeriu. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Edhe e kërkon shpërblimin nga All-llahu?” Po – tha njeriu. Atëherë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Kthehu te prindërit e tu dhe bëhu bamirës ndaj tyre.”[9] Imam Neveviu thotë: “Në këtë hadith ka argument për madhërinë e vlerës së bamirësisë ndaj prindërve dhe se kjo është më e vlefshme se xhihadi.”

 

6. Bamirësia ndaj prindërve është faktor që ndikon në përfundimin e mirë (të jetës)

 

Po vëllezër, bamirësia ndaj prindërve është një prej ibadeteve ndaj All-llahut të Madhërishëm, I Cili e ka bërë ligj që kush jeton duke praktikuar një gjë, do të vdesë me të, e kush vdes me diçka, do të ringjallet me të… Kësisoj, kush jeton me bamirësi ndaj prindërve, vdes me atë adhurim ndaj All-llahut të Madhërishëm. Njëherë një i ri i cili e kishte çuar jetën në bamirësi ndaj prindërve, kur i erdhi agonia e vdekjes, njerëzit filluan t’ia përkujtojnë shehadetin, ndërsa ai u thoshte: “Thuani La Ilahe Il-lAll-llah.”

 

7. Bamirësia ndaj prindërve ndikon në fitimin e mëshirës dhe faljes së All-llahut

 

Nëse All-llahu ia ka falur mëkatet një gruaje lavire për shkak se e kishte ngopur një qen me ujë, a thua si është puna me atë që është bamirës ndaj prindërve të tij, u ofron ushqim e ujë, sillet mirë me ta dhe i mëshiron. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Të mëshirshmit janë ata që All-llahu i Madhërishëm i mëshiron; mëshirojini ata që janë në tokë, ju mëshiron Ai që është në qiell.”[10]

 

8. Bamirësia ndaj prindërve është faktor që ndikon në pranimin e veprave (nga All-llahu) dhe shlyerjen e mëkateve

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ne e urdhëruam njeriun t’u bëjë mirë prindërve të vet, ngase nëna e vet me mundim e barti dhe me vështirësi e lindi, e bartja e tij dhe gjidhënia e tij zgjat tridhjetë muaj (e ai vazhdon të jetojë) derisa ta arrijë pjekurinë e vet dhe kur t’i mbush dyzet vjet ai thotë: Zoti im, më inspiro mua që të falënderoj për të mirën Tënde që ma dhurove mua dhe prindërve të mi, që të bëj vepra të mira që i pëlqen Ti dhe m’i bën të mirë pasardhësit e mij, unë pendohem te Ti dhe unë jam me muslimanët. Të tillët janë ata që Ne ua pranojmë në mënyrën më të mirë atë që punuan, ua kapërcejmë të këqijat e tyre duke i radhitur me banuesit e xhennetit. (Ky është) Premtim i vërtetë që u është premtuar.”[11]

 

9. Bamirësia është faktor për hyrje në xhennet

 

Tajsele ibën Mejasi thotë: “Njëherë isha bashkë me njerëzit e fisit Nexhde dhe bëra disa mëkate të cilat unë i konsideroja prej mëkateve të mëdha. Këtë gjë ia përmenda Ibën Omerit, ndërsa ai më pyeti: Për cilat mëkate e ke fjalën? Unë i tregova mëkatet, ndërsa ai më tha: Nuk janë këto prej mëkateve të mëdha. Pastaj vazhdoi të flasë derisa tha: Më ka thënë Ibën Omeri: A ia ke frikën zjarrit? Dhe a dëshiron të hysh në xhennet? I thashë: Po, vallahi! Ai më pyeti: A i ke prindërit gjallë? I thashë: Nënën e kam të gjallë. Atëherë ai më tha: Vallahi nëse asaj i drejtohesh me fjalë të buta dhe e ushqen, do të hysh në xhennet nëse iu largohesh mëkateve të mëdha.”[12]

 

Së këtejmi, duhet ditur si cilat janë sjelljet që duhet t’i përvetësojmë në raportin tonë me prindërit.

 

1. Nijeti i sinqertë

 

Kjo do të thotë që të jemi të sinqertë në bamirësinë që ua bëjmë atyre, pra të mos e bëjmë bamirësinë tonë si kompensim të asaj që ata e kanë bërë për neve, por ta bëjmë si përgjigje ndaj urdhrit të All-llahut të Madhërishëm, me shpresë se do të fitojmë shpërblimet e Tij.

2. Dashuria ndaj tyre

Kjo arrihet duke e mbushur zemrën me dashuri ndaj tyre dhe duke u dhënë përparësi ndaj vetes në çdo gjë, duke e pasur parasysh se ata kanë dhënë shumë mund për ne dhe e meritojnë çdo dashuri e respekt.

3. Respekti ndaj tyre duke mos i bërë mëkat All-llahut

 

Respekti ndaj prindërve është obligim për çdo mysliman. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ne njeriun e kemi urdhëruar për (sjellje të mira ndaj) prindit të vet, sepse nëna e vet atë e barti me mund pas mundi dhe pas dy viteve ia ndau gjinin. (E porositëm) Të jeshë mirënjohës ndaj Meje dhe ndaj dy prindërve të tu.”[13]

E nëse ata të urdhërojnë për mëkat, atëherë nuk duhet respektuar ata. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka respekt (ndaj dikujt) duke i bërë mëkat All-llahut. Respekti bëhet në gjëra të mira.”[14]

 

       4.Të qenit modest me ta

 

Kjo do të thotë që ndaj tyre të sillesh me plot edukatë e modesti… Pra, mos ua ngrit zërin atyre, mos hyr apo mos dil para tyre kur të jesh bashkë me ta, mos ec para tyre përveç me qëllim që t’ua heqësh pengesat nga rruga, mos ha apo mos pi para tyre, dëgjoi fjalët e tyre dhe hesht kur ata flasin. Të gjitha këto bëji me edukatë dhe modestinë më të lartë.

 

5. Bamirësia ndaj tyre

 

Kjo do të thotë që t’ua ofrosh atyre çdo të mirë dhe të përpiqesh t’i bësh të kënaqur pa mos bërë ndonjë mëkat, si dhe të largohesh nga çdo gjë që i shqetëson ata, qoftë kjo edhe ndonjë gjë e vogël.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ne njeriun e kemi urdhëruar për (sjellje të mira ndaj) prindit të vet.”[15]

Po ashtu thotë: “Adhurojeni All-llahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send, silluni mirë ndaj prindërve.”[16]

Ndërsa kjo bamirësi është akoma më e përforcuar kur ata moshohen dhe dobësohen.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Zoti yt ka dhënë urdhër të prerë që të mos adhuroni tjetër pos Tij, që të silleni në mënyrë bamirëse ndaj prindërve. Nëse njërin prej tyre, ose që të dy, i ka kapur pleqëria pranë kujdesit tënd, atëherë mos u thuaj atyre as “of – oh”, as mos u bëj i vrazhdë ndaj tyre, po thuaju fjalë të mira (të buta, respektuese). Dhe në shenjë mëshire shtrije pranë tyre krahun përulës e respektues dhe thuaj: Zoti im! Mëshiroi ata të dy, sikurse u kujdesën për mua kur isha i vogël.”[17]

Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “U poshtëroftë, pastaj u poshtëroftë, pastaj u poshtëroftë!” I thanë: “Kush, O i dërguari i All-llahut?” Tha: “Kush i arrin prindërit të gjallë ose njërin prej tyre në pleqëri (dobësi) dhe nuk hyn në xhennet!”[18]

 

6. T’i gëzojë ata

 

I biri apo e bija duhet kujdesur maksimalisht që t’i gëzojnë prindërit e tyre. Kjo arrihet duke qenë i zellshëm dhe i përpiktë në mësime, duke i informuar për çdo gjë që ata i bën të gëzohen si dhe duke qenë gjithnjë i butë dhe i mëshirshëm ndaj tyre, sepse këto gjëra e gëzojnë zemrën e prindit.

 

7. T’i ushqejë me dorën e tij dhe mos të hajë para se të hanë ata

 

Prindërve duhet ofruar ushqimet më të mira si dhe duhet dhënë përparësi para vetes sonë. Po ashtu duhet kujdesur që kohë pas kohe t’i ushqejmë me dorën tonë ngase kjo na bën të ndiejmë kulmin e lumturisë. Në këtë kontekst e kemi rastin e Zejnul-Abidin ibën Husejnit radijAll-llahu anhuma i cili ishte bamirës i madh ndaj nënës së tij, saqë njëherë dikush i tha: “Ti je prej njerëzve më bamirës ndaj nënës tënde, por nuk të kemi parë ndonjëherë të hash bashkë me të nga e njëjta pjatë?! Ai tha: Kam frikë që dora ime të mos marrë para dorës së saj diçka që syri i saj e ka pëlqyer, dhe kështu të bëhem mosmirënjohës ndaj saj.”[19]

 

8. Përshëndetja e tyre me selam gjatë hyrjes dhe daljes

 

Ndërsa mënyra ideale do të kishte qenë që kjo të shoqërohet edhe me puthjen e dorës së tyre.

Mervan ibën Hakemi e kishte emëruar Ebu Hurejrën radijAll-llahu anhu si zëvendës të tij, kështu që ai jetonte në Dhul-Hulejfe, ndërsa nëna e tij jetonte në shtëpi tjetër. Kur Ebu Hurejra dëshironte të dalë, kalonte pranë derës së saj dhe i thoshte: “Esselamu alejki ve rahmetullahi ve berekatuhu, oj nëna ime.” Ajo ia kthente: “Ve alejkes-selam ve ve rahmetullahi ve berekatuhu, o biri im.” Ebu Hurejra vazhdonte: “All-llahu të mëshirioftë, ashtu si ti u kujdese për mua kur unë isha i vogël.” E ajo i thoshte: “Edhe ty All-llahu të mëshiroftë, ashtu si je bamirës ndaj meje duke qenë i rritur…” Pastaj kur dëshironte të hynte, vepronte njëlloj.[20]

 

9. Të mos e ngritë zërin në praninë e tyre

 

Selefët, të parët tanë, All-llahu qoftë i kënaqur me ta, nuk e ngritnin zërin në praninë e prindërve të tyre. Muhammed ibën Sirini, All-llahu e mëshiroftë, i drejtohej nënës në atë mënyrë sikur i drejtohet ndonjë udhëheqësi, i cili nuk ka mëshirë ndaj tij.

Nga njëri prej familjarëve të Muhammed ibën Sirinit na përcillet se ka thënë: “Çdoherë kur Muhammed ibën Sirini i drejtohej nënës së tij, i drejtohej me përgjërim.”

Një herë një njeri hyri te Muhammed ibën Sirini, ndërsa ky i fundit ishte duke biseduar me nënën e tij. Njeriu e pyeti Ibën Aunin: “Ç’është puna me Muhammedin, a mos ankohet nga ndonjë gjë? Jo – tha ai, por kur flet me nënën, gjendja e tij është e tillë.”[21]

Madje sjellja e mirë e njërit prej selefëve kishte arritur në atë shkallë saqë derisa ishte me babain apo nënën e tij, nuk kërkonte shpjegime prej tyre për fjalët që i thoshin atij.

Aisheja radijAll-llahu anha thotë: “Dy njerëz nga sahabët e të dërguarit të All-llahut kanë qenë njerëzit më bamirës ndaj nënave të tyre që ka pasur ky ummet: Othman ibën Affani dhe Harithe ibën Nu’mani, radijAll-llahu anhum. Sa i përket Othmanit, ai ka thënë: Që kur e pranova islamin, nuk kam mundur më ta shikoj fytyrën e nënës sime.[22] Ndërsa Harithe ibën Nu’mani e ushqente nënën me dorën e tij, dhe asnjëherë nuk ka kërkuar prej saj shpjegime kur ajo e urdhëronte, saqë pasi dilte e pyeste dikë që kishte qenë i pranishëm: Ç’farë tha nëna ime?”[23]

Ndërsa prej bamirësisë së Abdullah ibën Aunit, All-llahu e mëshiroftë, ndaj nënës së tij ka qenë rasti kur nëna e tij një ditë e kishte thirrur, ndërsa ky ia kishte ngritur zërin asaj. Por ç’kishte bërë si ndëshkim të vetes për këtë veprim? Dy robërve ua kishte falur lirinë.[24]

 

10. Shpenzimi i pasurisë për ta

 

Myslimani nuk duhet qenë dorështrënguar në raport me prindërit e tij, sepse realisht ata janë shkak për ekzistencën e tij dhe për të gjitha të mirat që i ka në dispozicion.

Prandaj kur një njeri erdhi te Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe i tha: “Babai im tenton të ma marrë pasurinë time.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Ti dhe pasuria yte janë të babait tënd.”[25]

 

11. Sjellja e mirë me të dashurit e tyre

 

Kjo bëhet duke i respektuar të afërmit e miqtë e babait, dhe të afërmit e mikeshat e nënës. Kjo llogaritet si bamirësi ndaj prindërve.

 

12. Mosmarrja e udhëtimit përveçse me lejen e tyre

 

Kjo vlen edhe nëse ky udhëtim është për xhihad në rrugën e All-llahut të Madhërishëm.

Një njeri erdhi te Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe i tha: “O i dërguari i All-llahut, më lejo të marr pjesë në xhihad?” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “A i ke prindërit gjallë?” Po – tha njeriu. Atëherë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Kthehu dhe bëje xhihadin tek ata.”[26] Në një rast tjetër, një njeri erdhi dhe i tha: “Erdha të besatohem me ty për hixhret, ndërsa prindërit e mi i lashë duke qarë.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha atij: “Kthehu tek ata dhe bëji të qeshen ashtu siç i bëre të qajnë.”[27] Po ashtu, njëherë një njeri nga Jemeni kishte ardhur si muhaxhir te Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, ndërsa ai i tha: “A ke dikë në Jemen?” Prindërit. – tha njeriu. “A të kanë dhënë leje për hixhret?” Jo – tha njeriu. Atëherë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Kthehu dhe kërko leje prej tyre. Nëse të japin leje, bëj xhihad. E nëse jo, atëherë sillu mirë me ta.”[28] Në një rast tjetër, një njeri erdhi tek i dërguari i All-llahut dhe i tha: “Ta jap besën për hixhret, xhihad, dhe e kërkoj shpërblimin e All-llahut të Madhërishëm.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “A e ke ndonjërin prej prindërve gjallë?” “Po, madje që të dy i kam gjallë” – tha njeriu. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Edhe e kërkon shpërblimin nga All-llahu?” Po – tha njeriu. Atëherë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Kthehu te prindërit e tu dhe sillu mirë me ta.”[29]

 

13. Çuarja e betimit të tyre në vend

 

Nëse prindërit i betohen të birit të tyre për veprimin e ndonjë gjëje të caktuar, ai e ka për detyrë ta bëjë atë gjë dhe nuk duhet refuzuar asnjëherë, përveç nëse ajo gjë është mëkat ndaj All-llahut të Madhërishëm, ngase nuk i bëhet respekt krijesës derisa i bëhet mëkat Krijuesit.

 

14. Mos-shkaktimi i hidhërimit të tyre

 

Kjo do të thotë që fëmija të bëjë diçka që i hidhëron prindërit. Nëse fëmija i hidhëron prindërit apo njërin prej tyre, dhe prindërit luten kundër tij, duhet ditur se duaja e prindërve për fëmijën e tyre është e pranuar.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Tri dua janë të pranuara (nga All-llahu), pa dyshim: Duaja e të dëmtuarit, duaja e udhëtarit dhe duaja e prindërve për fëmijën e tyre.”[30]

 

15. Mosdrejtimi ndaj prindërve me emrat e tyre

 

Mos thuaj ‘Oj Fatime’ apo ‘Oj Hatixhe’… nëse ky është emri i nënës tënde, por duhet të thuash: ‘Oj nënë’, ndërsa babait: ‘O baba’.

Nga Ebu Hurejra na përcillet se kishte parë dy njerëz, dhe e kishte pyetur njërin prej tyre: “Ç’farë e ke këtë? Ai tha: “Baba.” Ebu Hurejra i tha: “Mos e thirr në emër, mos ec para tij dhe mos u ul para tij.”

 

16. Largimi nga gjërat që çojnë në mosrespektim ndaj tyre

 

Prej tyre po përmendim: hidhërimi me ta, thënia e fjalës ‘of’ pas fjalës apo veprimit të tyre, bezdia prej tyre, përçmimi  i tyre, mendjemadhësia ndaj tyre, turpi nga shfaqja e përkatësisë tënde prej tyre për shkak të varfërisë së tyre, pasi të arrish autoritet, pozitë etj.

Nga Ebu Dherri radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “E kam dëgjuar të dërguarin e All-llahut duke thënë: Çdokush që pretendon se është i biri i dikujt, duke e ditur që nuk është i tij, ka bërë kufër.”[31]

Ndërsa në një transmetim tjetër nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos hiqni dorë nga prindërit tuaj, se heqja dorë nga babai është kufër.”[32] Ndërsa All-llahu i Madhërishëm thotë: “Mos u thuaj atyre as “of – oh”, as mos u bëj i vrazhdë ndaj tyre.”[33]

17. Mosfyerja e tyre dhe mos-shkaktimi i fyerjes së tyre

Kjo është prej mëkateve të mëdha, që shkakton hidhërimin dhe ndëshkimin e robit nga All-llahu i Madhërishëm.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Prej mëkateve më të mëdha është njeriu t’i mallkojë prindërit e vet.” Dikush pyeti: “E si i mallkon njeriu prindërit e vet, o i dërguari i All-llahut?” Ai tha: “Njeriu e fyen babanë e tjetrit, dhe tjetri po ashtu ia fyen babanë. Ose njeriu e fyen nënën e tjetrit, dhe tjetri po ashtu ia fyen nënën.”[34]

 

18. Të kujdesemi për të drejtat e tyre që u takojnë pas vdekjes së tyre

 

Kjo arrihet duke u kujdesur për rregullat në vijim:

 

Rregulla e parë: Duaja për ta

 

Pas vdekjes së tyre, prej bamirësisë sonë është që të bëjmë dua për ta. Kështu, pas vdekjes së tyre fëmija bën dua për ta më shumë sesa ka bërë dua për ta kur kanë qenë në jetë, ngase duaja e fëmijës ua shton atyre të mirat pas vdekjes. Këtë e bazojmë në hadithin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i cili thotë: “Kur njeriu vdes, i ndërpriten veprat e tij, përveç tri gjërave: sadekasë së rrjedhshme, diturisë prej së cilës përfitohet dhe pasardhësit të devotshëm i cili bën dua për të.”[35]

 

Rregulla e dytë: Istigfari (kërkimi i faljes) për ta

 

Prindërit janë njerëzit më meritorë për të cilët fëmija mund të kërkojë istigfar duke e pasur parasysh bamirësinë e madhe të tyre ndaj fëmijës. All-llahu i Madhërishëm i përmend fjalët e Ibrahimit alejhis-selam, i cili tha: “Zoti ynë! Më fal (gabimet) mua edhe prindërve të mi.”[36]

 

Rregulla e tretë: Zbatimi i porosive të tyre

 

Kjo arrihet duke i zbatuar porositë e tyre, duke vazhduar punët e bamirësisë dhe të hairit të cilat i bënin kur ishin të gjallë, ngase nëse fëmija vazhon t’i bëjë punët e mira që prindërit i kishin bërë dikur, shpërblimi u shkon atyre edhe pas vdekjes.

 

Rregulla e katërt: Respektimi i miqve/mikeshave të tyre

 

Kjo gjë llogaritet si bamirësi ndaj prindërve, siç e përmendëm më parë.

Njëherë Ibën Omeri radijAll-llahu anhuma e takoi një beduin rrugës për Mekë, e përshëndeti me selam, e hipi në gomarin e tij dhe nga koka hoqi kapuçin dhe ia dha atij. Ibën Dinari thotë: “Ne i thamë atij: All-llahu të përmirësoftë, ata janë beduinë dhe kënaqen me pak.” Ibën Omeri radijAll-llahu anhuma tha: “Babai i këtij ka qenë mik i Omer ibën Hattabit. Unë e kam dëgjuar të dërguarin e All-llahut duke thënë: “Vërtet bamirësia më e mirë është që fëmija t’i respektojë të afërmit e mikut të babait të tij pas vdekjes së babait.”[37]

 

Rregulla e pestë: Mbajtja e lidhjeve farefisnore që nuk bëhet përveç përmes tyre

 

Kjo do të thotë që fëmija duhet mbajtur lidhjet me njerëzit e afërm të prindërve të tyre, si xhaxhallarët, hallat, dajallarët, tezet, gjyshërit, gjyshet dhe fëmijët e tyre. E gjithë kjo llogaritet si bamirësi ndaj tyre. Argument për këtë e kemi hadithin e sipërpërmendur, si dhe hadithin: “Kush dëshiron të mbajë lidhjet me babanë e tij në varr, le t’i mbajë lidhjet me vëllezërit e tij pas vdekjes së tij.”[38]

 

Rregulla e gjashtë: Të japësh sadeka për ta pas vdekjes së tyre

 

Nga Sa’d ibën Ubade radijAll-llahu anhu na përcillet se kur i kishte vdekur nëna, i kishte thënë të dërguarit të All-llahut: “Nëna ime vdiq. A të jap sadeka për të?” Ai tha: “Po.” Sa’di pyeti: “Cila sadeka është më e vlefshme?” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem u përgjigj: “Shpërndarja e ujit për pije.” Sa’di hapi një pus dhe tha: “Ky është pusi i familjes së Sa’dit në Medinë.”[39]

Ndërsa nga Aisheja radijAll-llahu anha na përcillet se një njeri i tha të dërguarit të All-llahut: “O i dërguari i All-llahut, nëna ime ndërroi jetë befasisht. Mendoj se sikur të kishte mundësi të fliste, do të jipte sadeka. A kam unë shpërblim nëse jap sadeka për të?” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: “Po.”[40]

 

Rregulla e shtatë: Vizitimi i varreve të tyre

 

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kishte vizituar varrin e nënës së tij, me ç’rast kishte qarë vetë dhe i kishte bërë të tjerët të qajnë, e pastaj kishte thënë: “Kërkova nga Zoti im leje që ta vizitoj varrin e nënës sime, e Ai më dha leje, ndërsa kur i kërkova leje që të lutem për të për t’iu falur mëkatet, nuk më dha leje.”[41]

 

[1] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2215) dhe Muslimi (2743).

[2] Hasen: shënojnë Bejhekiu (3/345) dhe Dijai (2057). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3032) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Sahih: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Kebir nga Ibën Omeri radijAll-llahu anhuma. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3507) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2067) dhe Muslimi (2557).

[5] Kaptina Lukman, ajeti 14.

[6] Kaptina Ibrahim, ajeti 7.

[7] Shënon Begaviu në Sherhus-Sunneh (13/13).

[8] Sahih: shënon Buhariu në Edebul-Mufred (4). Shejh Albani në librin Tehrixh el-Edebil Mufred e ka klasifikuar si hadith sahih.

[9] Sahih: shënon Muslimi (2549).

[10] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4941) dhe Tirmidhiu (1924). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (925) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[11] Kaptina El-Ehkaf, ajetet 15-16.

[12] Sahih: shënon Buhariu në Edebul-Mufred (8). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Edebil-Mufred (6) ka thënë se është sahih.

[13] Kaptina Lukman, ajeti 14.

[14] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (7257) dhe Muslimi (1840).

[15] Kaptina Lukman, ajeti 14.

[16] Kaptina En-Nisa’, ajeti 36.

[17] Kaptina El-Isra’, ajetet 23-24.

[18] Sahih: shënon Muslimi (2551).

[19] Shkëputur nga libri Ujunul-Ehbar (3/97). Autor: Ibën Kutejbe.

[20] Shënojnë Buhariu në Edebul-Mufred, fq. 14, nr. 12 dhe Ahmedi në Musnedin e tij.

[21] Këtë rast e ka përmendur Ibën Mubareku në librin e tij El-Birru Ves-Siletu (14). Po ashtu edhe Ibnul-Xheuziu, fq 82, nr. 91.

[22] D.m.th. nga respekti që ka pasur ndaj nënës së tij, kur i është drejtuar asaj, gjithnjë i ka varur sytë teposhtë. (shën. përkth.)

[23] Shkëputur nga libri Et-Tebsire (1/187). Autor: Ibnul-Xheuziu. Po ashtu nga libri El-Birru Ves-Siletu, fq 80, nr. 85. Autor: Ibnul-Xheuziu.

[24] Shkëputur nga libri El-Birru Ves-Siletu, fq 85, nr. 98. Autor: Ibnul-Xheuziu. . Ndërsa teksti është shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, fq. 255. Autor: Muhammed Abdul-Ati Buhajri.

[25] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (3530) dhe Ahmedi (2/214). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (1487) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[26] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5972) dhe Muslimi (2549).

[27] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (2528), Nesaiu (4163), Ibën Maxhe (2783) dhe Ahmedi (2/160). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibu vet-Terhib (2481) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[28] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (2530) dhe Ahmedi (3/75). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibu vet-Terhib (2482) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[29] Sahih: shënon Muslimi (2549).

[30] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1536), Tirmidhiu (3448) dhe Ahmedi (2/517). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (3030) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[31] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (3508) dhe Muslimi (61).mut

[32] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6768) dhe Muslimi (62).

[33] Kaptina El-Isra’, ajeti 23.

[34] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5973) dhe Muslimi (90).

[35] Sahih: shënon Muslimi (1631).

[36] Kaptina Ibrahim, ajeti 41.

[37] Sahih: shënon Muslimi (2552).

[38] Sahih: shënojnë Ebu Ja’la (3/1361) dhe Ibën Hibbani (2031). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1432) e ka klasifikuar si hadith sahih. Ndërsa teksti është shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (1/168-169).

[39] Shënojnë Nesaiu (6/254) dhe Ahmedi në Musnedin e tij (23735) me sened autentik (17/145).

[40] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1388) dhe Muslimi (1004).

[41] Sahih: shënon Muslimi (976).

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Ndonjëherë detyrohemi të betohemi për ndonjë gjë, qoftë të betohemi vetë apo kërkohet prej nesh të betohemi.

Nisur nga kjo, duhet mësuar se cilat janë rregullat që duhet pasur parasysh gjatë duasë…

Në vazhdim po përmendim disa prej tyre:

 

1. Të mos betohesh në asgjë veçse në All-llahun

 

Betimi në dikë apo diçka tjetër përveç në All-llahun nuk lejohet, ngase betim do të thotë madhërim të atij në të cilin betohesh, ndërsa madhërimi nuk i takon kujt tjetër pos All-llahut të Madhërishëm. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush betohet në dikë tjetër pos All-llahut, ka bërë shirk.”[1] Po ashtu ka thënë: “Kush betohet me ibadetet, nuk është prej radhëve tona.”[2] Ndërsa në një hadith tjetër ka thënë: “Vërtet All-llahu ju ndalon të betoheni në baballarët tuaj. Andaj, kush betohet, le të betohet në All-llahun ose le të heshtë.”[3]

Ndërsa All-llahu i Madhërishëm betohet në çfarë të dëshirojë prej krijesave të Tij.

 

2. Të jesh i sinqertë në betimin tënd

 

Betimi i rrejshëm nuk lejohet asnjëherë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Vërtet njeriu do të vazhdojë të gënjejë derisa tek All-llahu të shkruhet si gënjeshtar.”[4] Po ashtu ka thënë: “Kush betohet rrejshëm qëllimisht për t’ia marrë pasurinë vëllait të tij mysliman, le të përgatisë një vend në zjarrin e xhehennemit.”[5]

Prandaj Pegamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka urdhëruar të jemi të sinqertë kur betohemi dhe ka thënë: “Betohuni në All-llahun dhe jini të sinqertë, ngase All-llahu dëshiron betimin në Të.”[6]

Duhet të dish se betimi në All-llahun rrejshëm është prej mëkateve më të mëdha, dhe e fundosë njeriun në zjarrin e xhehennemit.

 

3. Mosbetimi për ndonjë gjë të ndaluar

 

Doemos duhet të dish se nuk lejohet të betohesh se do të bësh një gjë të ndaluar, si betimi: “Vallahi do t’i shkëpus lidhjet me të afërmit e mi.”

Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush betohet se do t’i shkëpusë lidhjet farefisnore ose për diçka që nuk bën, mirësi e tij do të ishte të mos i realizonte ato.”[7]

 

4. Mos-shpeshtimi i betimit

 

Nuk duhet të betohemi për çdo gjë të vogël e të madhe, dhe ta kemi shprehi të betohemi për çdo gjë, sepse kjo është zhvlerësim i emrit të All-llahut të Madhërishëm. Prandaj All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ruani betimet tuaja.”[8]

 

5. Kushtëzimi në betim me fjalën ‘in ShaAll-llah’

 

Kjo do të thotë që gjatë betimit të themi ‘in ShaAll-llah’ (nëse do All-llahu).

Këtu nuk është fjala që njeriu të betohet por të mos ketë për qëllim ta çojë betimin në vend, ngase kjo është prej shenjave të nifakut, por kjo do të thotë që gjatë betimit nëse thotë ‘in ShaAll-llah’ dhe nuk arrin të realizojë betimin, atëherë ai nuk llogaritet si mospërfillës i betimit.

Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush betohet me kushtëzim (thotë in ShaAll-llah), nëse do, e realizon betimin, e nëse do, mund ta lëjë realizimin e betimit, duke mos qenë mëkatar.”[9]

 

6. Çuarja e betimit të tjetrit në vend

 

Kur vëllai yt të betohet të bësh diçka, mos e bëj të kundërtën e saj. Ndërsa nëse të betohet të mos bësh diçka, mos e bëj të njëjtën. Ti e ke obligim ta çosh betimin e tjetrit në vend përveç nëse përmban mëkatim ndaj All-llahut të Madhërishëm. Nga Bera’ ibën Azibi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut na ka urdhëruar me shtatë gjëra dhe prej tyre përmendi: Të çosh betimin e tjetrit në vend.”[10]

 

7. T’i besosh atij që të është betuar në All-llahun

 

Atij të cilit i bëhet betimi duhet besuar betuesin që betohet në All-llahun e Madhërishëm dhe duhet të jetë në pajtim me këtë betim, si lartësim ndaj All-llahut të Madhërishëm. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush betohet në All-llahun, le të jetë i sinqertë. Atij të cilit i bëhet betimi, le të jetë në pajtim me të. E kush nuk është i kënaqur, ai nuk ka asgjë nga feja e All-llahut.”[11] Pejgamberët dhe njerëzit e mirë e madhëronin shumë betimin në All-llahun. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Isai, i biri i Merjemes, kishte parë një njeri duke vjedhur, dhe i tha: A vodhe? Njeriu tha: Jo pasha Atë që nuk ka Zot tjetër pos Tij! Isai tha: I besoj All-llahut dhe e përgënjeshtroj syrin tim.”[12]

 

 

8. Mospërdorimi i betimit si mjet për promovimin e biznesit

 

Kjo gjë është e përhapur te shumica e tregtarëve, kështu që shpesh i sheh duke thënë: Vallahi këtë produkt e kam blerë për kaq para, ndërsa unë e shes për kaq e kaq… Vallahi është origjinal… Vallahi është e klasës së parë, etj.

Shitësi nuk duhet bërë shprehi betimin për të promovuar produktin e tij ngase mund të bjerë në gënjeshtër dhe kështu të bëhet mëkatar. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Tre njerëz në ditën e kiametit All-llahu nuk i shikon, nuk i pastron dhe ata do të kenë dënim të dhembshëm: Plakun zinaqar (të pamoralshëm), fukaranë mendjemadh dhe njeriun që produktin e tij nuk e blen apo nuk e shet përveçse me betim.”[13]

 

          9. Çuarja e betimit në vend

 

Kjo do të thotë ta bësh gjënë për të cilën je betuar se do ta bësh dhe të mos e bësh gjënë për të cilën je betuar se nuk do ta bësh, përveç nëse ajo gjë është mëkat apo shkëputje e lidhjeve farefisnore. Nëse betohesh se nuk do t’i vizitosh të afërmit e tu, kjo nuk të lejohet sepse shkëputja e lidhjeve farefisnore është e ndaluar. Po ashtu nëse betohesh se do të konsumosh duhan, nuk lejohet të bësh një gjë të tillë sepse duhani është i ndaluar.

Ndërsa nëse betohesh se do të bësh një ibadet të caktuar apo se do të largohesh nga një mëkat i caktuar, atëherë medoemos duhet ta çosh betimin në vend.

 

10. Shpagimi i betimit për të bërë një adhurim

 

Nëse betohesh se do të bësh një mëkat, atëherë mos e bëj të njëjtin dhe shpaguaje betimin tënd, ose nëse betohesh se do të braktisësh një ibadet, si p.sh. namazin, atëherë duhet ta bësh atë ibadet dhe ta shpaguash betimin tënd…

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Unë, vallahi, in shaAll-llah, kur betohem për diçka dhe e shoh se diçka tjetër është më e mirë se ajo gjë për të cilën jam betuar, e shpaguaj betimin tim dhe e bëj atë që është më e mirë.”[14] Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka urdhëruar në këtë gjë dhe ka thënë: “O Abdurr-Rrahman ibën Semur, nëse betohesh për ndonjë gjë dhe e sheh se diçka tjetër është më e mirë se ajo gjë për të cilën je betuar, shpaguaje betimin tënd dhe veproje atë që është më e mirë.”[15]

 

11. Nëse betohesh me harresë në dikë tjetër pos All-llahut, thuaj ‘Lai Ilahe Il-lAll-llah’

 

Nëse betohesh me harresë në dikë tjetër pos All-llahut, shpagimi i kësaj është të thuash: ‘La Ilahe Il-lAll-llah’… Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush prej jush betohet duke thënë: Pasha Latin dhe Uzzanë, le të thotë: La Ilahe Il-lAll-llah,  dhe ai që i thotë shokut: Eja të luajmë bixhoz, le të ndajë sadeka.”[16]

 

12. Nijeti i betimit është sipas nijetit të njeriut që kërkon prej teje të betohesh

 

Nëse dikush kërkon prej teje të betohesh për diçka, nuk të lejohet të betohesh para tij ndërsa në vete ke nijet tjetër duke përdorur alegorinë, por betimi duhet bërë sipas nijetit të atij që kërkon betimin tënd, siç ka thënë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Gjatë betimit tënd, në konsideratë merret ajo për të cilën shoku yt të beson.”[17] Po ashtu ka thënë: “Betimi llogaritet sipas nijetit të atij që kërkon betimin.”[18]

Prandaj sheriatikisht nuk pranohet ajo që disa njerëz e veprojnë duke përdorur alegorinë gjatë betimit, si p.sh. kur njeriu i thotë shkout të tij: Betohu në All-llahun se nuk e ke bërë këtë gjë. Kështu, ai betohet duke pasur për qëllim se nuk e ka bërë atë gjë sot, por e ka bërë ditën e djeshme. Kjo gjë përveç asaj që nuk lejohet, po ashtu ndikon në humbjen e besimit te njerëzit saqë pothuaj askush më nuk u beson.[19]

 

13. Shpagimi i betimit

 

Kur betohesh për ndonjë gjë dhe e sheh se hairi është në të kundërtën e saj, si p.sh. nëse je betuar se nuk do t’i respektosh prindërit, atëherë e ke për detyrë t’i respektosh ata dhe ta shpaguash betimin tënd duke ushqyer dhjetë fukarenj nga ushqimi që ti dhe familja jote e ha, apo duke liruar një rob, apo të agjërosh tri ditë nëse nuk ke mundësi t’i bësh dy të parat. All-llahu i Madhërishëm thotë: “All-llahu nuk ju merr në përgjegjësi për betimet e juaja të paqëllimta (për betim), por ju merr për ato që jeni zotuar qëllimisht. E shpagimi i tij (i betimit të bërë) është duke i ushqyer dhjetë të varfër me ushqim mesatar që ushqeni familjen tuaj, ose duke i veshur ata (të dhjetë), ose duke liruar një rob. E kush nuk ka mundësi t’i bëjë këto, le të agjërojë tri ditë. Ky është shpagim për betimet tuaja kur i theni ato. Ruani betimet tuaja. Kështu All-llahu ju sqaron dispozitat e veta, ashtu që të jeni mirënjohës.”[20]

 

 

[1] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (3251), Tirmidhiu (1534) dhe Ahmedi (2/69). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6204) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[2] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (3253) dhe Ahmedi (5/352). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6203) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6646) dhe Muslimi (1646).

[4] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6094) dhe Muslimi (2607).

[5] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (3242) dhe Ahmedi (4/441). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6213) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Sahih: Shënojnë Ebu Nuajmi në librin e tij Hiljetul-Evlija’ (7/267) dhe Dejlemiu (1/101). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6215) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[7] Sahih: shënon Ibën Maxhe (2110). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6215) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[8] Kaptina El-Maide, ajeti 89.

[9] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (3262) dhe Nesaiu (3793). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6206) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[10] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1239) dhe Muslimi (2066).

[11] Sahih: shënojnë Ibën Maxhe (2101) dhe Ebu Ja’la. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7247) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[12] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (3444) dhe Muslimi (2368).

[13] Sahih: shënon Taberaniu (6/246). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3072) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6623) dhe Muslimi (1649).

[15] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6622) dhe Muslimi (1652).

[16] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (4860) dhe Muslimi (1647).

[17] Sahih: shënon Muslimi (1653).

[18] Sahih: shënon Muslimi (1653).

[19] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (1/327).

[20] Kaptina El-Maide, ajeti 89.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Vërtet përmendja e All-llahut të Madhërishëm është prej ibadeteve më madhështore me të cilat afrohemi tek All-llahu i Madhërishëm, madje ajo është thelbi i punëve të mira, shkak i zbritjes së mëshirës dhe kënaqësisë së Zotit të qiejve e të tokës, mbjellje e xhennetit, si dhe shkak i arritjes së lumturisë në dynja e ahiret.

 

GJUHA JOTE ËSHTË PANDËRPRERË E NJOMË NGA TË PËRMENDURIT E ALL-LLAHUT

 

O ti që synon lumturinë e vërtetë, përmbaju përmendjes së All-llahut të Madhërishëm. A nuk e ke dëgjuar fjalën e All-llahut të Madhërishëm: “Me të përmendur All-llahun zemrat stabilizohen.”[1] All-llahu i Madhërishëm po ashtu thotë: “Pra ju më kujtoni Mua (me adhurime), Unë ju kujtoj juve (me shpërblim).”[2] “Përmendeni shpeshherë All-llahun, ashtu që të gjeni shpëtim.”[3] “shumëpërmendësit e All-llahut e shumëpërmendëset e All-llahut, All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh.”[4]

Nga Ebu Musa El-Esh’ariu radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shembulli i atij që e përmend All-llahun dhe atij që nuk e përmend është sikur shembulli i të gjallit dhe të vdekurit.”[5]

Ndërsa në transmetimin e Muslimit qëndron: “Shembulli i shtëpisë ku përmendet All-llahu dhe shtëpisë ku nuk përmendet All-llahu është sikur shembulli i të gjallit dhe të vdekurit.”[6]

Nga Abdullah ibën Busri radijAll-llahu anhu na përcillet se një njeri tha: “O i dërguari i All-llahut, obligimet e fesë janë bërë shumë për mua (ngarkesë e tepërt), andaj më trego diçka të cilës do t’i përmbahem. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: Le të jetë gjuha jote gjithmonë e njomë nga të përmendurit e All-llahut.”[7]

Nga Xhabiri radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush thotë: SubhanAll-llahil-Adhim ve bihamdihi,[8] atij do t’i mbillet në palmë në xhennet.”[9]

Nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Natën që u dërgova në qiell e takova Ibrahimin, alejhis-selam, e ai më tha: O Muhammed, bëji selam ummetit tënd prej meje dhe tregoju se xhenneti e ka dheun e pastër, ujin e ëmbël dhe është rrafshinë, ndërsa shkak për të fituar pemët e tij janë fjalët: SubhanAll-llah (i lartësuar qoftë All-llahu); El-hamdu li-lah (i falënderuar qoftë All-llahu); La ilahe il-lAll-llah (nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç All-llahut) dhe All-llahu ekber (All-llahu është më i madhi).”[10]

Nga Ebu Derda’ radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “A nuk doni t’ju tregoj për punët tuaja më të mira dhe më të pastra tek Sunduesi juaj; që i lartësojnë më së shumti gradat dhe janë më të mira për ju se shpenzimi i floririt dhe argjendit (për të fituar kënaqësinë e All-llahut) dhe që janë më mirë për ju se ta takoni armikun tuaj e t’i godisni ose t’ju godasin në zverqe?!” I thanë: “Po.” Ai tha: “Të përmendurit e All-llahut të Madhërishëm.”[11]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se një ditë fukarenjtë e muhaxhirëve erdhën tek i dërguari i All-llahut dhe i thanë: “Pasanikët na tejkaluan në shkallët e larta dhe në bekimet e vlefshme. Falen siç falemi, agjërojnë siç agjërojmë, dhe me pasuritë që i kanë, e bëjnë haxhin dhe e kryejnë umren, bëjnë xhihad dhe japin sadeka!  I Dërguari i All-llahut u tha: “A dëshironi t’ju mësoj diç­ka me të cilën do t’i arrini ata që kanë qenë para jush dhe do t’i tejkaloni ata që vij­në pas jush, dhe askush nga ju nuk do të jetë më i vlef­shëm, përveç nëse vepron ç‘veproni edhe ju?” Ata thanë: “Po, gjithqysh, o i dërguari i All-llahut!”. I Dërguari i All-llahut u tha: “Do të thoni SubhanAll-llah, Elhamdu lil-lah dhe All-llahu ekber pas çdo namazi nga tridhjetë e tri herë.”[12]

Ndërsa në transmetimin e Muslimit qëndron edhe kjo shtojcë: Fukarenjtë e muhaxhirëve u kthyen tek i dërguari i All-llahut dhe i thanë: “Vëllezërit tanë pasanikë dëgjuan për atë që ne bëmë dhe edhe ata e bënë të njëjtën.” Atëherë i dërguari i All-llahut u tha: “Kjo është mirësi e All-llahut, që ia jep atij që do.”

Nga Muadh ibën Xhebeli radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut një herë i kishte thënë atij: “Po të porosis, o Muadh, që në fund të çdo namazi (para selamit) të thuash: O All-llah, më ndihmo, që të të përmend e të të falënderoj, dhe më mundëso që të të adhuroj sa më mirë.”[13]

 

Rregullat gjatë përmendjes së All-llahut

 

1. Sinqeriteti në nijet vetëm për hirin e All-llahut të Madhërishëm dhe shpresa vetëm në shpërblimin e Tij. All-llahu i Madhërishëm thotë:” E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin All-llahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë.”[14]
2. Mallëngjimi i zemrës për përmendje të All-llahut ashtu siç trupi mallëngjehet për haje e pije, kështu që robi e përmendë All-llahun me mall, dashuri, pasion dhe përqendrim, ngase All-llahu i ka përshkruar munafikët me fjalët: “Ata edhe kur falen, falen me përtaci dhe vetëm sa për t’u dukur te njerëzit dhe fare pak e përmendin All-llahun.”[15] Pra, prej rregullave dhe edukatës gjatë përmendjes së All-llahut është përmendja e Tij me mall.

 

3. Marrja e avdesit apo guslit paraprakisht. Kjo, ngase Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem nuk ka parapëlqyer përmendjen e All-llahut pa praninë e pastërtisë (avdesit apo guslit). Nga Muhaxhir ibn Kunfudhi radijAll-llahu anhu na përcillet se ai një herë kishte kaluar përreth Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, ndërsa ai po urinonte, e kishte përshëndetur me selam, por Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem nuk ia kishte kthyer selamin derisa kishte marrë avdes, e pastaj i kishte kërkuar falje, duke i thënë: “Mua nuk më pëlqen të përmend emrin e All-llahut të Madhërishëm kur nuk jam në gjendje të pastër.” [16]

Ndërsa Omer ibën Hattabi radijAll-llahu anhu thotë: “Avdesi (i marrur) mirë e largon shejtanin prej teje.”

 

4. Ulja në drejtim të kibles me përkushtim dhe maturi. Kështu duhet të jetë nënshtrimi yt gjatë lutjes ndaj All-llahut, Zotit të botëve, e në veçanti kur e përkujton fjalën e All-llahut: “Pra ju më kujtoni Mua (me adhurime), Unë ju kujtoj juve (me shpërblim).”[17] ose fjalën: “Unë jam në kujtimin e robit Tim për Mua, Unë jam me të kur më përmend Mua; nëse ai më përmend në veten e tij, Unë e përmend atë në Veten Time, e nëse ai më përmend Mua në bashkësi, edhe Unë atë e përmend në një bashkësi më të mirë se të atij.”[18]

 

5. Ta pastrosh brendësinë tënde me kërkim faljeje (nga All-llahu), duke pasur parasysh mbikëqyrjen e All-llahut, si dhe me pendim nga mëkatet e gjynahet, në mënyrë që zemra dhe gjuha të parapërgatiten për përmendje të All-llahut.

 

6. Zgjedhja e kohëve të përshtatshme për përmendje të All-llahut, gjatë kohës kur njeriu është i lirë nga obligimet e ngarkesat, shpirti është i gatshëm për pranimin e dritës dhe zemra është e përmalluar për lutje ndaj All-llahut të Madhërishëm, si koha para agimit, para perëndimit të diellit, menjëherë pas farzit të çdo namazi, si dhe në netët e bekuara dhe ditët e vlefshme.

 

7. Ndjellja e madhërisë së All-llahut të Madhërishëm, meditimi në fjalët e dhikrit dhe përmendja e All-llahut të Madhërishëm me emrat e Tij të bukur dhe cilësitë e Tij të larta. Kështu arrihet përkulja, nënshtrimi dhe adhurimi i vërtetë ndaj All-llahut të Madhërishëm. Në këto momente zemra ndien rehati.

 

8. Gjatë përmendjes së All-llahut rekomandohet e qara. Në hadithin e shtatë grupeve të njerëzve të cilët All-llahu do t’i fusë nën hijen e Tij, në ditën kur nuk do të ketë hije tjetër por asaj, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem mes tjerash thotë: “… dhe një njeri që e përmendë All-llahun dhe i mbushen sytë me lot…”[19] Ai që përqendrohet me zemër gjatë përmendjes së All-llahut, e ndien afërsinë e All-llahut të Madhërishëm ndaj tij dhe e kupton nga All-llahu i Madhërishëm qëllimin përse robi e përmendë Zotin e tij, nuk e përmban dot veten nga lotët.

 

9. Fshehja e saj nga të tjerët në mënyrë që të ruhet sinqeriteti dhe t’i iket syefaqësisë. Kështu përmendja e All-llahut arrin në thellësinë e shpirtit dhe troket me trokitjet e zemrës.

 

10. Kërkimi i fryteve të përmendjes së All-llahut. Kjo arrihet duke qenë i përpiktë në adhurimet ndaj All-llahut, duke u larguar nga dëfrimet, fjalët e kota, veprat e kota, mëkatet, si dhe duke u përqendruar në fjalë, vepra dhe marrëdhënie ndërnjerëzore.

Hasen El-Basriu, All-llahu e mëshiroftë, ka thënë: “Përmendja e All-llahut (dhikri) është dyllojësh: Njëri ka të bëjë me përmendjen e All-llahut të Madhërishëm që është mes teje dhe Tij, e që është një dhikër shumë i mirë dhe me shpërblim të madh. Ndërsa dhikër akoma më i mirë se i pari është kur përmendet All-llahu në momentin kur bëhet mëkat ndaj Tij.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Vërtet, ata që janë të ruajtur, kur i prek ndonjë iluzion nga djalli, ata përkujtojnë (All-llahun), dhe atëherë shohin (të vërtetën).”[20] Po ashtu thotë: “Edhe ata të cilët kur bëjnë ndonjë (mëkat) të shëmtuar ose i bëjnë zullum vetvetes, e përmendin All-llahun dhe kërkojnë falje për mëkatet e tyre – e kush i falë mëkatet përveç All-llahut?”[21]

Pra, fryti i vërtetë i dhikrit është që nefsi yt mos të të nxisë në ndonjë haram, por kur e përmend All-llahun në mënyrë konstante, e sheh se je para All-llahut, dhe realisht e do Atë, realisht turpërohesh prej Tij, ia ke frikën sikur e ke para vetes dhe e sheh dhe kështu bëhesh prej përmendësve të mëshiruar të All-llahut. E lusim All-llahu të na bëjë prej tyre.[22]

[1] Kaptina Err-Rra’d, ajeti

[2] Kaptina El-Bekare, ajeti 152.

[3] Kaptina El-Xhumuah, ajeti 10.

[4] Kaptina El-Ehzab, ajeti 35.

[5] Sahih: shënon Buhariu (6407).

[6] Sahih: shënon Muslimi (779).

[7] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3375) dhe Ibën Maxhe (3793) nga Abdullah ibën Busri radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7700) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[8] ‘SubhanAll-llahil-Adhim ve bihamdihi’: I Lartësuar qoftë All-llahu, Atij i takon lavdërimi. (shën.përkth.)

[9] Sahih: shënon Tirmidhiu (3464, 3465). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (64) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[10] Hasen: shënon Tirmidhiu (3462) nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin Es-Silsiletus-Sahiha (105) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[11] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3377), Ibën Maxhe (3790) dhe Ahmedi (21195) nga Ebu Derda’ radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2629) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[12] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (843) dhe Muslimi (595), nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu.

[13] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1522), Nesaiu (1303) dhe Ahmedi (21621) nga Muadh ibën Xhebeli radijAll-llahu anhu. Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7969) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Kaptina El-Bejjine, ajeti 5.

[15] Kaptina En-Nisa’, ajeti 142.

[16] Sahih: shënon Ebu Davudi (17). Shejh Albani në librin e tij Sahih Ebi Davud e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Kaptina El-Bekare, ajeti 152.

[18] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (7405) dhe Muslimi (2675).

[19] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (660) dhe Muslimi (1031).

[20] Kaptina El-E’raf, ajeti 201.

[21] Kaptina Alu Imran, ajeti 135.

[22] Shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, fq. 236-238, me pak ndërhyrje. Autor: Prof. Muhammed Abdul-Ati Buhajri.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Duhet ditur se duaja është prej ibadeteve më të vlefshme me të cilën robi i afrohet Zotit të tij. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Thuaj: Zoti im as nuk do të kujdesej për ju, sikur të mos ishte lutja juaj.”[1]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka gjë më fisnike tek All-llahu i Madhërishëm se duaja.”[2] Robi, i cili e di madhërinë e Zotit të tij dhe i cili e di se me duanë e tij troket në derën e Mbretit të mbretërve, All-llahut të Madh e të Lartësuar, duhet përvetësuar rregullat dhe edukatën e qëndrimit para Mbretit, në Dorën e të Cilit është pushteti mbi çdo send. Prej rregullave më të rëndësishme po veçojmë:

 

1. Nijeti i sinqertë vetëm për hirin e All-llahut

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Pra, adhurojeni All-llahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij.”[3] “Ai është i përjetshmi, s’ka zot, vetëm Ai, pra adhurojeni Atë me adhurim të sinqertë ndaj Tij.”[4] Duanë nuk duhet drejtuar kujt tjetër pos All-llahut të Madhërishëm. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “… kur të kërkosh diçka, kërko prej All-llahut…”[5]

 

2. Largimi nga harami

 

Kjo do të thotë të largohesh nga harami në haje, pije dhe veshje. Kështu duaxhiu duhet bërë kujdes që haja, pija dhe veshja e tij të jenë nga hallalli. I dërguari i All-llahut ka thënë: “Vërtet All-llahu i Madhërishëm është i bukur dhe nuk pranon përveç të bukurës, dhe vërtet All-llahu i ka urdhëruar besimtarët me atë që i ka urdhëruar të dërguarit dhe ka thënë: O ju të dërguar, hani gjërat e mira dhe punoni mirë.”[6] Po ashtu ka thënë: O ju besimdrejtë, hani gjërat e mira me të cilat ju kemi furnizuar.”[7] Pastaj e përmendi njeriun, i cili ka udhëtuar gjatë me flokë të shpupuritura dhe të pluhurosura dhe i cili i ngritë duart e tij nga qielli duke thënë: O Zot, o Zot! Kurse ushqimi i tij është haram, pija e tij haram, veshmbathja e tij haram, dhe është ushqyer me haram. E si do t’i pranohet lutja e tij!”[8] Ky hadith sqaron se ngrënia e haramit e pengon përgjigjen e duasë (nga All-llahu), edhe sikur duaxhiu t’u përmbahet të gjitha faktorëve që ndikojnë në përgjigjen e duasë.

 

3. Ndërmjetësimi tek All-llahu me anë të veprës së mirë e të sinqertë

 

Me anë të kësaj robi synon që vepra e mirë dhe e sinqertë e tij të jetë faktor që ndikon në përgjigjen e duasë nga ana e All-llahut të Madhërishëm, siç e kemi rastin e tre pesonave që u bllokuan në shpellë kur një gurë i madh ra prej lartë dhe ua mbylli hyrjen e shpellës, kështu që secili prej tyre e luti All-llahun me anë të një vepre të mirë që e kishte bërë dhe kështu All-llahu ua hapi hyrjen e shpellës nga e cila dolën.

 

4. Marrja e avdesit para duasë

 

Kjo bëhet nëse ka mundësi për një gjë të tillë. Nga Ali ibën Ebi Talibi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Një herë dolëm bashkë me të dërguarin e All-llahut, dhe kur arritëm te Hurretus-Sukja,[9] që ishte pronë e Sa’d ibën Ebi Vekkasit radijAll-llahu anhu, i dërguari i All-llahut tha: Më sillni ujë për avdes. Pastaj morri abdest, u kthye nga kibleja dhe tha: O Zot! Ibrahimi ishte robi dhe i dashuri yt, dhe ai kërkoi prej Teje bereqet për Mekën dhe banorët e saj. Edhe unë jam robi dhe i dërguari yt, dhe po kërkoj prej Teje bereqet për Medinenë dhe banorët e saj dyfish nga ajo që i dhé Mekës dhe banorëve të saj.”[10]

Kjo është prej edukatës ndaj All-llahut të Madhërishëm kur i drejtohesh atij me dua. Ndoshta prej sekreteve të duasë është që robi kur merr avdes para duasë, i bijnë mëkatet, kështu që i drejtohet All-llahut të Madhërishëm me dua duke qenë i pastër në trup e zemër, pra kërkon nga All-llahu nevojën e tij i pastruar nga mëkatet.

 

5.  Të drejtuarit nga kibleja

 

Kjo është një gjë që Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem gjatë duasë e ka praktikuar shumë herë, siç është rasti në betejën e Bedrit etj.

 

6. Namazi (vullnetar)

 

Nga Hudhejfe ibën Jemani radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut kur përballej me ndonjë brengë apo situatë të vështirë, falte namaz (vullnetar).”[11]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “Kush merr avdes ashtu siç duhet, e pastaj falë dy rekate namaz (vullnetar) me përpikëri, All-llahu do t’i japë atë që kërkon prej Tij, herët a vonë.”[12]

 

7. Lavdërimi dhe madhërimi i All-llahut të Madhërishëm fillimisht, pastaj salavatet ndaj Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem

Para duasë, robi duhet filluar me madhërim ndaj All-llahut të Madhërishëm për begatitë e Tij të dukshme e të padukshme, pra e lavdëron, e madhëron dhe e lartëson ashtu siç Ai e meriton, me emrat dhe cilësitë e Tij. Pastaj i çon salavat Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe me këtë e përfundon. Transmetohet se i dërguari i All-llahut një herë e dëgjoi një njeri duke u lutur në namazin e tij, ndërsa paraprakisht nuk e kishte madhëruar All-llahun e Madhërishëm dhe nuk i kishte dërguar salavat Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem. Me këtë rast ai tha: “Ky njeri nxitoi.” Pastaj e thirri njeriun dhe i tha atij apo të tjerëve: “Kur ndonjëri prej jush lutet, le të fillojë me madhërimin dhe lavdërimin e All-llahut të Madhërishëm, pastaj le t’i dërgojë salavat të dërguarit të Tij, e pastaj le t’i lutet All-llahut për çfarë të dëshirojë.”[13]

 

8. Shtrirja e duarve dhe ngritja e tyre deri te supet apo veshët

 

Ndërsa gjatë sprovave dhe vështirësive të mëdha preferohet ngritja e tyre sa më lart që është e mundshme dhe duart duhet të jenë të ngjitura njëra me tjetrën si dhe gishtat duhet të jenë të ngjitur. Pra pëllëmba e duarve duhet të jetë në drejtim të qiellit, ndërsa pjesa e jashtme e duarve në drejtim të tokës. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur t’i luteni All-llahut, luteni me pëllëmbët tuaja, e jo me pjesën e jashtme të duarve.”[14] Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “All-llahu është i Turpshëm, Bujar; turpërohet kur robi i drejton duart drejt Tij, t’ia kthejë ato bosh.”[15] Ndërsa në një transmetim tjetër qëndron: “e të mos vendosë në to (duart) hair.”

Pra, prej edukatës me Zotin tënd është që kur të kërkosh diçka prej Tij, t’i zgjatësh duart në drejtim të Tij sikur lypësi a lutësi i përgjëruar i cili është i interesuar për të mirat  e Zotit të tij. Po ashtu derisa i ke duart e drejtuara nga qielli, bindu që pas duasë, ato duar të janë kthyer të mbushura me të mira, ashtu siç të ka premtuar Zoti yt i Madhërishëm.

 

       9. Duaja me përulje, nënshtrim, përgjërim, frikë, dëshirë dhe qarje

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ata përpiqeshin për punë të mira, Na luteshin duke shpresuar dhe duke u frikësuar, ishin respektues ndaj Nesh.”[16] Po ashtu thotë: “Luteni Zotin tuaj të përulur e në heshtje, pse Ai nuk i do ata që e teprojnë.”[17]

 

 

10. Ta lusësh All-llahun me emrat e Tij të mirë

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “All-llahu ka emrat më të mirë, andaj thirreni (luteni) Atë me ta.”[18]

Si p.sh kur kërkon mëshirën, e kërkon me anë të emrave Err-Rrahman dhe Err-Rrahim. Kur kërkon rizkun, e kërkon me anë të emrave Err-Rrezzak. Kur robi gjendet në një gjendje nënshtrimi, kërkon nga All-llahu me anë të emrave El-Aziz apo El-Kadir. Kur kërkon falje, duhet thënë: O Gafur (Falës), më fal mua, e kështu me radhë, në bazë të gjendjes dhe nevojës që ka, e zgjedhë edhe emrin me të cilin i drejtohet All-llahut.

 

11. Zëri gjatë duasë duhet të jetë mesatar

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “E ti mos e ngrit zërin (duke lexuar) në namazin tënd, po as mos e ul tepër në të, mes kësaj kërkoje një rrugë mesatare.”[19] Po ashtu thotë: “Luteni Zotin tuaj të përulur e në heshtje, pse Ai nuk i do ata që e teprojnë.”[20] Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “O ju njerëz! Mos e mundoni veten (duke i ngritur zërat), pasi nuk po i drejtoheni një shurdhi apo një të papranishmi; Ai është me ju dhe padyshim që Ai dëgjon gjithçka dhe gjithnjë është afër jush. Emri dhe madhëria e Tij janë më të lartat.”[21]

 

12. Pendimi, braktisja e mëkateve dhe kthimi i gjësendeve te pronarët e tyre

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Pendohuni të gjithë tek All-llahu, o besimtarë, në mënyrë që të gjeni shpëtim.”[22]

Pendimi është shkak për sukses në çdo çështje. Prandaj pendohu para se të kërkosh prej All-llahut, në mënyrë që t’u përgjigjet kërkesave tuaja, duke iu kthyer Atij me përqendrim, pastërti, dhe me zemër të dëlirë nga mëkatet, si dhe me shumim të adhurimit, sadekasë dhe bamirësisë.

Sufjan Eth-Theuriu, All-llahu e mëshiroftë, ka thënë: “Kam dëgjuar se Benu Israilëve u ishte ndalur shiu për shtatë vjet me radhë, derisa ishin detyruar të hanë ngordhësirën nga plehrat, po ashtu i kishin ngrënë fëmijët. Ata dilnin nëpër kodra, qanin dhe përgjëroheshin, derisa All-llahu i Madhërishëm u shpalli pejgamberëve të tyre: Sikur të ecnit drejt Meje në këmbë derisa t’ju ënjten këmbët, duart e juaja të mbërrinin hapësirën e qiellit dhe gjuhët tuaja të lodheshin nga duaja, Unë nuk i përgjigjem asnjë lutësi nga ju dhe nuk e marr parasysh asnjë qarës nga mesi juaj, derisa t’i ktheni gjësendet (që i keni marrë me padrejtësi) te pronarët e tyre. Ata e bënë këtë gjë, dhe All-llahu që atë ditë u lëshoi shi.”

 

13. Përqendrimi i zemrës, shpresa e mirë dhe bindja në përgjigjen e duasë

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Luteni All-llahun duke qenë të bindur se do t’ju përgjigjet dhe dijeni se All-llahu nuk i përgjigjet duasë nga një zemër e shkujdesur dhe e shpërqendruar.”[23]

 

14. Përsëritja e duasë

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kur bënte dua, e bënte tri herë, dhe kur kërkonte diçka (nga All-llahu) e kërkonte tri herë.[24]

Myslimani duhet përpjekur në dua, duhet qenë optimist në pranimin e duasë, e nuk duhet qenë pesimist nga mëshira e All-llahut ngase ai është duke iu lutur një Bujari.

 

15. Vendosmëria në dua

 

Duaxhiu duhet bërë duanë me vendosmëri, entuziazëm, zell dhe përpjekje maksimale, e jo vetëm sa për provë. Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur ndonjëri prej jush bën dua, le ta bëjë me vendosmëri, e të mos thotë: O All-llah, nëse do, më jep, sepse All-llahu nuk është nën presionin e askujt.”[25]

 

16. Të insistuarit në dua dhe mosnxitimi

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “(gjatë duasë) Shpeshtojeni dhe përmbajuni fjalës: Ja Dhel-Xhelali vel-Ikram.”[26]

All-llahu i do ata që insistojnë në dua edhe nëse vazhdojnë ashtu për një kohë të gjatë.

Transmetohet se kur robi, të cilin All-llahu e do, i lutet All-llahut, All-llahu thotë: “O Xhibril, mos nxito në plotësimin e kërkesës së robit Tim, sepse unë dua ta dëgjoj zërin e tij.”

Pra, përderisa robi insiston në dua dhe shpreson në përgjigje të duasë së tij, duke mos qenë pesimist, është afër përgjigjes së duasë. Kjo është e njëjtë sikur njeriu kur e zgjatë trokitjen në derë, mundësia për t’iu hapur dera është më e madhe.

Nga Ebu Derda’ radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Kush e zgjatë trokitjen në derë, mundësia për t’iu hapur dera është më e madhe. Po ashtu kush e shumon duanë, mundësia për t’iu përgjigjur duasë është më e madhe.”

 

17. Duaja me lutjet nga kur’ani dhe sunneti

 

Varësisht nga lutja, ashtu edhe zgjedhen fjalët me të cilat lutemi. P.sh. nëse dikush lutet për përqendrim në udhëzim, lutet me këto fjalë: “Zoti ynë, mos na i lako zemrat tona pasi na drejtove, na dhuro mëshirën Tënde, pse vetëm Ti je dhuruesi i madh.”[27], ose lutet me lutjen e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem që e kishte bërë për Xherir ibën Abdullah El-Bexheliun radijAll-llahu anhu: “O All-llah, përqendroje dhe bëje udhëzues dhe të udhëzuar.”[28], ose me lutjen tjetër të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “O Ti që i rrotullon zemrat, ma përqendro zemrën në fenë Tënde.”[29] Ose nëse dikush lutet për pranimin e një vepre, atëherë lutet me fjalët: “Zoti ynë, pranoje prej nesh, se me të vërtetë Ti je që dëgjon dhe di!”[30]

 

18. Preferohet duaja e përgjithshme

 

Prej këtij lloji të duasë e kemi atë që na përcillet prej Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i cikli thotë: “O Zoti im, kërkoj prej Teje të gjitha të mirat, të kësaj bote dhe të ahiretit, atë që e di dhe atë që nuk e di. Dhe kërkoj mbrojtjen Tënde nga të gjitha të këqiat, të kësaj bote dhe të ahiretit, atë që e di dhe atë që nuk e di. O Zoti im, kërkoj prej Teje çdo të mirë që e ka kërkuar prej Teje Pejgamberi Yt, dhe kërkoj mbrojtjen Tënde nga çdo e keqe nga e cila ka kërkuar mbrojtje Pejgamberi Yt. Të lutem të më mundësosh xhennetin dhe atë vepër e fjalë që më afron nga xhenneti, dhe kërkoj mbrojtjen Tënde nga zjarri dhe nga çdo vepër ose fjalë që më afron nga ai. Të lus që ajo që më është përcaktuar, përfundimi i saj të jetë për mua hair.”[31]

E nëse dëshiron mund të shtosh: “Mua dhe gjithë myslimanëve.”

 

19. Duaxhiu kur lutet për dikë tjetër, le të fillojë me veten

 

Nëse duaxhiu vepron kësisoj, kjo do të thotë që duaja është më afër pranimit, sinqeriteti është më i pranishëm, adhurimi është më i efektshëm, modestia është në nivel më të lartë dhe vetëpëlqimi është më i shmangshëm. Ky veprim është sunnet i të gjithë pejgamberëve dhe të dërguarve. All-llahu i Madhërishëm në kur’an i përmend fjalët e Ibrahimit alejhis-selam: “O Zoti im! Më bën mua nga ata që falin namazin, e edhe prej pasardhësve të mi dhe pranoje lutjen time o Zoti ynë! Zoti ynë! Më fal (gabimet) mua edhe prindërve të mi, fali edhe të gjithë besimtarët ditën kur jepet llogaria.”[32] Po ashtu i përmend fjalët e Musait alejhis-selam: “Zoti im, më falë mua dhe vëllain tim dhe na dhuro mëshirën Tënde, se Ti je mëshirues i mëshiruesve.”[33]

Ibën Omeri radijAll-llahu anhuma ka thënë: “I dërguari i All-llahut kur lutej për dikë, fillonte duke u lutur për veten.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Edhe ata që kanë ardhur pas tyre e thonë: Zoti ynë, falna neve dhe vëllezërit tanë që para nesh u pajisën me besim dhe mos lejo në zemrat tona farë urrejtjeje ndaj atyre që besuan. Zoti ynë Ti je i butë, mëshirues!”[34] Pra, lutja fillohet nga vetja.

 

20. Mosbërja e duasë kundër familjes, pasurisë, vetes dhe fëmijëve

 

Nga Xhabir ibën Abdullahu radijAll-llahu anhuma na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos u lutni kundër vetes suaj, mos u lutni kundër fëmijëve tuaj, mos u lutni kundër shërbëtorëve tuaj, mos u lutni kundër pasurisë suaj, ngase ndodh të qëlloni në momentet kur All-llahu jep atë që i kërkohet dhe kështu t’ju pranohet lutja.”[35]

 

21. Duaja nuk duhet bërë për mëkat apo shkëputje të lidhjeve farefisnore

 

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberisal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Duaja do t’i pranohet robit derisa nuk lutet për mëkat, shkëputje të lidhjeve farefisnore dhe derisa nuk nxiton.”[36]

Nga Ubade ibën Samiti radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka mysliman në tokë i cili e lutë All-llahun me ndonjë lutje, përveçse All-llahu t’ia pranojë atë lutje ose t’ia largojë të keqen në të njëjtën masë, derisa nuk lutet për mëkat dhe shkëputje të lidhjeve farefisnore.”[37]

22. Të mos lutet për një gjë që ka kaluar

Muslimi na e përcjellë hadithin që ka të bëjë me këtë gjë, kur Ummu Habibe radijAll-llahu anha, bashkëshortja e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: “O Zot, më jep jetë të gjatë dhe të lumtur me burrin tim, të dërguarin e All-llahut, me babanë tim Ebu Sufjanin dhe me vëllanë tim Muaviun.” Me këtë rast, i dërguari i All-llahut i tha: “Ti kërkove nga All-llahu diçka e cila ka afat të përcaktuar, ditë të caktuara dhe furnizim të ndarë. Asgjë nuk vjen para kohës dhe asgjë nuk vonohet nga koha e përcaktuar. Sikur ta kishe lutur All-llahun të të mbrojë nga dënimi i xhehenemit dhe dënimi në varr, do të kishte qenë më mirë për ty!”[38]

 

23. Të mos lutet për diçka të pamundshme

 

Duaja për diçka të pamundshme është teprim në dua, ndërsa më herët përmendëm se kjo është e ndaluar. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Luteni Zotin tuaj të përulur e në heshtje, pse Ai nuk i do ata që e teprojnë.”[39]

Disa prej dijetarëve, teprim e konsiderojnë ngritjen e zërit. Disa të tjerë thonë që teprim është nëse njeriu në duanë e tij kërkon diçka që nuk mund të arrihet, sikur njeriu që kërkon pozitën e Pejgamberëve.

 

24. Duaxhiu duhet kërkuar të gjitha nevojat që ka

 

 Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur ndonjëri prej jush të lutet, le të kërkojë shumë, sepse vërtet ai kërkon nga Zoti i tij.”[40]

Po ashtu ka thënë: “Kërkojeni nevojën tuaj nga Zoti. Kërkoni edhe kripën prej Tij, madje edhe rripin e sandaleve kur këputet.”[41]

 

25. Ai që lutet dhe ai që dëgjon lutjen duhen thënë ‘amin’

 

Pra, pas duasë duhet thënë ‘amin’, që do të thotë: ‘pranoje, o Zot’. Fjala ‘amin’  po ashtu në vete ngërthen kërkesë për pranimin e duasë nga All-llahu i Madhërishëm, kështu që është vërtetim, përsëritje dhe insistim në atë dua.

Nga Aisheja radijAll-llahu anha na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Jehudët nuk ju kanë zili në diçka sikur ju kanë zili në përshëndetjen me selam dhe thënien e fjalës ‘amin’.”[42]

 

26. Duaja në gjendje komoditeti dhe gjendje vështirësie

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush dëshiron që All-llahu t’i përgjigjet në gjendje vështirësie dhe brenge, le t’i lutet edhe në gjendje komoditeti.”[43]

 

27. T’i shpeshtojë adhurimet vullnetare

 

Adhurimet vullnetare janë faktor i madh që ndikojnë në pranimin e duasë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “All-llahu ka thënë: Gjëja më e dashur për Mua me të cilën robi Im mund të më afrohet është ajo me çka Unë e kam obliguar. Robi im vazhdimisht më afrohet Mua me vepra vullnetare (nafile) derisa ta dua. E kur e dua, të dëgjuarit e tij me të cilin dëgjon është vetëm për Mua; të pamurit e tij me të cilin sheh është vetëm për Mua; dora e tij me të cilën kapë, punon vetëm për Mua; këmba e tij me të cilën ecën, ecën vetëm për Mua. I këtilli nëse më kërkon diçka, do t’ia jap, e nëse kërkon mbrojtje nga Unë, do ta mbroj atë.”[44]

 

28. Të përkujdeset që duatë t’i bëjë në kohët e preferuara për dua

 

Këtu mund të përmendim kohët si dita e Arafatit, muaji i Ramazanit, dita e xhuma, një e treta e fundit e natës, koha e syfyrit. Po ashtu duhet shfrytëzuar gjendjet dhe pozitat e vlefshme si sexhdeja, takimi i ushtrive, rënia e shiut, në çastet e ezanit, në çastet e ikametit, në kohën mes ezanit dhe ikametit, në çastet kur ndjehesh mirë, gjatë shqetësimeve dhe vështirësive, etj.

Ajo që duhet thënë është se vlera e kohëve është e lidhur me vlerën e gjendjeve, ngase koha e syfyrit është kohë e dëlirësisë dhe sinqeritetit të zemrës. Po ashtu dita e Arafatit dhe dita e xhuma janë ditë të ndihmës reciproke të zemrave për arritjen e mëshirës së All-llahut. Pra, për sa kohë që zemra e përqendruar tërësisht bashkohet me duanë dhe rastisin në njërën prej kohëve kur pranohet duaja, vjen deri të mëshira dhe pranimi i duave nga Zoti i tokës e i qiejve.

 

[1] Kaptina El-Furkan, ajeti 77.

[2] Sahih: Shënojnë Tirmidhiu (3370) dhe Ibën Maxhe (3829). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5392) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Kaptina Gafir, ajeti 14.

[4] Kaptina Gafir, ajeti 65.

[5] Sahih: shënon Tirmidhiu (2516). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7957) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Kaptina El-Mu’minun, ajeti 51.

[7] Kaptina El-Bekare, ajeti 172.

[8] Sahih: shënon Muslimi (1015).

[9] Hurretus-Sukja: Pus në periferi të Medinesë. (shën. përkth.)

[10] Sahih: shënon Tirmidhiu (3914). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1272) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[11] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (1319) dhe Ahmedi (1/268). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (4703) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[12] Daif: shënon Ahmedi (6/442). Shuajb Arnauti ka thënë: “Senedi i këtij hadithi është i dobët.”

[13] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1319) dhe Ahmedi (1/268). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (4703) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Sahih: shënon Ebu Davudi (1486). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (595) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[15] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (1488), Tirmidhiu (3556), Ibën Maxhe (3865) dhe Ahmedi (23202). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1757) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[16] Kaptina El-Enbija’, ajeti 90.

[17] Kaptina El-E’raf, ajeti 55.

[18] Kaptina El-E’raf, ajeti 180.

[19] Kaptina El-Isra’, ajeti 110.

[20] Kaptina El-E’raf, ajeti 55.

[21] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2992) dhe Muslimi (2704).

[22] Kaptina En-Nur, ajeti 31.

[23] Sahih: shënon Tirmidhiu (3479). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (594) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[24] Sahih: shënon Muslimi (1794).

[25] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6338) dhe Muslimi (2678). Ndërsa fjala ‘Ja Dhel-Xhelali vel-Ikram’ do të thotë: ‘O Ti që je i Madhëruar dhe Fisnik.’ (shën. përkth.)

[26] Sahih: shënon Tirmidhiu (3524). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1536) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[27] Kaptina Alu Imran, ajeti 8.

[28] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (3020) dhe Muslimi (2475).

[29] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2140) dhe Ibën Maxhe (3834). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4801) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[30] Kaptina El-Bekare, ajeti 127.

[31] Sahih: shënon Ibën Maxhe (3846). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1276) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[32] Kaptina Ibrahim, ajetet 40-41.

[33] Kaptina El-E’raf, ajeti 151.

[34] Kaptina El-Hashr, ajeti 10.

[35] Sahih: shënon Muslimi (3014).

[36] Sahih: shënon Muslimi (2735).

[37] Sahih: shënon Muslimi (3573).

[38] Sahih: shënon Muslimi (2663).

[39] Kaptina El-E’raf, ajeti 55.

[40] Sahih: shënon Ibën Hibbani (3/172). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (437) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[41] Daif: Shënon Tirmidhiu (3974). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1362) e ka klasifikuar si hadith daif.

[42] Sahih: shënon Ibën Maxhe (856). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5613) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[43] Sahih: shënon Tirmidhiu (3382). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (593) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[44] Sahih: shënon Buhariu (6502).

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Ne e dimë se njerëzit nuk janë të një rangu për sa i përket pasurisë, kështu që ka të pasur dhe të varfër.

Prej madhështisë së kësaj feje është se në mesin e besimtarëve ka mbjellur frymën e mëshirës, kështu që i fuqishmi e mëshiron të dobëtin dhe i pasuri e mëshiron të varfrin duke i dhënë diçka nga pasuria e tij për t’i ndihmuar në nevojat e jetës.

All-llahu i Madhërishëm për ta motivuar të pasurin për punë të mira, përveç bereqetit që e kaplon pasurinë e tij dhe kompenzimit të pasurisë me diçka më të mirë se ajo, i ka premtuar shpërblime të shumta në dynja dhe ahiret.

Në vazhdim po përmendim disa ajete që kanë të bëjnë me këtë segment. All-llahu i Madhërishëm thotë: “E çkado që të jepni, Ai e kompenson atë.”[1] “Çkado që të jepni nga pasuria, e keni për veten tuaj, po mos jepni për tjetërkë, por vetëm për hir të All-llahut, e çkado që t’u jepni të tjerëve nga pasuria, ajo do t’ju kompensohet në mënyrë të plotë duke mos ju dëmtuar juve.”[2] “Çkado që të jepni nga pasuria, s’ka dyshim se atë All-llahu e di shumë mirë.”[3] “Shembulli i pasurisë së atyre që e japin në rrugën e All-llahut është si i një kokrre që i mbinë shtatë kallinj, në secilin kalli njëqind kokrra. All-llahu ia shumëfishon (shpërblimin) atij që dëshiron, All-llahu është bujar i madh, i di qëllimet.”[4]

Nga Adij ibën Hatimi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kijeni frikë zjarrin dhe ruajeni veten prej tij, qoftë edhe me një gjysmë kokrre hurmë (të dhënë si lëmoshë, shën. përkth.).”[5]

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush jep lëmoshë një gjysmë hurme që e ka fituar nga ndonjë fitim i mirë – e All-llahu nuk pranon tjetër përveçse të mirës – All-llahu e merr në Dorën e djathtë të Tij dhe kujdeset për rritjen e saj ashtu siç ju kujdeseni për pemën që e mbillni derisa të bëhet sa kodra.”[6]

Po ashtu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka ditë, në të cilën gdhijnë njerëzit e të mos zbresin dy melaike, që njëri prej tyre thotë: O All-llahu im! Kompensoja pasurinë atij që jep, dhe tjetri: O All-llahu im! Shkatërroja pasurinë atij që nuk jep!”[7]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po ashtu ka thënë: “Veprat e mira të ruajnë nga arenat e te këqijave, sëmundjeve (epidemive) dhe shkatërrimeve. Njerëzit e mirë në dynja janë të mirë edhe në ahiret.”[8]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po ashtu ka thënë: “Njeriu më i dashur tek All-llahu i Madhërishëm është ai që është më i dobishmi për njerëzit. Vepra më e dashur tek All-llahu i Madhërishëm është ta gëzosh një mysliman, apo t’ia largosh një hall, apo t’ia lash një borxh, apo t’ia shuash urinë. Tek unë më e dashur është ecja me një vëlla kur ai ka nevojë sesa të bëj i’tikaf në xhami për një periudhë njëmujore. Ai i cili ndal inatin e tij, All-llahu ka për t’ia mbuluar atij të metën. Ai i cili e përmban zemërimin e tij – e nëse do që të përmbahet ka për t’u përmbajtur – All-llahu në ditën e gjykimit ka për t’ia mbushur zemrën me shpresë. Ai i cili ecën me vëllanë e tij kur ka nevojë derisa ta kryejë atë, All-llahu ka për t’ia forcuar këmbët ditën kur tronditen këmbët (d.m.th. në ditën e gjykimit). Vërtet morali i keq e prishë veprën ashtu sikurse uthulla e prishë mjaltin.”[9]

Nga Ebu Malik el-Esh’ariu radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Në xhennet ka dhoma, që nga brendia duket pjesa e jashtme e tyre dhe nga jashtë duket pjesa e brendshme e tyre. All-llahu këto dhoma i ka përgatitur për ata që i ushqejnë fukaratë, e përhapin selamin dhe falin namaz nate kur njerëzit flenë.”[10]

Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Ai që i jep lëmoshë vejushës ose fukarasë, e ka shpërblimin sikur të muxhahidit në rrugë të All-llahut ose atij që falë namaz nate dhe agjëron ditën.”[11]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Një dërhem ia ka tejkaluar njëqind mijë dërhemëve.” Dikush tha: “Si është e mundur kjo gjë, o i dërguari i All-llahut?” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Një njeri që ka dy dërhemë, njërin dërhem e jep sadeka, ndërsa një njeri tjetër ka pasuri të madhe dhe nga ajo pasuri jep njëqind mijë dërhemë sadeka.”[12]

Ndërsa për sa i përket rregullave të sadekasë, ato po i përmendim në vazhdim:

 

1. Sinqeriteti

 

Kjo do të thotë që me anë të kësaj vepre të ketë për qëllim arritjen e kënaqësisë së All-llahut.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin All-llahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë.”[13]

Po ashtu thotë: “Ata janë që për hir të Tij u japin ushqim të varfërve, jetimëve dhe të zënëve robër. Ne po ju ushqejmë vetëm për hir të All-llahut dhe prej jush nuk kërkojmë ndonjë shpërblim e as falënderim. Ne i frikësohemi (dënimit të) Zotit tonë në një ditë që fytyrat i bën të zymta dhe është shumë e vështirë. Po All-llahu i ruajti ata prej sherrit të asaj dite dhe u dhuroi shkëlqim në fytyra e gëzim të madh. Dhe për shkak se ata duruan, i shpërbleu me xhennet dhe me petka mëndafshi.”[14]

Besimtari nuk jep sadeka që njerëzit të thonë se ai është bujar e fisnik, por këtë e bën për të arritur kënaqësinë dhe xhennetin e All-llahut.

 

2. Sadekaja të jetë nga pasuria e fituar në mënyrë të pastër

 

Kjo do të thotë që ajo pasuri të jetë e fituar me hallall, sepse kjo është shkak që të pranohet nga All-llahu i Madhërishëm dhe të shpërblehet shumë, siç thotë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Kush jep lëmoshë një gjysmë hurme nga ndonjë fitim i mirë – e All-llahu nuk pranon tjetër përveçse të mirës – All-llahu e merr në Dorën e djathtë të Tij dhe kujdeset për rritjen e saj ashtu siç ju kujdeseni për pemën që e mbillni derisa të bëhet sa kodra.”[15]

Prandaj ai që jep sadeka duhet pasur kujdes që sadekaja e tij të jetë e fituar me hallall, sepse në të kundërtën, nuk i pranohet. Për çudi, sa e sa herë kemi dëgjuar që një kërcimtare beli, një tregtar drogash, një shitës alkooli, një kamatar, etj të japin sadeka me anë të fitimit të tyre të ndyrë! Të tillët, sikur vërtet të kishin qenë të sinqertë, do të largoheshin nga këto vepra për hirin e All-llahut të Madhërishëm dhe si përgjigje ndaj urdhrit të Tij, por shumica e tyre në të vërtetë synojnë mendjemadhësinë dhe krenarinë që njerëzit të thonë se filani është bujar dhe fisnik![16]

 

        3.Të nxitojë në dhënien e sadekasë

 

Besimtari i sinqertë dhe i devotshëm gjithnjë nxiton të jetë i pari në çdo punë të hairit. Nga ana tjetër, nxitimi në dhënien e sadekasë e fut gëzimin në zemrën e të varfrit, jetimit dhe nevojtarit. Ka mundësi që sadekaja atyre t’u vijë në momente të vështira, kështu që kjo bëhet shkak për largimin e vështirësisë dhe si rrjedhojë, All-llahu sadekadhënësit ia largon një vështirësi prej vështirësive të ditës së kiametit.

Prej faktorëve që ndikojnë në nxitimin e dhënies së sadekasë është edhe fjala e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Jipni sadeka, ngase ka mundësi që njeriu t’ia çojë sadekanë dikujt, ndërsa ai të cilit i jepet sadekaja, t’i thotë: Sikur të na e kishe sjellur sadekanë dje, do ta pranoja, ndërsa tani nuk kam më nevojë për të, kështu që nuk gjen dot njeri kujt t’ia japë atë sadeka.”[17]

 

4. Të dhënit përparësi sadekasë vaxhib ndaj asaj mustehabb[18]

 

Në momentin kur të vijë koha për zeqatin vaxhib, njeriu duhet dhënë përparësi asaj ndaj sadekasë mustehab. Ky është thelbi i çështjes, ngase dhënia e zeqatit vaxhib është pjesë përbërëse e islamit dhe se All-llahu nuk e pranon ibadetin vullnetar derisa të kryhet ibadeti i obliguar. Gjëja më e dashur tek All-llahu me të cilën njeriu i afrohet Atij është kryerja e vaxhibit, siç qëndron në hadithin kudsijj: “… dhe gjërat më të dashura për Mua me të cilat robi Im më afrohet janë ato që ia bëra atij obligim…”[19]

5. Përpjekja për të gjetur nevojtarët për sadeka

 

Ai që jep sadeka duket përpjekur t’i gjejë ata që vërtet kanë nevojë për sadeka, qofshin të varfër, të ngratë, jetimë, vejusha, borxhlinj dhe kategori të tjera që vërtet janë nevojtarë, dhe të mos ia jep sadekanë një njeriu për të cilin ka informata se nuk është nevojtar. Kjo, ngase nëse sadekaja që jepet është vaxhib, si p.sh. zeqati, atëherë ajo nuk është e vlefshme përpos nëse u jepet kategorive që e meritojnë atë. E nëse sadekaja që jepet është nafile, atëherë duhet dhënë përparësi atyre që vërtetë kanë nevojë për të, sepse kjo është mbrojtje për ta që të mos bien në haram duke dashur të arrijnë kafshatën e gojës, veshjen etj. All-llahu i Madhërishëm në një ajet kur’anor i përmendë kategoritë që meritojnë zeqatin dhe ka thënë: “All-llahu caktoi obligim që lëmosha (zeqati etj.) t’ju takojnë vetëm: të varfërve (nevojtarëve), të ngratëve (që s’kanë fare), punonjësve (që e tubojnë), atyre që duhet përfituar zemrat (të dobtëve në besim), e duhet dhënë edhe për lirim nga robëria, të mbyturve në borxhe, (luftëtarëve), në rrugën e All-llahut dhe atij që ka mbetur në rrugë. All-llahu e di gjendjen e robërve, punon sipas urtësisë së vet.”[20]

 

6. Sadekaja që jepet duhet të jetë cilësore

 

Njeriu gjatë dhënies së sadekasë nuk duhet dhënë ushqim jocilësor apo pasuri të ndyrë, por duhet zgjedhur atë që është e mirë, e nëse ka mundësi, le të jep gjënë më të vlefshme që ka, sepse realisht, atë që ai e jep, e gjen vet tek All-llahu i Madhërishëm. All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, jepni nga më e mira e asaj që e fituat dhe nga ajo që u dhamë prej tokës, e mos nxitoni ta jepni atë më të pavlefshmen nga ajo, e që ju nuk do ta pranonit për vete vetëm symbyllas. E, dijeni se All-llahu s’ka nevojë për ju, është i madhëruar.”[21]

Pra ai që jep sadeka, duhet që për hirin e All-llahut, mundësisht të japë gjërat sa më të mira që ka në dispozicion, sepse ato do t’i gjejë të depozituara tek All-llahu i Madhërishëm në kohën kur më së shumti do të ketë nevojë për to.

 

7. Dhënia e sadekasë nga gjërat që i do për vete

 

Nëse njeriu ka mundësi të japë sadeka prej gjërave që i do për vete, si pasuri e patundshme, ushqim, veshmbathje etj, atëherë do të arrijë shpërblim të madh tek All-llahu i Madhërishëm, I Cili thotë: “Kurrë nuk do ta arrini sinqeritetin e plotë me besim (as kënaqësinë e lumtur në xhennet) derisa të mos e jepni më të dhembshmen (më të dashurën) e pasurisë suaj.”[22]

Prandaj kur ndonjë lypsar shkonte tek Abdullah ibën Omeri radijAll-llahu anhuma për të kërkuar diçka, ai i urdhëronte familjarët t’i japin atij sheqer ngase ai shumë e donte sheqerin. Kështu duhet vepruar ai që synon veprat e mira.

 

8. Sadekadhënësi duhet vërejtur begatinë e All-llahut ndaj tij

 

Pra, sadekadhënësi gjatë dhënies së sadekasë duhet vërejtur begatinë e All-llahut ndaj tij duke qenë mirënjohës ndaj All-llahut që i ka dhënë pasuri dhe nuk e ka bërë nevojtar për të pranuar sadeka nga të tjerët, por ka bërë që dora e tij të jetë ajo që jep e jo që merr. Kjo është një begati e madhe e All-llahut ndaj tij, për të cilën duhet falënderuar Atë me adhurim, shpeshtim të sadekasë, solidarizim me fukarenjtë, të ngratët dhe nevojtarët.

 

9. Sadekadhënësi nuk duhet parë veten si meritor për dhënien e sadekasë

 

Ai që jep sadeka nuk duhet llogaritur këtë gjë si meritë të tij, por para se gjithash duhet pasur parasysh se kjo është një begati e All-llahut, I Cili i ka dhënë atij pasuri, e ka udhëzuar në islam dhe e ka larguar nga koprracia.

Madje besimtari i mençur, e konsideron të varfrin si shkaktar për sadekanë e dhënë ngase ky i fundit ka pranuar të marrë atë sadeka prej tij dhe në këtë mënyrë i ka mundësuar të fitojë shpërblim nga All-llahu i Madhërishëm. Në këtë kontekst, disa selefë thoshin: “Vallahi unë e konsideroj të varfrin si begati e All-llahut për mua. Sikur All-llahu të mos e kishte bërë që ai ta pranonte sadekanë time, unë s’do të kisha mundësinë për të fituar shpërblimin nga All-llahu i Madhërishëm.

10. Mosbraktisja e dhënies së sadekasë për shkak të dyshimit tek njerëzit që e meritojnë atë

 

Nëse sadekadhënësi dyshon në atë se atij që i jepet sadekaja e meriton të njëjtën apo jo, kjo gjë nuk duhet të ndikojë që ai të mos ia japë sadekanë, ngase ai në esencë synon shpërblimin nga All-llahu i Madhërishëm dhe sido që të jetë, ai këtë shpërblim do ta arrijë, duke e pasur parasysh se ai e ka studiuar çështjen dhe ka arritur në përfudim se sipas të gjitha gjasave ky person e meriton sadekanë. Pastaj duhet pasur parasysh faktin se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kurrë nuk e ka kthyer lypsarin duarthatë. Veç kësaj, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Një njeri kishte thënë: Sonte do të jap sadeka. Pastaj e dha sadekanë, por atij që ia dha kishte qenë vjedhës. Të nesërmen njerëzit thonin: Mbrëmë iu dha sadeka një vjedhësi, kurse ai tha: O Zoti im, qofsh i lavdëruar! Përsëri do të jap sadeka. Pastaj e dha sadekanë, por asaj që ia dha kishte qenë lavire. Të nesërmen njerëzit thonin: Mbrëmë iu dha sadeka një lavireje, kurse ai tha: O Zoti im, qofsh i lavdëruar! Përsëri do të jap sadeka. Pastaj e dha sadekanë, por atij që ia dha kishte qenë pasanik. Të nesërmen njerëzit thonin: Mbrëmë iu dha sadeka një pasaniku, kurse ai tha: ‘O Zoti im, qofsh i lavdëruar!  I dhashë sadeka vjedhësit, lavires, e më në fund edhe pasanikut. Më vonë këtij njeriu (në ëndërr) iu tha: Sa i përket sadekasë tënde te vjedhësi, ndoshta ajo do ta largojë, ca pak, nga vjedhja. Sa i përket lavires, ndoshta ajo sadeka do ta shpëtojë nga prostitucioni, kurse sa i përket pasanikut, ndoshta ajo sadeka do ta mësojë që edhe ai të fillojë të japë sadeka nga ajo që All-llahu ia ka dhënë atij.”[23] Pra, ky njeri kishte menduar se ata tre persona e meritojnë sadekanë dhe prandaj ua kishte dhënë, ndërsa këtë e kishte bërë me nijet të sinqertë. Kjo ka qenë arsyeja që All-llahu ia kishte pranuar këtë sadeka edhe pse ata tre persona nuk kanë qenë meritorë për ta marrë të njëjtën. Ky pra është qëllimi i parë i sadekadhënësit, d.m.th. të fitojë shpërblimin e All-llahut, gjë që u realizua. Ndërsa qëllimi i dytë është t’i bëhet dobi të varfrit duke ia plotësuar nevojat, kështu që ky qëllim realizohet nëse personi e meriton sadekanë, ose realizohet ndonjë qëllim tjetër, nëse personi në fjalë nuk e meriton sadekanë. Por nëse sadekadhënësi fiton përshtypjen dhe bindet se lypsari nuk e meriton sadekanë, apo lypsarinë e ka “profesion”, nuk duhet t’i japë sadeka.

 

11. Dhënia përparësi farefisit

 

Nëse pjesëtarët e farefisit janë nevojtarë për sadeka, atëherë haku ndaj tyre është më i madh se ndaj të tjerëve. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Sadekaja për të varfrin llogaritet një sadeka, ndërsa për pjesëtarët e farefisit llogaritet dyfish; sadeka dhe ruajtje e lidhjeve farefisnore.”[24] Prandaj kush jep sadeka, le të fillojë nga farefisi nëse janë nevojtarë për të, sepse ata kanë përparësi, e nëse jo, atëherë le t’ua japë të tjerëve. Kësisoj, sa më të afërt të jenë pjesëtarët e farefisit, aq më i madh është shpërblimi për sadekanë. All-llahu e di më mirë.

 

12. Kërkimi i njerëzve meritorë për sadeka

 

Kjo do të thotë të kërkosh për sadeka njerëz që e meritojnë atë, si njerëzit e devotshëm apo njerëzit e dijes, ose njerëz që e fshehin skamjen dhe nuk ankohen haptazi, apo njerëz të mirë të cilëve u ka humbur pasuria si dhe njerëz të sëmurë, njerëz të afërm apo farefis. Kështu, kjo llogaritet edhe sadeka edhe ruajtje e lidhjeve farefisnore.

 

13. Të mos e glorifikojë dhënien

 

Nëse ai e glorifikon dhënien, atëherë kjo ndikon në vetëpëlqim, i cili është prej gjërave destruktive dhe që ndikon në asgjësimin e gjërave të mira. Thuhet: Adhurimi kur minimizohet (nga njeriu), tek All-llahu i Madhërishëm rritet. Po ashtu thuhet: Puna e mirë nuk plotësohet përveçse me tri gjëra: minimizimi, shpejtimi dhe fshehja e saj.

 

14. Të mos e prishë sadekanë me të krenuar e ofendim

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, mos i prishni lëmoshat tuaja me të krenuar e me ofendim.”[25]

Kjo do të thotë që të mos e shohë veten si bamirës ndaj të varfrit por ta shohë të varfrin si bamirës ndaj tij, i cili e ka pranuar atë sadeka dhe është bërë shkak për pastrimin e tij (nga mëkatet) dhe shpëtimin e tij nga zjarri i xhehennemit.

 

15. Kujdesi ndaj interesit dobiprurës për sa i përket pubikimit apo fshehjes së sadekasë

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Nëse lëmoshat i jepni haptazi, ajo është mirë, por nëse ato ua jepni të varfërve fshehurazi, ajo është edhe më e mirë për ju dhe Ai ua largon (me punë të mira) të këqijat. All-llahu është i njohur hollësisht për veprat tuaja.”[26]

Pra, sadekadhënësi duhet shikuar dobitë dhe dëmet që ndërlidhen me publikimin, respektivisht fshehjen e sadekasë.

Ndërsa fshehja e sadekasë është më e dobishme për atë që ka frikë nga syefaqësia. Prandaj All-llahu i Madhërishëm thotë: “por nëse ato ua jepni të varfërve fshehurazi, ajo është edhe më e mirë për ju”, e nuk ka thënë “ajo është më mirë për ta”, ngase publikimi i sadekasë është më i dobishëm për të varfrit nga aspekti se njerëzit kur të shohin dikë duke i dhënë sadeka një të varfri, kjo i nxitë që edhe ata t’i japin dhe kështu ky i varfër përfiton më shumë.

 

16. Moskthimi i sadekasë prapa

 

Kur njeriu të japë një sadeka, nuk lejohet t’i bijë pishman dhe të kërkojë kthimin e saj. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shembulli i atij që jep sadeka e pastaj e kërkon atë prapa është sikur shembulli i qenit i cili vjell, e pastaj kthehet dhe e ha të vjellën e tij.”[27] Ky është një shembull neveritës për sa i përket pishmanllëkut nga sadekaja dhe kjo tregon sa e shëmtuar është kjo vepër. Ajo që sadekadhënësi duhet bërë është që sadekanë e tij ta japë me bujari dhe të mos bëhet pishman për të, pa marrë parasysh rrethanat dhe shkaqet.

[1] Kaptina Es-Sebe’, ajeti 39.

[2] Kaptina El-Bekare, ajeti 272.

[3] Kaptina El-Bekare, ajeti 273.

[4] Kaptina El-Bekare, ajeti 261.

[5] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1413) dhe Muslimi (1016).

[6] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1410) dhe Muslimi (1014).

[7] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1442) dhe Muslimi (1010).

[8] Shënon Hakimi në Mustedrek (1/213). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3689) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[9] Hasen: shënon Ibën Ebi Dunja në librin Kadaul-Havaixh (fq. 47). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (176) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[10] Hasen: shënon Ahmedi (6578). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3886) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[11] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5353) dhe Muslimi (2982).

[12] Hasen: shënojnë Nesaiu (2527) dhe Ahmedi (8710). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (883) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[13] Kaptina El-Bejjineh, ajeti 5.

[14] Kaptina El-Insan, ajetet 8-12.

[15] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1410) dhe Muslimi (1014).

[16] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (2/487-488).

[17] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1411) dhe Muslimi (1011).

[18] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (2/486-492), me ndërhyrje. Autor: Abdul-Aziz Neda.

[19] Sahih: shënon Buhariu (6502).

[20] Kaptina Et-Tevbe, ajeti 60.

[21] Kaptina El-Bekare, ajeti 267.

[22] Kaptina Alu Imran, ajeti 92.

[23] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1421) dhe Muslimi (1022).

[24] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (658), Nesaiu (2582) dhe Ibën Maxhe (1844). Shejh Albani në librin e tij el-Mishkah (1939) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[25] Kaptina El-Bekare, ajeti 264.

[26] Kaptina El-Bekare, ajeti 271.

[27] Sahih: shënon Muslimi (1622).

 

www,thirrjaislame.com