Category: Tema Islame

Vëllezër të dashur,

Komunikim do të thotë biseda që zhvillohet mes teje dhe një personi tjetër, qoftë konstruktive apo jokonstruktive. Besimtari i vërtetë është ai që shquhet për komunikim të mirë me të tjerët. All-llahu i Madhërishëm e ka begatuar pejgamberin e Tij, Davudin alejhis-selam, duke i dhënë mençuri dhe aftësi komunikimi. All-llahu i Madhërishëm thotë: “I dhamë mençuri dhe aftësi në komunikim.”[1]

Mjeti për komunikim ëshë gjuha. Ajo është një organ që mund të sjell dobi dhe dëm. Nëse njeriu e përdor në hair dhe mirësi, atëherë është mjet për lumturinë e tij në dynja dhe ahiret… Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush ma garanton atë që ka mes dy nofullave dhe atë që ka mes dy këmbëve, unë ia garantoj xhennetin.”[2] Po ashtu ka thënë: “Kush hesht, ka shpëtuar.”[3] Ndërsa në lidhje me cilësitë e besimtarëve të shpëtuar, All-llahu i Madhërishëm thotë: “Është e sigurt se kanë shpëtuar besimtarët, ata të cilët janë të përulur dhe të kujdesshëm gjatë faljes së namazit, ata të cilët i shmangen të kotës (fjalë a punë), dhe ata të cilët rregullisht e japin zeqatin”[4] Pra, shmangia nga fjala a puna e kotë është përmendur mes dy farzeve prej farzeve të islamit: namazit dhe zeqatit.

Por nëse njeriu e përdor gjuhën në sherr dhe të keqe, atëherë ajo është mjet për mjerimin e tij në dynja dhe ahiret. Prandaj, në pyetjen e Muadh ibën Xhebelit radijAll-llahu anhu: “O i Dërguar i All-llahut! A do të merremi në përgjegjësi për atë që flasim?!” drejtuar Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, ky i fundit iu përgjigj: “Mos të pastë nëna, o Mua’dh! Po a i përmbytë njerëzit në zjarrin e xhehenemit gjë tjetër përveç të korrave (pasojave) të gjuhëve të tyre?!”[5]

Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Njeriu flet një fjalë pa i kushtuar rëndësi, por për shkak të saj hidhet në zjarr më larg se distanca mes lindjes dhe perëndimit.”[6] Kjo është kështu jo për diçka tjetër, por vetëm për shkak të rëndësisë së komunikimit me gjuhë. Çdo gjë që thua, qoftë hair apo sherr, regjistrohet në regjistrin e veprave të tua.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ai nuk hedh ndonjë fjalë e të mos jetë pranë tij përcjellësi i gatshëm.”[7] Po ashtu, mëkatarët në ditën e kiametit, kur t’i marrin librat dhe regjistrat e tyre, do të habiten e do të thonë: “Të mjerët ne, ç’është puna e këtij libri që nuk ka lënë as (mëkat) të vogël e as të madh pa e përfshirë?!”[8]

Vëlla i dashur! A pajtohesh që libri yt në ditën e kiametit të jetë i mbushur me thashetheme dhe fjalë të kota. A pajtohesh që ta nxish atë me përgojim të besimtarëve dhe besimtareve.

Të folurit e tepruar është shkak për zgjatjen e llogaridhënies dhe shumimin e gabimeve. Me shtimin e gabimeve, shtohen edhe mëkatet. E kujt i shtohen mëkatet, më shumë e meriton zjarrin.

Më e mira për ty është që librin ta mbushësh me përmendje të All-llahut, tesbih, tehlil dhe tekbir, në mënyrë që të arrish shpërblim të madh… “shumëpërmendësit e All-llahut e shumëpërmendëset e All-llahut, All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh.”[9] Me përmendjen e All-llahut të Madhërishëm, ngriten shkallët, shlyhen gabimet dhe falen mëkatet, Zoti i tokës dhe i qiejve të përmend te paria e qiellit… “Pra ju më kujtoni Mua (me adhurime), Unë ju kujtoj juve (me shpërblim).”[10] All-llahu i Madhërishëm në një hadith kudsij thotë: “Unë jam në kujtimin e robit Tim për Mua, Unë jam me të kur më përmend Mua; nëse ai më përmend në veten e tij, Unë e përmend atë në Veten Time, e nëse ai më përmend Mua në bashkësi, edhe Unë atë e përmend në një bashkësi më të mirë se të atij...”[11]

Mbushe librin tënd me istigfar. Lum për atë që në librin e vet gjen istigfar të shumtë. Istigfari sjell rizkun dhe i largon fatkeqësitë.[12]

 

 

 

 

RREGULLAT E KOMUNIKIMIT

 

Në vazhdim po përmendim disa rregulla që myslimani duhet përvetësuar gjatë komunikimit me të tjerët:

 

         1.T’u drejtohesh njerëzve me aq sa kanë kapacitet mendor

 

Këtë e bazojmë në hadithin: “Drejtojuni njerëzve me aq sa dinë. A dëshironi që All-llahu dhe i dërguari i Tij të përgënjeshtrohen?”[13] Nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Sa herë që ti i flet një grupi nejrëzish diçka që nuk ua kap mendja, kjo për disa prej tyre do të jetë fitne (sprovë).”[14]

Njerëzit nuk janë të një kategorie, por të kategorive të ndryshme. Prej tyre ka të ditur, të paditur, të logjikshëm, të palogjikshëm, e kështu me radhë. E, i mençur është ai që çdonjërës prej këtyre kategorive u drejtohet sipas diturisë dhe logjikës që kanë.

 

2. Qartësia në shprehje

 

Kjo bëhet me qëllim që tjetri të kuptojë qëllimin tënd. All-llahu i Madhërishëm thotë: “I dërguari ka obligim vetëm komunikimin e qartë.”[15] Komunikim i qartë është ai që është i kuptueshëm.

Traditë e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka qenë qartësia në shprehje. Ai sahabëve të tij u jepte këshilla madhështore, prej të cilave zemra dridhej dhe syri lotonte, por megjithatë, ato ishin në kulmin e qartësisë dhe thjeshtësisë. Si të tilla mund të përmendim fjalët e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, si: “Kush hesht, ka shpëtuar.”[16], apo “Fjala e mirë është sadeka.”[17], apo “Buzëqeshja me vëllanë tënd është sadeka për ty.”[18]

 

2. Përsëritja e shprehjes

 

Kjo bëhet nëse ai, të cilit i drejtohesh, ka nevojë për përsëritjen e fjalëve në mënyrë që ta kuptojë qëllimin tënd. Kësisoj vepronte Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem me sahabët e tij. Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kur thoshte diçka, shpesh e përsëriste tri herë që të kuptohet sa më mirë.

 

3. Tërheqja e vëmendjes së atij të cilit i drejtohesh

 

Kjo bëhet me qëllim që të jetë i përqendruar në fjalët që po i thua, në mënyrë që të përfitojë prej tyre. Kjo mund të bëhet në disa mënyra, si:

 

Parashtrim të pyetjes

Kur’ani famëmadh është i mbushur me këtë lloj elementi. Sa për ilustrim, po përmendim ajetin: “Thuaj: A t’ju tregojmë për më të dëshpëruarit në veprat e tyre?”[19] Pas kësaj pyetjeje, dëgjuesi përqendrohet në dëgjimin e përgjigjes dhe bëhet kureshtar për të dëgjuar se kush janë më të dëshpëruarit në veprat e tyre. All-llahu i Madhërishëm menjëherë në ajetin e radhës thotë: “Ata janë veprimi i të cilëve u asgjësua në jetën e kësaj bote, e megjithatë ata mendojnë se janë duke bërë mirë.”[20] I këtillë është edhe ajeti: “A t’ju tregoj unë se kujt i vijnë djajtë?”[21] Kështu, dëgjuesi përqendrohet në dëgjimin e përgjigjes dhe bëhet kureshtar për të dëgjuar se kujt i vijnë djajtë në mënyrë që të mbrohet prej tyre. All-llahu i Madhërishëm menjëherë në ajetin e radhës thotë: “Ata i vijnë çdo gënjeshtari e mëkatari.”[22]

 

Tërheqeje të vëmendjes duke sqaruar shpërblimin apo ndëshkimin

Si shembull për këtë lloj po përmendim fjalën e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Tre njerëzve All-llahu nuk ua refuzon lutjen.” (sahabët), duke qenë kureshtarë për të ditur se kush janë ata, thanë: “Kush janë ata, o i dërguari i All-llahut?” Ai u përgjigj: “Ai që shumë e përmend All-llahun, i dëmtuari dhe udhëheqësi i drejtë.”[23] Kësisoj është edhe hadithi: “Tre njerëz nuk hyjnë në xhennet.” (sahabët), duke qenë kureshtarë për të ditur se kush janë ata, thanë: “Kush janë ata, o i dërguari i All-llahut?” Ai u përgjigj: “Dejjuthi,[24] gratë që u ngjajnë burrave dhe konsumuesi i alkoolit.”[25]

 

Kërkimi i heshtjes së dëgjuesve

Këtë lloj të tërheqjes së vëmendjes së dëgjuesit e hasim në hadithin që na përcillet nga Xherir ibën Abdullah El-Bexheliu radijAll-llahu anhu, i cili ka thënë: “Në haxhin lamtumirës, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem më tha: Kërko prej njerëzve të heshtin pakëz…, e pasi heshtën, iu drejtua me fjalët: Pas meje (pasi të vdes unë) mos u ktheni në qafira, e t’ia hiqni qafat njëri-tjetrit.”[26]

 

4. Ai që flet, të mos e lavdërojë veten

 

Këtë e bazojmë në fjalën e All-llahut: “Pra mos e lavdëroni veten.”[27] Po ashtu në ajetin tjetër: “A nuk ke kuptuar për ata që vlerësojnë vetveten? Jo, All-llahu vlerëson atë që do dhe nuk bën padrejtë asnjë fije.”[28] Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka urdhëruar t’i qortojmë dhe ndalojmë lavdëruesit nga lavdërimi i pavend. Një njeri në praninë e të dërguarit të All-llahut e lavdëroi një njeri tjetër, ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “I mjeri ti, ia theve qafën shokut tënd.” dhe këtë fjalë e përsëriti disa herë me radhë, e pastaj tha: “Nëse ndonjëri prej jush e lavdëron dikë, le të thotë: Unë për filanin mendoj kështu e kështu, (dhe e shpreh mendimin e vet për të), por All-llahu e di më së miri për të, dhe nuk e lavdëroj askënd para All-llahut.”[29]

E nëse paraqitet nevoja për një gjë të tillë, pra për të lavdëruar veten, atëherë kjo duhet bërë vetëm aq sa ka nevojë, siç tha Jusufi alejhis-selam për veten e tij: “Unë jam besnik i dijshëm.”[30]

 

         5.Fjalët t’i përshtaten rastit

 

Fjala e urtë thotë: “Sipas vendit bëhet kuvendi”. Prandaj mos shko në përcjellje të ndonjë xhenazeje apo në ngushëllime për të vdekurin e të thuash: “Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu që të gjeni prehje tek ato dhe në mes jush krijoi dashuri dhe mëshirë.”[31], duke lënë anash fjalën e të dërguarit të All-llahut: “Shpeshtojeni përkujtimin e shkatërruesit të kënaqësive.” Thanë: “Kush është shkatërruesi i kënaqësive?” I dërguari i All-llahut tha: “Vdekja.”[32]

Po ashtu mos shko në dasëm e të thuash: “Lëshimi (pas të cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë, e (pastaj) ose jetë e njerëzishme (bashkëshortore) ose shkurorëzim me mirëkuptim.”[33], duke e lënë anash fjalën e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Gruaja martohet për njërën prej katër gjërave: Për bukurinë e saj, për pasurinë e saj, për prejardhjen e saj dhe për fenë e saj. Përcaktohu për atë që është fetare, përndryshe mbetesh përdhé.”[34]

 

6. Kujdesi ndaj kohëve dhe vendeve të vlefshme

 

Kështu p.sh. kur është muaji Ramazan dhe dikush dëshiron të flasë diçka, atëherë më e udhës do të ishte të fliste në lidhje me kohën aktuale në të cilën gjendet, kështu që flet për vlerën e agjërimit. Ose kur është muaji Dhul-Ka’de apo Dhul-Hixhe, atëherë flet për shpërblimin e haxhit, kushtet dhe pjesët përbërëse të tij, e kështu me radhë.

 

7. Ulja dhe mosngritja e zërit përveç kur e kërkon nevoja

 

All-llahu i Madhërishëm i përmend porositë e Lukman Hakimit kur e këshilloi të birin e vet, dhe thotë: “Ule zërin tënd, se zëri më i egër është zëri i gomarit.”[35] Ibën Kethiri thotë: “Ky ajet ka për qëllim: mos e tepro në të folur dhe mos e ngrit zërin në diçka që nuk ka dobi në të.

 

8. Të mos publikosh shprehje të këqija

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “All-llahu nuk e do publikimin e shprehjeve të këqija përveç (publikimit) të atij që i është bërë padrejtësi.”[36] Kjo ngase publikimi i shprehjeve të këqija e ndihmon përhapjen e tyre, madje edhe ndihmon në përhapjen e paturpësisë.

 

9. Të mos shpeshtosh debatin dhe polemikën

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Unë i garantoj një shtëpi në pjesën e poshtme të xhennetit atij njeriu që e braktis polemikën edhe nëse është në të drejtë…”[37] Muslim ibën Jesari thotë: “Kini kujdes nga polemika, ngase ajo është momenti i injorancës së dijetarit dhe aty shejtani e pret gabimin e tij.”

Prej këshillave që Lukman Hakimi ia dha të birit të tij ishte edhe kjo: “O biri im, mos kërko diturinë që të krenohesh para dijetarëve, të polemizosh me mendjelehtët apo të tregohesh mendjemadh ndaj njerëzve që i ke pranë.”[38]

10. Mos u bëj kryelartë gjatë komunikimit me njerëzit

Gjatë komunikimit me njerëzit, bëhu modest dhe i butë. Modestia, përgjithësisht është prej virtyteve të larta morale dhe cilësive të mira. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “All-llahu më ka shpallur mua (duke më thënë) që askush të mos krenohet para tjetrit dhe askush të mos armiqësohet me tjetrin…” Po ashtu ka thënë: “Nuk ndodh që dikush të jetë modest për hirin e All-llahut e All-llahu të mos e ngritë.”[39]

I dërguari i All-llahut në shkresat e tij drejtuar udhëheqësve dhe mbretërve nuk është treguar kryelartë, por modest. P.sh. në letrën që i dërgoi Herakliut, qëndron: “Në emër të All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërsit. Nga Muhammedi, robi dhe i dërguari i All-llahut, për Herakliun, të madhin e bizantinëve…”[40] Pra, nuk shkroi: “Nga i dërguari për njerëzimin”, apo “Nga kreu i të dërguarve”, por shkroi “Nga Muhammedi, robi dhe i dërguari i All-llahut…”

Po ashtu e kemi rastin e Sulejmanit alejhis-selam, i cili ishte edhe mbret edhe pejgamber, dhe të cilit All-llahu i kishte dhënë pushtet që nuk e kishte pasur dhe nuk e ka askush tjetër veç tij. Megjithatë, në shkresën që ia dërgoi Belkisës, mbretëreshës së Sebeit, shkroi: “Kjo është prej Sulejmanit (mandej e hapi, kur qe, në të) “Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!” (Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim!)”[41]

 

11. Përdorimi i fjalëve të buta me anë të të cilave arrihet synimi

 

Ai që flet, duhet zgjedhur fjalë të buta, të cilat shpiejnë deri te qëllimi i dëshiruar. Nëse një punë bëhet me butësi, hijeshohet. Por nëse bëhet me dhunë, shëmtohet. Fjala e mirë ndjell lumturinë dhe mirësinë, ndërsa fjala e keqe ndjell brengën e mërzinë… Prandaj, nuk është e njëjtë nëse një njeriu, që është i martuar me dy gra, i thua: Ku është gruaja jote e vjetër, ose nëse i thua: Ku është Ummu Filani (nëna e filanit, duke i përmendur emrin e fëmijës së saj). Ose, nuk është e njëjtë nëse dëshiron që dikë ta ftosh për ushqim në shtëpinë tënde dhe t’i thuash: Eja në shtëpinë time të të jap të hash, ose t’i thuash: A do të më nderosh duke ardhur tek unë në ushqim? Ose shembulli tjetër kur dikush të fton në dasmën e tij, t’i thuash: Nuk vij, ose t’i thuash: Kërkoj ndjesë për pamundësinë time për të ardhur për shkak të kësaj e kësaj gjëje, e kështu me radhë.

Po ashtu, nëse një njeri e kërkon dorën e një gruaje, ndërsa ajo ka vendosur ta refuzojë, nuk është e njëjtë nëse i thotë: Je i refuzuar, apo nuk je i preferuar për mua, dhe t’i thotë: Unë të pashë ty, dhe mendoj se ti ke nevojë për një grua që është më e vlefshme se unë…

 

12. T’i drejtohesh tjetrit me emrin më të dashur për të

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Mos etiketoni njëri-tjetrin me llagape. Pas besimit është keq të përhapet llagapi i keq.”[42]

All-llahu i Madhërishëm na ka ndaluar që njëri-tjetrit t’i drejtohemi me llagape të shëmtuara, ngase kjo gjë është shthurje. A nuk e sheh, biri im, se melaiket kur e ngritin shpirtin e mirë të besimtarit pasi të vdesë, kur kalojnë pranë melaikeve të tjera dhe pyeten se kush është ky shpirt i mirë, ata përgjigjen: Ky është filani, i biri i filanit, duke e përmendur me emrin më të dashur të tij që ka pasur në dynja.

 

13. Të mos i prijë më të moshuarit në të folur

 

Kjo është prej edukatës islame ngase i moshuari e meriton nderin dhe respektin. Prandaj kur Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i pyeti sahabët: “Vërtet, është një pemë së cilës nuk i bien gjethet dhe, vërtet, ajo është tamam si muslimani. Më thoni pra, cila është ajo?” Abdullah ibën Omeri radijAll-llahu anhuma, i cili asokohe ishte i vogël dhe ishte në mesin e sahabëve, thotë: “Atëherë njerëzit e pranishëm filluan të mendojnë për pemët në shkretëtira. Mua më erdhi në mendje palma e hurmës, por pata turp (të përgjigjesha).” Pastaj pyetën: “Na thuaj cila është ajo, o i dërguari i All-llahut?” Ai u përgjigj: “Ajo është palma e hurmës.”[43]

Ndërsa Muslimi na përcjellë nga Semure ibën Xhundubi radijAll-llahu anhu, i cili thotë: “Në kohën e të dërguarit të All-llahut isha i vogël në moshë, dhe mësoja nga i dërguari i All-llahut, por ajo që më ndalonte të flisja para tij ishte prania e më të moshuarve se unë.”

14. Injorimi i arrogantit

 

Zejd ibën Su’ne erdhi tek i dërguari i All-llahut, në kohën kur akoma nuk kishte kaluar në islam, për të kërkuar borxhin që i kishte dhënë Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, e kapi për petkun e tij dhe me ashpërsi i tha: “Ju, familja e Abdul-Muttalibit nuk jeni korrekt në kthimin e borxhit.” Omer ibn Hatabi radijAll-llahu anhu, i zemëruar nga kjo sjellje, i thotë Zejdit: “O armik i All-llahut, si flet e sillesh me të dërguarin e All-llahut në këtë mënyrë?! Pasha Atë që e ka dërguar me të vërtetën, po të mos kisha frikë se e humbas xhennetin, do të ta kisha këputur kokën me shpatë!” Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po shikonte i buzëqeshur nga Omeri dhe i tha: “O Omer, në vend të kësaj, duhej të na jepje ndonjë këshillë të sinqertë! Më mirë do të ishte të kërkoje prej meje t’ia kthej borxhin dhe të kërkosh prej tij ta kërkojë hakun e vet më mirë dhe më butë.” Pastaj, iu drejtua Zejdit duke i thënë: “Kanë mbetur edhe tri ditë kohë deri në mbarimin e afatit për shlyerjen e borxhit.” Pastaj, urdhëroi që t’i kthehet borxhi dhe t’i jepet njëzet saë (masë peshe) më shumë, si kompensim për reagimin kërcënues të Omerit ndaj tij.[44]

 

[1] Kaptina Sad, ajeti 20.

[2] Sahih: shënon Buhariu (6474).

[3] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2501) dhe Ahmedi (2/159). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (536) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Kaptina El-Mu’minun, ajetet 1-4.

[5] Sahih: shënon Tirmidhiu (2616). Shejh Albani në librin e tij Sahih Sunen et-Tirmidhi (2540) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6477) dhe Muslimi (2988).

[7] Kaptina Kaf, ajeti 18.

[8] Kaptina El-Kehf, ajeti 49.

[9] Kaptina El-Ehzab, ajeti 35.

[10] Kaptina El-Bekare, ajeti 152.

[11] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (7405) dhe Muslimi (2675).

[12] Shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, fq. 425-426. Autor: Prof. Muhammed Buhajri.

[13] Sahih: shënon Buhariu (127).

[14] Sahih: shënon Buhariu (1/92).

[15] Kaptina En-Nur, ajeti 54.

[16] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2501) dhe Ahmedi (2/159). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (536) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2891) dhe Muslimi (1009).

[18] Sahih: shënon Tirmidhiu (1956). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2908) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[19] Kaptina El-Kehf, ajeti 103.

[20] Kaptina El-Kehf, ajeti 104.

[21] Kaptina Esh-Shuara’, ajeti 221.

[22] Kaptina Esh-Shuara’, ajeti 222.

[23] Hasen: shënon Bejhekiu në Shuabul-Iman (6/11). Shejh Albani në librin e Es-Silsiletus-Sahiha (1211) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[24] Dejjuth: Njeri që nuk kujdeset për moralin (nderin) e familjes së tij. (shën. përkth.)

[25] Sahih: shënon Ahmedi (6180). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3062) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[26] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (121) dhe Muslimi (65).

[27] Kaptina En-Nexhm, ajeti 32.

[28] Kaptina En-Nisa’, ajeti 49.

[29] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6061) dhe Muslimi (3000).

[30] Kaptina Jusuf, ajeti 55.

[31] Kaptina Err-Rrum, ajeti 21.

[32] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2307), Nesaiu (1824), Ibën Maxhe (4258) dhe Ahmedi (2/292). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1210) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[33] Kaptina El-Bekare, ajeti 229.

[34] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5090) dhe Muslimi (1466).

[35] Kaptina Lukman, ajeti 19.

[36] Kaptina En-Nisa’, ajeti 148.

[37] Sahih: shënon Ebu Davudi (4800). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (273) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[38] Shënojnë Ibën Ebi Dunja në librin e tij Es-Samt (125), Ahmedi në librin e tij Ez-Zuhd (37) dhe Ebu Nuajmi në librin e tij Hiljetul-Evlija’ (2/294).

[39] Sahih: shënon Muslimi (2588).

[40] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (7) dhe Muslimi (1773).

[41] Kaptina En-Neml, ajeti 30.

[42] Kaptina El-Huxhurat, ajeti 11.

[43] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (61) dhe Muslimi (2811).

[44] Shënon Taberaniu me sened transmetuesish autentikë. Ndërsa teksti është shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, me pak ndërhyrje.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Gjuha është njëri prej organeve më të rrezikshme të njeriut… Ajo është një begati madhështore, nëpërmjet së cilës njeriu mund të arrijë shkallët më të larta të xhennetit. Por njëkohësisht, nëse njeriu nuk e ruan atë, atëherë mund të bëhet shkak për të arritur në shkallët më të poshtra të zjarrit.

Njeriu, me një fjalë të vetme, mund të hyjë në fenë e All-llahut, por edhe me një fjalë të vetme mund të dalë nga ajo. Po ashtu me një fjalë të vetme mund t’i zbusë zemrat dhe me një fjalë të vetme mund të shkaktojë luftra. Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka tërhequr vërejtjen nga të metat e gjuhës dhe na ka nxitur që gjuhën ta shfrytëzojmë në adhurim të All-llahut të Madhërishëm.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Ndonjëri prej jush flet një fjalë që e kënaqë All-llahun, pa menduar shumë se ku mund ta çojë ajo fjalë. Nëpërmjet kësaj fjale All-llahu shkruan për të kënaqësitë e Tij deri në ditën e kiametit. Po ashtu, ndonjëri prej jush flet një fjalë që e zemëron All-llahun, pa menduar shumë se ku mund ta çojë ajo fjalë. Nëpërmjet kësaj fjale All-llahu shkruan për të zemërimin e Tij deri në ditën kur ta takojë Atë.”[1]

Nga Ukbe ibën Amiri radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Thashë: O i dërguari i All-llahut! Si ta gjej shpëtimin? Më tha: Ruaje gjuhën, le të të mjaftojë shtëpia jote (mos u merr me të tjerët) dhe qaj për mëkatet e tua.”[2]

Nga Enes ibën Maliku radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk drejtohet imani i një robi derisa të drejtohet zemra e tij; nuk drejtohet zemra e tij derisa të drejtohet gjuha e tij dhe nuk hyn në xhennet një njeri derisa fqinji i tij nuk është i sigurtë nga sherri i tij.”[3]

Nga Muadh ibën Xhebeli radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Ti vazhdon të mbetesh i shpëtuar derisa hesht. E kur flet, atëherë shkruhet për ty ose kundër teje.”[4]

Nga Muadhi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Thashë: O i dërguari i All-llahut! Më jep një porosi.” Tha: “Adhuroje All-llahun sikur ta shohësh Atë, numëroje veten në radhët e të vdekurve, e nëse dëshiron, të informoj për diçka që i përfshin të gjitha këto?” Tha: “Kjo”, dhe bëri me shenë nga gjuha.”[5]

Nga Ebu Seid El-Hudriu radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Në çdo ditë që i biri i Ademit gdhihet, organet e trupit e qortojnë gjuhën duke i thënë: Kije frikë All-llahun për neve, sepse ne varemi prej teje. Nëse ti i përmbahesh rrugës së drejtë, i përmbahemi edhe ne. E nëse ti devijon, devijojmë edhe ne.”[6]

Nga Sehl ibën Sa’di radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Kush ma garanton atë që ka mes dy nofullave dhe atë që ka mes dy këmbëve, unë ia garantoj xhennetin.”[7]

Nisur nga kjo që thamë, myslimani duhet pasur parasysh rregullat për sa i përket gjuhës dhe ruajtjes së saj. Në vazhdim po përmendim disa prej tyre:

 

1. Ruajtja e gjuhës

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Frenoje (ruaje) gjuhën tënde.”[8] Po ashtu ka thënë: “Kush hesht, ka shpëtuar.”[9]

 

2. Mosfolja për diçka që nuk të intereson

 

Kjo do të thotë që myslimani të merret vetëm me atë që i sjell dobi për çështjet e dynjasë dhe të ahiretit. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Prej islamit të mirë të myslimanit është lënia e asaj që nuk e intereson.”[10]

 

3. Largimi nga fjalët e tepërta (panevojshme)

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka kurrfarë dobie, përveç (bisedës) kush këshillon për lëmoshë, për ndonjë të mirë ose pajtim mes njerëzve.”[11]

Selmani radijAll-llahu anhu thotë: “Njerëzit me më shumë mëkate në ditën e kiametit janë ata që flasin më shumë në mëkat ndaj All-llahut të Madhërishëm.”

 

4. Braktisja e debatit dhe polemikës

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Unë i garantoj një shtëpi në pjesën e poshtme të xhennetit atij njeriu që e braktis polemikën edhe nëse është në të drejtë; unë i garantoj një shtëpi në mes të xhennetit atij njeriu që e braktis gënjeshtrën edhe nëse është shaka; unë i garantoj një shtëpi në pjesën më të lartë të xhennetit atij njeriu që ka moral të mirë.”[12]

Po ashtu ka thënë: “Një popull nuk devijon pas udhëzimit veçse kur jepet pas polemikave boshe.”[13]

 

5. Largimi nga paturpësia dhe fjalët e pista

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Besimtari nuk ofendon, nuk mallkon, nuk është i paturpshëm dhe nuk është i pistë në gjuhë.”[14]

Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Nuk ndodhë që fjalët e pista të jenë të pranishme në diçka e të mos e shëmtojnë atë gjë, dhe nuk ndodhë që turpi të jetë i pranishëm në diçka e të mos e zbukurojë atë gjë.”[15]

 

6. Largimi nga sharja dhe fyerja

 

Myslimani nuk duhet të shajë apo fyejë, ngase kjo nuk është edukatë e myslimanëve.

Nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Sharja e myslimanit është pafytyrësi, ndërsa luftimi kundër tij është kufr.”[16]

Ndërsa në një hadith tjetër, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “Nëse një njeri të shan duke përmendur diçka që ai di për ty, ti mos e shaj duke përmendur çfarë di ti për të, ngase shpërblimi është për ty, ndërsa përfundimi i keq është për atë që e ka thënë atë fjalë.”[17]

 

7. Largimi nga mallkimi

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Besimtari nuk është mallkues.”[18]

Po ashtu ka thënë: “Të porosis të mos jeshë mallkues.”[19]

Në një hadith tjetër ka thënë: “Kur robi mallkon një gjë, mallkimi ngrihet në qiell. E dyert e qiellit janë të mbyllura për të (mallkimin). Pastaj, ai rikthehet në tokë, dhe dyert e saj janë të mbyllura për të, po ashtu. Atëherë shkon në të djathtë e në të majtë, por, kur nuk gjen asnjë vend për strehim, kthehet tek ai të cilit i është bërë mallkimi. Nëse ai (për të cilin është bërë mallkimi) e meriton atë, i shkon atij, e nëse jo, atëherë i kthehet vetë mallkuesit.”[20]

8. Pakësimi i shakasë

 

Islami nuk e ka ndaluar qeshjen dhe shakanë, por Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar teprinë në qeshje dhe shaka.

I dërguari i All-llahu bënte shaka, por edhe gjatë shakasë e thoshte vetëm të vërtetën dhe gjithnjë i përmbahej sinqeritetit. Këtë e shohim në hadithin që na e përcjell Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu i cili thotë: “Dikush tha: O i dërguari i All-llahut, ti po na argëton?” I dërguari i All-llahut tha: “Ashtu është. Por unë nuk them gjë tjetër veç të vërtetës.”[21]

Por të gjithë këtë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem e bënte ekstremisht rrallë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, siç rrëfen Xhabiri radijAll-llahu anhu, “ka qenë shumë i heshtur dhe ka qeshur rrallë.”[22]

Teprimi në shaka shkakton qeshje të tepruar. Në lidhje me këtë, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos e tepro në qeshje, ngase qeshja e tepruar e vdes zemrën.”[23]

 

9. Largimi nga përqeshja dhe tallja

 

All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, nuk bën të tallet një popull me një popull tjetër, meqë të përqeshurit mund të jenë më të mirë nga ata të cilët përqeshin dikë tjetër, e as gratë me gratë e tjera, sepse mund të ndodhë që gratë e tjera të jenë më të mira se ato që përqeshin (duke e nënçmuar njëri-tjetrin) dhe mos etiketoni njëri-tjetrin me llagape. Pas besimit është keq të përhapet llagapi i keq. E ata që nuk pendohen, janë mizorë.”[24]

Parashtrohet pyetja: A thua vallë, përse dikush të tallet me besimtarët?! Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Sa e sa flokëshprishur dhe të pluhurosur, me rroba të vjetëruara, të papërfillur, sikur t’i luteshin All-llahut, do t’ua pranonte lutjen.”[25]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem po ashtu thotë: “All-llahu nuk i shikon pamjet dhe pasuritë e juaja, por i shikon zemrat dhe veprat e juaja.”[26]

 

10. Sinqeriteti dhe largimi nga gënjeshtra

 

Nga Ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Përmbajuni sinqeritetit ngase sinqeriteti të çon në bamirësi, ndërsa bamirësia të çon në xhennet. Vërtet njeriu do të vazhdojë të flasë drejtë (të jetë i sinqertë në të folur) derisa tek All-llahu të shkruhet si i sinqertë. Ruajuni gënjeshtrës ngase gënjeshtra të çon në shthurje, ndërsa shthurja të çon në zjarr (xhehennem). Vërtet njeriu do të vazhdojë të gënjejë derisa tek All-llahu të shkruhet si gënjeshtar.”[27]

Nga Ebu Umame radijAll-llahu anhu na prëcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Unë i garantoj një shtëpi në mes të xhennetit atij njeriu që e braktis gënjeshtrën edhe nëse është shaka.”[28]

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shenjat e munafikut janë tri: Kur flet gënjen, kur premton e thyen premtimin dhe kur i besohet diçka, tradhton.”[29]

Ndërsa në një transmetim tjetër të Muslimit e gjejmë edhe këtë shtojcë: “… edhe nëse fal namaz, agjëron dhe pretendon se është mysliman.”

Ka njerëz që gënjejnë vetëm për t’i bërë të tjerët të qeshen. E nëse u thua se kjo është haram, ata të thonë: Unë po bëj shaka. I dërguari i All-llahut për të tillët ka thënë: “Mjerë për atë që gënjen gjatë të folurit për t’i bërë njerëzit të qeshen, mjerë për të, mjerë për të.”[30]

 

 

11. Largimi nga përgojimi

 

Përgojim do të thotë të përmendësh për vëllain tënd diçka që ai e urren.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Mos përgojoni njëri-tjetrin; a mos ndonjëri prej jush dëshiron të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur? Atë pra e urreni! Kini frikë nga ndëshkimi i All-llahut, e All-llahu është mëshirues, Ai pranon shumë pendimin.”[31]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “A e dini se ç’është përgojimi?” Sahabët thanë: “All-llahu dhe i dërguari i Tij e dinë më mirë”. Ai tha: “Të përmendësh për vëllain tënd diçka që ai e urren.” I thanë: “E nëse është e vërtetë ajo çka thuhet për të?” Ai tha: “Në qoftë se është e vërtetë ajo çka thua, ti e ke përgojuar, e nëse jo, ti ke shpifur për të.”[32]

Nga Ebu Berze radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut na mbajti një asilloj fjalimi saqë i bëri të dëgjojnë edhe vajzat e reja nëpër shtëpitë e tyre, dhe tha: O ju që keni besuar me gjuhë, e jo me zemra! Mos i përgojoni myslimanët dhe mos i gjurmoni të metat e tyre, sepse ai që gjurmon të metat e vëllait të vet, All-llahu do t’i gjurmojë të metat e tij. E nëse All-llahu gjurmon të metat e dikujt, ka për ta turpëruar atë brenda shtëpisë së tij.”[33]

Nga Enesi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Kur më ngritën në mi’raxh, hasa në njerëz që kishin thonjtë nga bakri, me të cilët i gërvishtnin fytyrat dhe gjokset e tyre. Unë thashë: “Kush janë këta, o Xhibril?” Tha: “Janë ata që kanë ngrënë mishin e njerëzve (kanë përgojuar) dhe kanë cenuar nderin e tyre.”[34]

 

12. Largimi nga bartja e fjalëve

 

All-llahu i Madhërishëm na e ka tërhequr vërejtjen nga bartësi i fjalëve dhe ka thënë: “Mos e respekto askë që betohet shumë dhe është i poshtër! Që është përgojues e bartë fjalën ndër njerëz.”[35]

Nga Hudhejfe radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Nuk hyn në xhennet ai që bartë fjalë ndër njerëz.”[36]

Nga Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kaloi pranë dy varreve dhe tha: “Këta dy janë duke u dënuar; nuk dënohen për ndonjë gjë të madhe (të cilës nuk kanë pasur mundësi t’i shmangen). Njëri prej tyre nuk është kujdesur (të mos spërkatet) gjatë urinimit, ndërsa tjetri ka bartur fjalë.”[37]

Si duhet vepruar ai të cilit i bartet ndonjë fjalë nga dikush?

Nëse dokujt i thuhet: Filani për ty ka thënë kështu e ashtu, apo të ka bërë kështu e ashtu, ai duhet t’u përmbahet këtyre gjashtë rregullave:

1. Të mos i besojë fjalëve të njeriut që ia sjell lajmin
2. Ta ndalojë nga ajo gjë (bartja e fjalëve) dhe ta këshillojë
3. Ta urrejë për hirin e All-llahut, ngase bartësi i fjalëve është i urryer tek All-llahu
4. Të mos krijojë përshtypje të keqe për vëllain e tij për të cilin supozohet se ka folur diçka për të
5. Fjalët që i kanë ardhur të mos bëhen shkak që ai të spiunojë a hulumtojë, duke u bazuar në fjalën e All-llahut: “Mos hulumtoni për zbulimin e të metave të njëri-tjetrit.”[38], dhe
6. Të mos kënaqet me atë që e ka ndaluar bartësin e fjalëve dhe të mos i publikojë fjalët e tij.

 

13. Largimi nga dëshmia e rrejshme

 

Kjo do të thotë që myslimani të dëshmojë me një dëshmi duke gënjyer për t’ia bërë qejfin dikujt duke dashur t’i marrë një të drejtë myslimanit padrejtësisht.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “largojuni fjalës shpifëse.”[39]

Nga Ebu Bekre radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “A t’ju rrëfej për mëkatet më të mëdha?” Po, gjithsesi, o i dërguari i All-llahut – i thanë. “T’i bësh ortak All-llahut, të jesh arrogant ndaj prindërve,”, e teksa rrinte i mbështetur, u ul dhe tha: “Vini re! Edhe dëshmia e rrejshme. Vini re! Edhe dëshmia e rrejshme. Vini re! Edhe dëshmia e rrejshme.” “E përsëriti aq shumë, saqë thamë: Ah, sikur të heshtte!”[40]

 

          14.Mospublikimi i sekreteve

 

Ne e dimë se publikimi i sekreteve është një lloj tradhtie. Sa e sa njerëz kanë bërë publike sekretet e vëllezërve të tyre dhe kanë shkaktuar shkatërrimin e jetës së tyre… Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar publikimin e sekreteve dhe ka thënë: “Shenjat e munafikut janë tri: Kur flet gënjen, kur premton e thyen premtimin dhe kur i besohet diçka, tradhton.”[41]

Po ashtu ka thënë: “Kur njeriu të tregon diçka dhe kthehet anash,[42] atëherë kjo është amanet.”[43]

 

15. Të mos betohesh në asgjë veçse në All-llahun

 

Nga ibën Omeri radijAll-llahu anhuma na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush betohet, le të betohet në All-llahun, përndryshe le të heshtë.”[44] Po ashtu nga ibën Omeri radijAll-llahu anhuma na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush betohet në dikë tjetër pos All-llahut, ka bërë kufr – ose shirk.”[45]

 

16. Ta përdorë gjuhën në dhikër (përmendje) të All-llahut

 

All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Pra ju më kujtoni Mua (me adhurime), Unë ju kujtoj juve (me shpërblim).”[46]

Po ashtu thotë: “shumëpërmendësit e All-llahut e shumëpërmendëset e All-llahut, All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh.”[47]

Nga Ebu Musa El-Esh’ariu radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shembulli i atij që e përmend All-llahun dhe atij që nuk e përmend është sikur shembulli i të gjallit dhe të vdekurit.”[48]

Ndërsa në transmetimin e Muslimit qëndron: “Shembulli i shtëpisë ku përmendet All-llahu dhe shtëpisë ku nuk përmendet All-llahu është sikur shembulli i të gjallit dhe të vdekurit.”[49]

Nga Abdullah ibën Busri radijAll-llahu anhu na përcillet se një njeri tha: “O i dërguari i All-llahut, obligimet e fesë janë bërë shumë për mua (ngarkesë e tepërt), andaj më trego diçka të cilës do t’i përmbahem.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Le të jetë gjuha jote gjithmonë e njomë nga të përmendurit e All-llahut.”[50]

I dërguari i All-llahut po ashtu ka thënë: “A nuk doni t’ju tregoj për punët tuaja më të mira dhe më të pastra tek Sunduesi juaj; që i lartësojnë më së shumti gradat dhe janë më të mira për ju se shpenzimi i floririt dhe argjendit (për të fituar kënaqësinë e All-llahut) dhe që janë më mirë për ju se ta takoni armikun tuaj e t’i godisni ose t’ju godasin në zverqe?!” I thanë: Po. Ai tha: “Të përmendurit e All-llahut të Madhërishëm.”[51]

 

17. Me gjuhë të mbrojë nderin e myslimanëve

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush mbron një besimtar nga ndonjë munafik, në ditën e kiametit All-llahu do ta dërgojë një melek për t’ia mbrojtur mishin nga zjarri i xhehennemit. Ndërsa kush shpif ndaj ndonjë myslimani, All-llahu do ta lidhë për urën e xhehennemit derisa të përjetojë dënimin e asaj që e ka shpifur.”[52]

 

18. Pajtimi me dy të konfliktuarve

 

All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka kurrfarë dobie, përveç (bisedës) kush këshillon për lëmoshë, për ndonjë të mirë ose pajtim mes njerëzve.”[53]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk quhet gënjeshtar ai që bën pajtimin mes njerëzve dhe sjell hair apo flet diçka të hairit.”[54]

 

19. Falënderimi ndaj të mirës me gjuhë

 

Kjo do të thotë që duhet falënderuar çdonjërin që të bën një të mirë.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kujt i jepet ndonjë dhuratë, nëse i gjendet diçka, le ta shpërblejë, e nëse jo, atëherë le t’i thotë fjalë të mira, sepse kush thotë fjalë të mira, e ka falënderuar dhuruesin.”[55]

 

 

 

 

[1] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2319) dhe Ibën Maxhe (3969). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (886) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[2] Sahih: shënon Tirmidhiu (2406). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (888) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Sahih: shënon Ahmedi (12636). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2841) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Sahih: shënojnë Bejhekiu në Shuabul-Iman (3/14) dhe Taberaniu (20/143). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2866) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[5] Sahih: shënon Ibën Ebi Dunja në librin e tij Es-Samt (nr. 22, fq. 56). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2870) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (2407) dhe Ahmedi (11498). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (351) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[7] Sahih: shënon Buhariu (6474).

[8] Sahih: shënon Tirmidhiu (2406). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (888) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[9] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2501) dhe Ahmedi (11498). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (536) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[10] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2317) dhe Ibën Maxhe (5911). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2017) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[11] Kaptina En-Nisa’, ajeti 114.

[12] Sahih: shënon Ebu Davudi (4800). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (273) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[13] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3253) dhe Ibën Maxhe (48). Shejh Albani në librin e tij El-Mishkah (180) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (1977) dhe Ahmedi (3829). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (330) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[15] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (1974), Ibën Maxhe (4185) dhe Ahmedi (12278). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2635) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[16] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (48) dhe Muslimi (64).

[17] Sahih: shënon Ahmedi (20110). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1352) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[18] Sahih: shënon Tirmidhiu (2019). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2787) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[19] Sahih: shënon Ahmedi (20155). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1729) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[20] Hasen: shënon Ebu Davudi (4905). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (1672) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[21] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (1990) dhe Ahmedi (8506). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1762) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[22] Hasen: shënon Ahmedi (20286 dhe 20303). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4822) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[23] Sahih: shënon Ibën Maxhe (4193). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (506) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[24] Kaptina El-Huxhurat, ajeti 11.

[25] Sahih: shënon Muslimi (2622).

[26] Sahih: shënon Muslimi (2564).

[27] Sahih: shënon Muslimi (2607).

[28] Sahih: shënon Ebu Davudi (4800). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (273) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[29] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (33) dhe Muslimi (59).

[30] Hasen: shënon Ebu Davudi (4990). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibi vet-Terhib (2944) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[31] Kaptina El-Huxhurat, ajeti 12.

[32] Sahih: shënon Muslimi (2589).

[33] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4880) dhe Ahmedi (19277). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7984) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[34] Sahih: shënon Ebu Davudi (4/4878). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5213), në Es-Silsiletus-Sahiha (533) si dhe në Sahih Sunen Ebi Davud (4082) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[35] Kaptina El-Kalem, ajetet 10-11.

[36] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6056) dhe Muslimi (105).

[37] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (216) dhe Muslimi (292).

[38] Kaptina El-Huxhurat, ajeti 12.

[39] Kaptina El-Haxh, ajeti 30.

[40] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2516) dhe Muslimi (138).

[41] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (33) dhe Muslimi (59).

[42] Fjala “kthehet anash” d.m.th. shikon anash se mos po e dëgjon dikush. (shën. përkth.)

[43] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (4868), Tirmidhiu (1959) dhe Ahmedi (14378). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1090) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[44] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2679) dhe Muslimi (1646).

[45] Sahih: shënon Tirmidhiu (1535). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2042) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[46] Kaptina El-Bekare, ajeti 152.

[47] Kaptina El-Ehzab, ajeti 35.

[48] Sahih: shënon Buhariu (6407).

[49] Sahih: shënon Muslimi (779).

[50] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3375) dhe Ibën Maxhe (3793). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7700) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[51] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3377), Ibën Maxhe (3790) dhe Ahmedi (5/195). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2629) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[52] Hasen: shënon Ebu Davudi (4883). Shejh Albani në librin El-Mishkah (4986) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[53] Kaptina En-Nisa, ajeti 114.

[54] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2692) dhe Muslimi (2605).

[55] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4813) dhe Tirmidhiu (2034). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (617) e ka klasifikuar si hadith sahih.

 

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Myslimani gëzohet shumë kur takohet me vëllezërit, të dashurit dhe të afërmit e tij. Prandaj duhet mësuar rregullat dhe sjelljen të cilat myslimani duhet pasur parasysh gjatë takimit me vëllezërit, të dashurit dhe të afërmit.

Në vazhdim po përmendim disa prej tyre:

 

1. Përshëndetja me selam

 

Forma e përshëndetjes islame është si vijon: Esselamu alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu.

Kjo përshëndetje ka ndikim të madh në përhapjen e frymës së dashurisë në mesin e myslimanëve. Po ashtu në të ka shpërblim të madh dhe është një prej haqeve që myslimani e ka ndaj vëllait të tij mysliman.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “… Myslimani ndaj myslimanit ka gjashtë obligime: Kur ta takosh, jepi selam…” [1]

Njëherë një njeri erdhi te Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe i tha: “Es-selamu alejkum!” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ia ktheu selamin dhe pastaj ai u ul. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: “Dhjetë.” Pastaj erdhi një njeri tjetër dhe tha: “Es-selamu alejkum ue rrahmetullah!” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ia ktheu selamin dhe ai u ul. I Dërguari salAll-llahu alejhi ue selem tha: “Njëzet.” Pastaj erdhi një njeri tjetër dhe tha: “Es-selamu alejkum ue rrahmetullahi ue berekatuhu!” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ia ktheu selamin dhe ai u ul. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem tha: “Tridhjetë.”[2] Me këtë Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kishte për qëllim shpërblimet. Pra sa më i plotë të jetë selami, aq më i madh është shpërblimi.

 

2. Buzëqeshja në momentin e takimit

 

Nuk ka dyshim se buzëqeshja yte kur i takon vëllezërit dhe shokët e tu e shton dashurinë mes jush… Madje kjo buzëqeshje konsiderohet si vepër e mirë që do të peshohet në peshoren e veprave të tua të mira.

Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Buzëqeshja me vëllanë tënd është sadeka për ty.”[3] Po ashtu ka thënë: “Assesi në asnjë mënyrë mos e nënvlerëso asnjë vepër të mirë, madje as atë që ta shikosh vëllanë tënd me buzëqeshje.”[4]

Ndërsa mrrolja dhe mosbuzëqeshja para të tjerëve shkakton humbjen e dashurisë dhe shkëputjen e lidhjeve mes myslimanëve.

3. Shtrëngimi i duarve gjatë përshëndetjes

 

Kjo do të thotë që gjatë takimit me vëllanë tënd, t’ia zgjatësh dorën për ta përshëndetur, dhe të mos mjaftohesh vetëm me përshëndetje verbale dhe buzëqeshje. Përshëndetjen duhet ta bësh me gojë, duke buzëqeshur dhe duke i shtrënguar dorën vëllait tënd, sepse kështu kompletohet forma e dashurisë mes teje dhe vëllezërve të tu myslimanë.

Dije se kjo formë e përshëndetjes është prej faktorëve më të mëdhenj që ndikon në shlyerjen dhe faljen e mëkateve. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur besimtari e takon besimtarin, e përshëndet me selam duke e kapur për dore, atyre u bien gjynahet sikurse bien gjethet e pemës.”[5] Po ashtu ka thënë: “Kur dy myslimanë takohen dhe përshëndeten duke i shtrënguar dorën njëri-tjetrit, u shlyhen mëkatet para se të ndahen.”[6]

Bera’ ibën Azibi radijAll-llahu anhu ka thënë: “Shtrëngimi i dorës gjatë përshëndetjes me vëllain tënd e bën përshëndetjen më të plotë.”[7]

4. Mospërkulja gjatë selamit

 

Ka ca njerëz që kur takohen me dikë, i përkulen gjatë përshëndetjes, e ky është një gabim i madh ngase Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar që myslimani t’i përkulet ndonjë njeriu sepse myslimani nuk duhet përkulur askujt veç All-llahut të Madhërishëm.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem është pyetur: “O i dërguari i All-llahut! Kur ndonjëri prej nesh takohet me vëllanë a mikun e vet, a bën t’i përkulet atij?” “Jo” – tha i dërguari i All-llahut. A bën ta merr ngrykë e ta puthë? – u pyet përsëri. “Jo” – tha i dërguari i All-llahut. A bën ta përshëndesë duke i shtrënguar dorën? “Po” – tha i dërguari i All-llahut.”[8]

 

5. Marrja ngrykë gjatë takimit pas udhëtimit

 

Nëse miku apo i afërmi yt ka qenë në udhëtim dhe takohesh me të pas kthimit nga udhëtimi, prej sunnetit është të merresh ngrykë me të, sepse kjo e shton dashurinë mes jush.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe sahabët vepronin kësisoj.

Në disa transmetime na përcillet se sahabët e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “kur takoheshin, përshëndeteshin duke shtrënguar dorën njëri-tjetrit, ndërsa kur ktheheshin nga udhëtimi, merreshin ngrykë mes vete.”[9]

 

6. Të mos e kthesh kokën në anë tjera

 

Kur takohesh me mikun tënd dhe përshëndetesh me të, mos e kthe kokën në ndonjë drejtim tjetër, ngase kjo bën që ai të ndiejë mosinteresimin tënd për të dhe shkakton frymën e urrejtjes mes jush.

 

7. Pyetja për gjendjen e tij dhe lutja për të

 

Prej edukatës së takimit është të pyesësh mikun tënd për gjendjen e tij si dhe të bësh lutje për të duke i dëshiruar suksese dhe të mira në dynja e ahiret, ngase kjo bën që ai të ndjejë dashurinë dhe interesimin që ke për të.

 

 

[1] Sahih: shënon Muslimi (2162).

[2] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (2189) dhe Ahmedi (19446). Shejh Albani në librin El-Mishkah (4644) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[3] Sahih: shënon Tirmidhiu (1956). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2908) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Sahih: shënon Muslimi (2626).

[5] Sahih: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Evset (1/84). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (526) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[6] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (5212) dhe Tirmidhiu (2727). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (525) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[7] Meukuf me sened sahih: shënon Buhariu në Edebul-Mufred (967). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Edebil-Mufred (748) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[8] Hasen: shënojnë Tirmidhiu (2728) dhe Ahmedi (3/198). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (160) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[9] Sahih: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Evset, dhe siç thotë Mundhiriu (3/270), transmetuesit e tij janë të kategorisë së hadithit sahih. Po ashtu shënon edhe Hejthemiu (8/36). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2647) e ka klasifikuar si hadith sahih.

 

www.thirrjaislame.com

Duhet pasur parasysh se myslimani duhet t’i mësojë dispozitat e fesë së tij në mënyrë që ta adhurojë All-llahun me argumente. Prandaj duhet të përpiqet të jetë i pranishëm në ndejat e diturisë, të cilat janë prej faktorëve më të mëdhenj për zbritjen e mëshirës dhe qetësisë si dhe për praninë e melaikeve dhe fitimin e lavdërimit të All-llahut të Madhërishëm për të pranishmit në ndejat e diturisë.

Andaj duhet mësuar rregullat që duhet përvetësuar gjatë pranisë sonë në çdo ndejë në përgjithësi, e në ndejat e diturisë në veçanti. Në vazhdim po përmendim disa prej tyre:

 

1. Nijeti i sinqertë për hirin e All-llahut të Madhërishëm

 

Në cilëndo ndejë të diturisë që shkon, në vete duhet pasur nijetin e mirë. Kjo do të thotë që duhet të keshë nijetin që t’i mësosh dispozitat e fesë në mënyrë që ta adhurosh All-llahun me argumente, si dhe këtë ta bësh me nijetin që t’u sjellësh dobi myslimanëve dhe të gjithë t’i ftosh në adhurimin e All-llahut të Madhërishëm.

 

2. Zgjedhja e shoqëruesve në ndeja

 

Shoqëruesit e tu nëpër ndeja duhet patjetër të jenë të zgjedhur, dhe ata duhet të jenë prej besimtarëve të devotshëm. Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mos u shoqëro me askënd përveçse me besimtarin dhe të mos e hajë ushqimin tënd askush përveç të devotshmit.”[1]

Po ashtu ka thënë: “Shembulli i shokut të mirë dhe shokut të keq është sikur shembulli i shitësit të myshkut dhe gjyryku (i farkëtarit). Shitësi i myshkut, o të dhuron misk, o e blen prej tij, o do të nuhasësh prej tij erë të mirë. Ndërsa gjyryku, o t’i djegë teshat, o do të nuhasësh prej tij erë të keqe.”[2]

 

 

3. Të mos rrish në një ndejë ku nuk përmendet All-llahu i Madhërishëm

 

Ka mundësi që ndeja të jetë ndejë diturie por askush prej të pranishëmve nuk e përmend All-llahun e Madhërishëm e as nuk i çon salavat të dërguarit të All-llahut.

Prendaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Një grup njerëzish që çohen nga ndeja në të cilin nuk e kanë përmendur All-llahun e Madhërishëm, çohen sikur nga një cofëtinë gomari, dhe ajo ndejë do të jetë dështim për ta në ditën e kiametit.”[3]

 

4. T’i përshëndesësh me selam të pranishmit

 

Kur të hysh në ndejë, përshëndeti me selam të pranishmit, që ajo ndejë të jetë e bereqetshme.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nëse dikush prej jush hyn në ndonjë ndejë, le t’i përshëndesë të pranishmit me selam dhe pastaj nëse dëshiron të ulet aty le të ulet. E nëse ngrihet dhe dëshiron të dalë prej ndejës, le t’i përshëndesë prapë me selam. Selami i parë nuk është më i vlefshëm se i fundit.”[4]

 

5. Të ulesh ku ka vend të lirë

 

Kur të hysh në ndonjë ndejë, ulu në vendin më të afërt që e gjen të lirë dhe mos kalo mbi kokat e njerëzve duke dashur të ulesh në radhët e përparme të ndejës, ngase kështu i shqetëson dhe i shpërqendron njerëzit.

Por nëse mësuesi dëshiron që të ulesh afër tij ngase je prej nxënësve më të zellshëm, atëherë nuk ka dert nëse ulesh në vendin që mësuesi e dëshiron.

Nga Xhabir ibën Semure radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Kur shkonim te Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, uleshim aty ku kishte vend të lirë.”[5]

6. Të mos e ngritësh zërin në ndejë

 

Duhet të kesh në konsideratë se kjo është ndejë diturie. Prandaj mos e ngrit zërin që të mos i shqetësosh të pranishmit dhe të mos bezdisen nga prania yte mes tyre.

 

7. Të ulesh me qetësi e maturi

 

Mos i shpërqendro të pranishmit me lëvizje të shumta. Po ashtu mos i kërcit gishtat dhe mos bën asnjë gjë që ndejës ia prish qetësinë.

 

8. Dhënia përparësi të djathtës gjatë hyrjes dhe daljes nga ndeja

 

Nëse ndeja është në ndonjë xhami, atëherë hyr me këmbën e djathtë dhe dil me këmbën e majtë. E nëse dëshiron që të pranishëmve t’u shpërndash ujë apo diçka tjetër, kërko leje nga mësuesi (shejhu) dhe fillo me shpërndarjen nga e djathta.

 

9. Ulja në drejtim të kibles

 

Kjo bëhet nëse të mundësohet një gjë e tillë dhe nuk u pengon të pranishëmve. E nëse nuk mundesh, atëherë ulu ashtu siç e ke më lehtë.

 

10. Të mos e ngritësh dikë që ti të ulesh në vendin e tij

 

Kjo do të thotë që absolutisht të mos e ngritësh askënd nga vendi, qoftë edhe nëse është ndonjë varfanjak apo fëmijë i vogël.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Të mos e ngritë njeriu njeriun nga vendi i tij, e pastaj të ulet aty, por bëni vend dhe zgjerohuni.”[6]

 

11. Të jeshë modest me të tjerët

 

Kurrë mos u bëj mendjemadh ndaj vëllait tënd mysliman e të humbësh bereqetin e diturisë dhe të shkaktosh hidhërimin e All-llahut, ngase All-llahu nuk i do mendjemëdhenjtë.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk do të hyjë në xhennet ai që në zemrën e tij ka mendjemadhësi qoftë sa atomi.”[7]

 

12. T’u bësh vend vëllezërve të tu

 

Vendi në ndeja ndodh të jetë i ngushtë, ndërsa vëllezërit e tu kanë nevojë të ulen aty për të fituar dituri. Prandaj përpiqu t’u bësh vend atyre që të fitosh shpërblimin e asaj që ata e mësojnë.

All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “O ju që besuat, kur t’ju thuhet: zgjerohuni (bëni vend) në vend ndeje, zgjerohuni, se All-llahu bën zgjerim për ju, e kur t’ju thuhet: ngrihuni! Atëherë ju ngrihuni, All-llahu i lartëson ata që besuan prej jush, i lartëson në shkallë të lartë ata të cilëve u është dhënë dituri. All-llahu është i njohur mirë me atë që punoni.”[8]

 

13. Lejohet të ngrihesh për dikë tjetër në shenjë nderimi për të

 

Ngritja në këmbë lejohet për prindërit, njerëzit e mirë prej dijetarëve dhe kërkuesve të diturisë. Nisur nga kjo, lejohet që të ngrihesh në këmbë për vëllezërit e tu në shenjë nderimi ndaj tyre dhe për të përhapur frymën e dashurisë dhe vëllazërisë mes jush.

Në hadithin që tregon për pendimin e Ka’b ibën Malikut radijAll-llahu anhu, mes tjerash thuhet: “Kur hyra në xhami, i dërguari i Al-llahut rrinte ulur, kurse njerëzit qëndronin përreth tij. Talha Ibën Ubejdullahu u çua dhe nxitoi te unë, e më pas u përshëndetëm dhe ai më uroi. Vallahi askush tjetër nga muhaxhirët, përpos tij, nuk m’u ngrit. Abdull-llah Ibën Ka’bi thotë: Ka’bi këtë gjë kurrë nuk ia harroi Talhës.”[9]

E ndaluar është që t’i ngrihen në këmbë njeriut te koka e tij, kur ai është ulur. Po ashtu e ndaluar është që njeriu të ketë dëshirë që të tjerët t’i ngrihen në këmbë.

 

14. Mos fol pa leje

 

Të folurit pa leje në ndejën e diturisë shkakton rrëmujë në atë ndejë… prandaj, kur dëshiron të flasësh, merr leje nga mësuesi, e kur të flasësh, mos polemizo.

 

15. Të mos i ndajë dy veta përveç me lejen e tyre

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk i lejohet njeriut që t’i ndajë dy persona, përveç me lejen e tyre.”[10]

 

16. Mbajtja e pastërtisë në vendin e ndejës

 

Në ndejën e diturisë duhet të shkosh me tesha të pastra, pamje të bukur dhe aromë të këndshme. E kur të ulesh, duhet të kesh kujdes për pastërtinë e vendit, d.m.th. të mos hedhësh asgjë aty që njerëzit përreth teje të mos shqetësohen si dhe ndeja të mos e humbë madhështinë e saj.

    17.Mos e zër vendin e dikujt nëse ka nijet të kthehet përsëri

 

Nëse dikush ngrihet nga vendi i tij, mos ia zër vendin, përveç nëse je i bindur që nuk kthehet përsëri.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nëse njeriu ngrihet nga vendi ku është ulur, e pastaj kthehet, ai është më meritor për atë vend.”[11]

 

 

18. Ndejës t’ia japësh hakun

 

Ndejës t’ia japësh hakun, si p.sh duke urdhëruar në të mirë, duke ndaluar nga e keqja, duke kontribuuar në adhurim ndaj All-llahut, duke kthyer selamin, duke pajtuar njerëzit, duke nxitur për dhënie të sadekasë, e kështu me radhë.

All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka kurrfarë dobie, përveç (bisedës) kush këshillon për lëmoshë, për ndonjë të mirë ose pajtim mes njerëzve. E kush i bën këto duke pasur për qëllim vetëm kënaqësinë e All-llahut, Ne do t’i japim më vonë (në botën tjetër) shpërblim të madh.”[12]

 

19. Mos bisedo veçmas me dikë gjatë ndejës

 

Gjatë ndejës, nuk duhet të bisedosh veçmas me dikë e të pëshpërisësh, që njerëzit të mos marrin përshtypje të keqe për ty. Madje nëse e bën një gjë të tillë, ndonjëri mund të fitojë përshtypje se po flisni diçka në lidhje me të.

Prandaj, më e mira është që të gjithë së bashku të përfshihen në ndonjë debat, temë të caktuar, që bereqeti të përfshijë atë ndejë si dhe t’i iket përgojimit dhe bartjes së fjalëve… All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Bisedën e fshehtë e nxit vetëm djalli për t’i shqetësuar ata që besuan, ndonëse ajo nuk mund t’i dëmtojë ata fare pa dëshirën e All-llahut, andaj vetëm All-llahut le t’i mbështeten besimtarët!”[13]

 

20. Dëgjimi i fjalëve të mësuesit (shejhut)

 

Kjo, me qëllim që të përfitosh nga fjalët dhe dituria e tij, si dhe për t’u dhënë rastin të tjerëve që edhe ata të mësojnë.

21. Kujdesi për ruajtjen e sekreteve të ndejës

 

Nëse gjatë ndejës ndodh diçka që ka nevojë të fshihet, atëherë e kemi për detyrë ta fshehim dhe të mos e publikojmë. E nëse çështja ka të bëjë me ndonjë polemikë shkencore, atëherë këtë duhet publikuar që edhe të tjerët të mësojnë nga kjo.

 

22. Bëhu i vëmendshëm që të mos cenosh nderin e njerëzve

 

Përzierja e njerëzve mes vete mund të shkaktojë që disa njerëz të bien në përgojim, bartje të fjalëve dhe publikim të sekreteve të njerëzve të tjerë. Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka tërhequr vërejtjen nga të metat e gjuhës duke thënë: “A nuk është se të korrat e gjuhëve të tyre është gjëja që i hedh në zjarr njerëzit duke u tërhequr nga hundët e tyre?!”[14]

 

23. Të bësh dhikrin kur ndeja përfundon

 

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Ai që ulet në ndonjë mexhlis dhe bën shumë gabime, dhe para se të çohet nga ai mexhlis thotë: Subhanekell-llahumme ve bihamdike, eshhedu en la ilahe il-la ente, estegfiruke ve etubu ilejke, atij i falen gabimet e bëra gjatë atij mexhlisi.”[15]

 

[1] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4832) dhe Tirmidhiu (2395). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7341) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[2] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5534) dhe Muslimi (2628).

[3] Sahih: shënon Ebu Davudi (4855). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (5750) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (5208) dhe Tirmidhiu (2706). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (400) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[5] Sahih el-Edebil-Mufred (1174).

[6] Sahih: shënon Muslimi (2177).

[7] Sahih: shënon Muslimi (91).

[8] Kaptina El-Muxhadele, ajeti 11.

[9] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (4418) dhe Muslimi (2769).

[10] Sahih: shënon Ebu Davudi (5845) dhe Tirmidhiu (2752). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7656) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[11] Sahih: shënon Muslimi (2179).

[12] Kaptina En-Nisa, ajeti 114.

[13] Kaptina El-Muxhadele, ajeti 10.

[14] Sahih: shënon Tirmidhiu (2616). Shejh Albani në librin e tij Sahih Sunen et-Tirmidhi (2540) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[15] Sahih: Shënon Tirmidhiu (3433). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6192) e ka klasifikuar si hadith sahih.

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

E vërteta fillestare që u shfaq në tokë kur Xhibrili alejhis-selam për herë të parë i zbriti të dërguarit të All-llahut është se kjo fe e re, islami, është një fe që ngritet mbi themelet e diturisë dhe refuzon çdo devijim dhe iluzion.

Shpallja e parë, që ishte pesë ajete flet afërsisht për një çështje të vetme, e që është dituria… All-llahu i Madhërishëm thotë: “Lexo me emrin e Zotit tënd, i cili krijoi (çdo gjë). Krijoi njeriun prej një gjaku të ngjizur (në mitrën e nënës). Lexo! Se Zoti yt është më bujari! Ai që e mësoi (njeriun) të shkruajë me penë. Ia mësoi njeriut atë që nuk e dinte.”[1]

Ajo që duhet thënë është se kujdesi për diturinë nuk ka qenë vetëm nga momentet e para të islamit dhe shpalljes së kur’anit, por ka qenë që nga fillimi i krijimit të njeriut siç e shohim nga ajetet kur’anore. All-llahu i Madhërishëm e krijoi Ademin alejhis-selam, e bëri zëvendës në tokë, i urdhëroi melaiket t’i bien në sexhde, e nderoi, e lartësoi dhe e ngriti, e pastaj na tregoi neve dhe melaikeve shkakun e këtij nderimi, lartësimi dhe ngritjeje, e që ishte ‘dituria’.

Ademi alejhis-selam nuk ua tejkaloi melaikeve as me gjatësi, as me dhikër apo tesbih, as me ndonjë fuqi të jashtëzakonshme, as me adhurim gjithëpërfshirës etj, ngase në të gjitha këto gjëra melaiket janë superiorë ndaj njeriut, por ajo që Ademi alejhis-selam ua ejkaloi atyre ishte çështja e diturisë.

Mu për shkak të kësaj All-llahu i Madhërishëm e ngriti mbi ato melaike të mëdha dhe e vlerësoi aq tepër, madje edhe bëri që ato t’i bien atij në sexhde.

Kështu, që nga fillimi i krijimit të Ademit alejhis-selam, kjo ka qenë mënyra se si u trajtua dituria. Pra, njeriu kur kapet për diturinë, kujdeset për të dhe përpiqet të arrijë atë, e meriton të jetë zëvendës i All-llahut në tokë. Nga ana tjetër, sa herë që ai t’i shkojë mbrapa injorancës, të adaptohet me të, apo të largohet nga dituria, si dhe të kënaqet me pak prej saj, atëherë pa dyshim, i humbë të gjitha afinitetet për të qenë zëvendës i All-llahut në tokë. Nisur nga kjo, nuk mund të jetë rob i mirë, i famshëm dhe i ngritur.

Vlerësimi i diturisë nuk ka qenë vetëm nga fillimi i krijimit të njeriut të parë, por ky vlerësim është manifestuar madje edhe para krijimit të njeriut!! All-llahu i Madhërishëm gjënë e parë të cilën e ka krijuar është lapsi, e që është vegla e parë dhe e përjetshme e diturisë.

Këtë e shohim nga hadithi të cilin e shënon Tirmidhiu, ku i dërguari i All-llahut ka thënë: “Gjënë e parë që All-llahu e krijoi ishte lapsi, të cilit i tha: Shkruaj! Ç’të shkruaj? – pyeti lapsi. All-llahu i tha: Shkruaje kaderin, ç’ka qenë dhe ç’do të bëhet deri në ditën e kiametit.”[2]

Kështu pra, del në pah se dituria është çështje thelbësore dhe kryesore në jetën njerëzore dhe e tillë do të mbetet deri në ditën e kiametit.

Prandaj, Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, kur thotë se kjo dynja nuk ka vlerë dhe se madje, ç’ka në të është e mallkuar, përveç nëse shoqërohet me dituri dhe dhikër ndaj All-llahut, nuk e thotë këtë duke e ekzagjeruar.

Shënon Tirmidhiu nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Dynjaja është e mallkuar, e mallkuar është çdo gjë që është në të, përveç dhikrit (përmendjes) të All-llahut dhe asaj që është e ngjashme me të, dijetarëve dhe atyre që kërkojnë dituri.”[3]

Madje, kur dituria ndahet nga kjo botë, jeta në të bëhet e pamundshme apo e pakuptimtë. Prandaj, largimi i diturisë është paralajmërim për afrimin e ditës së kiametit.

Nga Enes ibën Maliku radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Prej shenjave të kiametit është humbja e diturisë, prania e injorancës, pirja e alkoolit dhe paraqitja e imoralitetit.”[4]

Kjo humbje e diturisë nuk ndodh me heqjen e saj nga gjokset e njerëzve, por ndodh me vdekjen e dijetarëve.

Nga Abdullah ibën Amër ibën Asi radijAll-llahu anhuma na përcillet se ka thënë: “E kam dëgjuar të dërguarin e All-llahut duke thënë: All-llahu nuk e humbë diturinë duke e larguar me zor nga gjokset e robërve, por i kap dijetarët (ua merr shpirtin), derisa nuk le asnjë dijetar, e atëherë njerëzit prihen nga injorantët, të cilët do të pyeten, dhe do të japin fetva pa dituri, e kështu do të devijojnë vetë dhe do t’i devijojnë të tjerët.”[5]

Për të parë pozitën dhe rëndësinë kulmore të diturisë në peshoren e All-llahut të Madhërishëm, duhet potencuar se All-llahu i Madhërishëm në librin e Tij fisnik ka bërë lidhjen mes pejgamberëve dhe diturisë, duke e konsideruar atë si virtyt i pandashëm i tyre. Madje, All-llahu i Madhërishëm ka sqaruar se dituria është cilësia më e rëndësishme me të cilën janë veçuar ata pejgamberë, e si mund të jetë ndryshe, kur e dimë se roli kryesor i tyre në këtë botë ka qenë t’i mësojnë të tjerët.

Duke qenë se gjënë që njeriu nuk e ka edhe nuk mund ta japë, atëherë e kemi të qartë se ka qenë e patjetërsueshme për pejgamberin që të jetë dijetar dhe të kujdeset për të shtuar diturinë e tij, dhe njëkohësisht të kujdeset për përhapjen e diturisë së tij te të tjerët si dhe të mos e fshehë diturinë të cilën All-llahu ia ka dhënë. All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “I dërguari nuk ka obligim tjetër veç komunikimit të qartë.”[6] E si ka mundësi që ai të komunikojë diçka që vetë nuk e di?!

Kësisoj, All-llahu i Madhërishëm në kur’an i përmend pejgamberët e ndryshëm duke i cilësuar ata me dituri. Në vazhdim po cekim disa ajete që flasin në këtë drejtim.

All-llahu i Madhërishëm në lidhje me Ademin alejhis-selam thotë: “E Ai (Zoti) ia mësoi Ademit të gjitha emrat (e sendeve).”[7]

Në lidhje me Lutin alejhis-selam thotë: “Dhe Ne Lutit i dhamë të jetë pejgamber dhe i dijshëm.”[8]

Në lidhje me Musain alejhis-selam thotë: “E pasi ai (Musai) e arriti moshën madhore dhe u bë i pjekur, Ne i dhamë urtësi e dituri.”[9]

Në lidhje me Ja’kubin alejhis-selam thotë: “Po ai (Jakubi) ishte i dijshëm për të, ngase Ne e kemi mësuar për atë, por shumica e njerëzve nuk e dinë.”[10]

Në lidhje me Jusufin alejhis-selam thotë: “E kur e arriti pjekurinë e tij, Ne i dhamë pushtet e dituri. E kështu Ne i shpërblejmë punëmirët.”[11]

Në lidhje me Davudin dhe Sulejmanin alejhimes-selam thotë: “E Sulejmanit Ne ia mësuam atë (përgjigjen e saktë), po secilit (prej tyre) u patëm dhënë urtësi e dije.”[12]

Në lidhje me Isain alejhis-selam thotë: “kur ta mësova ty librin e urtësinë, Tevratin e Inxhilin.”[13]

Në lidhje me të dërguarin tonë, Muhammedin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem thotë: “Dhe ai nuk flet nga mendja e tij. Ai (Kur’ani) nuk është tjetër pos shpallje që i shpallet.”[14]

Po ashtu thotë: “Të mësoi çka nuk dije.”[15]

Kështu, kush dëshiron të bartë flamurin e pejgamberëve, të ecë në rrugën e tyre dhe si rrjedhojë, të ringjallet në shoqërinë e tyre, le të ndjekë rrugën e diturisë.

Prandaj, çdo mysliman e ka për detyrë t’i mësojë rregullat e diturisë dhe rregullat e kërkimit të saj.

I dërguari i All-llahut diturinë e ka konsideruar si vepër madhështore për të cilën njeriu duhet të garojë me të tjerët dhe të synojë t’i tejkalojë ata.

Nga Abdullah ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka xhelozi përveçse në dy gjëra ose ndaj dy personave: Njeriut, që All-llahu i ka dhënë pasuri ndërsa ai e shpenzon atë në të vërtetën, dhe njeriut që All-llahu i ka dhënë urtësi ndërsa ai vepron sipas saj dhe ua mëson atë njerëzve.”[16]

Të gjitha këto gjëra që u cekën më sipër e sqarojnë rendësinë e diturisë dhe se ajo është prej begative më të mëdha me të cilën All-llahu i Madhërishëm i ka begatuar krijesat e Tij.

Prandaj nuk është për t’u habitur nga fakti që dituria të jetë nga gjërat e pakta me të cilat All-llahu i Madhërishëm e ka urdhëruar të dërguarin e Tij që të kërkojë shtimin e saj. Kështu, All-llahu i Madhërishëm duke iu drejtuar Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe ummetit që do të vijnë pas tij, thotë: “thuaj: Zoti im, më shto dituri!”[17]

Në vazhdim, do të përmendim disa prej rregullave të kërkuesit të diturisë:

 

 

1. Nijeti i sinqertë për hirin e All-llahut të Madhërishëm

Kërkimi i diturisë ka nevojë për sinqeritet të plotë… Kështu, kush kërkon dituri për të fituar të mirat e kësaj bote, ai do ta humbë dynjanë dhe ahiretin dhe bëhet banor potencial i zjarrit të xhehennemit. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush kërkon dituri që të krenohet para dijetarëve, ose të polemizojë me mendjelehtët, ose t’i kthejë kokat e njerëzve nga ai, All-llahu do ta fusë në zjarr.”[18]

Po ashtu ka thënë: “Kush kërkon dituri që të krahasohet me dijetarë, ose të polemizojë me mendjelehtë, ose t’i kthejë kokat e njerëzve nga ai, All-llahu do ta fusë në zjarr.”[19]

 

2. Zgjedhja e mësuesve të mirë

 

Kjo do të thotë që të zgjedhësh mësuesin nga i cili do të marrësh dituri dhe me këtë rast duhet pasur kujdes të zgjedhësh që ai të jetë prej njerëzve të mirë, të devotshëm dhe adhurues të All-llahut të Madhërishëm, e jo të jetë prej atyre që synojnë këtë botë apo prej atyre që nuk kanë besnikëri në transmetimin e diturisë, nuk kanë burrëri dhe moral… Muhammed ibën Sirini thotë: “Vërtet kjo dituri (hadithi) është fe. Prandaj kini kujdes prej kujt po e merrni fenë tuaj.”

 

3. Ruajtja e gjymtyrëve nga mëkatet

 

Dituria është një dritë, të cilën All-llahu e fut në zemrën e kujt të dëshirojë prej robërve të Tij. Nga ana tjetër, mëkatet janë errësira që e mbulojnë njëra-tjetrën.

Zemrën tënde duhet ta pastrosh nga gjërat e shëmtuara të fshehta si urrejtja, zilia, tradhtia, mendjemadhësia, vetëpëlqimi etj. Po ashtu duhet të pastrosh gjymtyrët e tua nga mëkatet si ngrënia e haramit, mosulja e shikimit në haram, gënjeshtra, përgojimi, bartja e fjalëve, sharja, fyerja dhe gjëra të ngjashme që e humbin bereqetin e diturisë.

Një njeri i kishte shkruar vëllait të vet: Ty të është dhënë dituri. Mos e shuaj diturinë tënde me errësirën e mëkateve, e të mbetesh në errësirë atëherë kur dijetarët të ecin me dritën e diturisë së tyre.

 

4. Shmangia nga gjumi, të folurit dhe ushqimit të tepërt

 

Kërkuesi i diturisë (nxënësi, studenti) duhet larguar gjumin e tepërt ngase ajo e sjell përtacinë dhe ia humbë atij kohën dhe jetën. Po ashtu duhet shmangur edhe nga të folurit të tepërt ngase të folurit e tepërt e shpie atë në lëshime e gabime. Duhet shmangur edhe nga ushqimi i tepërt ngase ushqimi i tepërt ndikon në gjumë të tepërt dhe shkakton sëmundje të shumta.

Disa dijetarë u ndalën para disa nxënësve ndërsa ata po hanin, dhe u thanë: Mos hani shumë, e të pini shumë, pastaj të flini shumë dhe kështu të humbni shumë.

 

5. Pakësimi i shokëve dhe kujdesi gjatë zgjedhjes së tyre

 

Shtimi i shokëve e largon njeriun nga kërkimi i diturisë dhe ia humbë kohën në gjëra që nuk i sjellin dobi as në fe e as në dynja.

E nëse i imponohet të ketë shokë, atëherë le të zgjedhë njerëz të dijes, të cilët do t’i ndihmonin në kërkimin e diturisë dhe kështu nuk do t’i shkonte koha huq.

 

6. Kujdesi për ngrënien hallall

 

Ngrënia e haramit ndikon në largimin e bereqetit të diturisë, sjell poshtërimin, e pengon suksesin dhe e pengon pranimin e duasë.

Kjo, ngase Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “e përmendi njeriun, i cili ka udhëtuar gjatë me flokë të shpupuritura dhe të pluhurosura dhe i cili i ngritë duart e tij nga qielli duke thënë: O Zot, o Zot! Kurse ushqimi i tij është haram, pija e tij haram, veshmbathja e tij haram, dhe është ushqyer me haram. E si do t’i pranohet lutja e tij!”[20]

Pra, kërkuesi i diturisë duhet përpjekur të arrijë hallallin, qoftë në haje, pije, veshje, vendbanim si dhe në çdo gjë për të cilën ka nevojë. Në këtë mënyrë atij i mundësohet që të përthith diturinë dhe dritën e saj. Të tillë kanë qenë selefët e mirë, All-llahu qoftë I Kënaqur me ta.

 

7. Përvetësimi i moralit të mirë

 

Nëse kërkuesi i diturisë arrin të përvetësojë moral të mirë, All-llahu ia mundëson që dituria e tij të jetë e pranueshme te të tjerët… Kështu, atë e do mësuesi, vëllai si dhe të gjithë ata që ai i fton në fe, dhe në këtë mënyrë All-llahu i jep sukses në kërkimin e diturisë dhe në thirrjen që e bën për në rrugën e All-llahut të Madhërishëm.

 

8. Kursimi i kohës

 

Koha është kapitali yt. Mu për këtë arsye selefët e mirë e kanë njohur vlerën e kohës dhe nuk kanë lënë as edhe një moment t’u shkojë kot, derisa disa prej tyre kanë thënë: Momentet më të rënda për mua janë momentet derisa ha ushqim. Ndërsa Davud Et-Taiu i jepte përparësi copëtimit të ushqimit para tretjes së saj në gojë, dhe thoshte: “Në mes këtyre dyjave dallimi është sa leximi i pesëdhjetë ajeteve.” Prandaj, kërkuesi i diturisë ka nevojë për çdo moment të kohës që e ka në dispozicion.

 

9. Edukata me mësuesin (profesorin)

 

Një prej gjërave më të rëndësishme dhe më madhështore për sa i përket edukatës është edukata me mësuesin nga i cili e merr diturinë. Selefët e mirë na kanë lënë shembuj të shkëlqyer për sa i përket edukatës së nxënësit para mësuesit të tij, duke filluar nga edukata e sahabëve me të dërguarin e All-llahut, pastaj edukata e sahabëve të rinj me mësuesit prej sahabëve më të moshuar, si Abdullah ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma, djali i xhaxhait të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, kur i liroi vendin në deve Zejd ibën Thabitit radijAll-llahu anhu, dhe me këtë rast tha: Kështu jemi urdhëruar të veprojmë me dijetarët tanë. Po ashtu gjumin që e bënte te dera e Ebu Hurejrës radijAll-llahu anhu duke pritur daljen e tij, ndërsa era e hidhte rërën mbi të.

Po ashtu e kemi edhe shembullin e edukatës së imam Shafiiut, All-llahu e mëshroftë, me mësuesin e tij, imam Malikun, All-llahu e mëshiroftë. Imam Shafiiu thotë: “Derisa e lexoja librin El-Muvetta’ para imam Malikut, kur e ndërroja faqen e librit, e ndërroja ngadalë dhe butësisht, që të mos e dëgjonte imam Maliku.”[21]

Ndërsa Rebiu, nxënësi i Shafiiut thotë: “E kam shoqëruar imam Shafiiun njëzet vite, dhe nga respekti që kisha për të, nuk kam pasur guximin as të pi ujë në praninë e tij.”

Këtu shihet vërtetësia e fjalëve të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i cili ka thënë: “Ashtu siç sillesh, (të tjerët) do të sillen me ty.” Pra, pasi imam Shafiiu kishte treguar edukatë me mësuesin e tij, All-llahu i mundësoi që edhe ai të ketë nxënës të tillë që të tregojnë edukatë para tij.

Bir i islamit…

Sikur të kishe parë modestinë e mësuesve të tu para mësuesve të tyre, do të mësoje edukatën e vërtetë. Prandaj, duhet medoemos ta nderosh e respektosh mësuesin tënd… Ndërsa prej edukatës me mësuesin po veçojmë:

– T’i përshëndesësh njerëzit në përgjithësi, ndërsa mësuesin tënd ta veçosh me një përshëndetje të caktuar.

– Të ulesh para tij me edukatë.

– Mos bëj lëvizje të dorës apo syve në praninë e tij.

– Mos thuaj: Filani e thotë të kundërtën e asaj që thua ti.

– Mos përgojo askënd në praninë e tij.

– Mos polemizo me dikë në një vendtubim ku mësuesi është me ty.

– Mos e kap për rroba kur ai çohet.

– Mos u mbështet për të kur të jetë i lodhur.

– Të lutesh për mësuesin tënd… Disa prej selefëve kur niseshin për te mësuesi, jipnin sadeka dhe thonin: O All-llah, mbuloja të metat mësuesit tim dhe mos e largo bereqetin e diturisë së tij nga unë.

– Të mos polemizosh me të, ngase polemika, e tëra, është e keqe, ndërsa polemika me mësuesin tënd është akoma më e shëmtuar, si dhe është shkak që të privon nga dituria.

– Të mos hysh tek ai pa leje, nëse mësuesi gjendet në një vend ku ka nevojë për leje.[22]

 

10. Nxënia e diturisë me shkrim

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nxëjeni diturinë me shkrim.”[23]

Shumë gjëra që njeriu i dëgjon ka mundësi t’i harrojë… E kur i shkruan, atëherë kjo ndikon që ajo dituri t’i mbetet në memorie.

Prandaj Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu thotë: “Asnjëri nga sahabët e të dërguarit të All-llahut nuk ka ditur më shumë hadithe përmendësh sesa unë përveç Abdullah ibën Amër ibën Asi, sepse ai i shkruante hadithet e unë nuk i shkruaja.”[24]

 

11. Qetësia dhe maturia

 

Kjo do të thotë t’i përkushtohesh qetësisë, maturisë dhe pamjes së mirë. Kërkuesi i diturisë duhet në pamje të jetë sunnij (praktikues i sunnetit), në brendi të jetë i devotshëm, në akide të jetë selefij, në lëvizjet e tij të jetë pasues, në veprat e tij të jetë ndjekës, t’u largohet bidateve dhe t’i refuzojë gjërat që kundërshtojnë fenë.

 

12. Të jesh modest me mësuesin tënd

 

Nëse ti je modest me mësuesin tënd, ai do të të dojë dhe do të përpiqet me të gjitha mundësitë e tij të ta mbjellë diturinë që e ka. E nëse bëhesh mendjemadh, kjo do të ndikojë që mësuesi yt të të urrejë dhe të mos përpiqet të ta mbjellë diturinë që e ka.

Nuk ka gjë më mëdhështore sesa modestia. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush është modest për hirin e All-llahut, All-llahu e ngritë.”[25]

 

13. Të punuarit me diturinë që ke

 

Ky është qëllimi parësor i kërkimit të diturisë, pra kërkuesi i diturisë të përfitojë nga dobitë e kësaj diturie e pastaj të punojë sipas saj në mënyrë që bereqeti i diturisë të dalë në pah tek ai.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka informuar se njeriu do të llogaritet për të punuarit sipas diturisë, dhe ka thënë: “Nuk do të lëvizin këmbët e robit (njeriut) në ditën e kiametit derisa të pyetet për katër gjëra: Për jetën e tij ku e harxhoi, rininë ku e kaloi, pasurinë nga e fitoi dhe si e shpenzoi dhe diturinë e tij, çfarë punoi me të.”[26]

 

14. Mosfshehja e diturisë

 

Kërkuesi i diturisë nuk duhet fshehur diturinë që ka.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ata, të cilët fshehin argumentet dhe faktet që Ne i shpallëm, e pasi që ato ua sqaruam njerëzve në librin, të tillët i mallkon All-llahu, i mallkojnë edhe ata që mallkojnë. Përveç atyre që pendohen, që përmirësohen dhe që u shpjegojnë njerëzve (të vërtetën), të tillëve ua pranoj pendimin, se Unë pranoj shumë pendimin, jam mëshirues.”[27]

Prandaj prej zeqatit të diturisë sheriatike është që kërkuesi i diturisë ta shpërndajë atë në mesin e njerëzve. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush thërret në hair, atij i takon shpërblimi sikur i atij që e vepron atë.”[28] Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush thërret (udhëzon) për në rrugë të drejtë, e ka shpërblimin njëlloj sikur ata që e ndjekin, pa ua pakësuar atyre shpërblimin…”[29]

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem gjithashtu e ka sqaruar shpërblimin e madh për njeriun që përpiqet për udhëzimin e njerëzve. Prandaj i ka thënë Ali ibën Ebi Talibit radijAll-llahu anhu: “… Vallahi sikur All-llahu të udhëzojë nëpërmjet teje një njeri të vetëm, kjo do të jetë më mirë për ty sesa të keshë devetë e kuqe.”[30]

 

[1] Kaptina El-Alek, ajetet 1-5.

[2] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (3319) dhe Ahmedi (22199). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (2017) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[3] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2322), Ibën Maxhe (4112) dhe Ahmedi (1/30). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2797) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[4] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (80) dhe Muslimi (2671).

[5] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (100) dhe Muslimi (2673).

[6] Kaptina En-Nur, ajeti 54.

[7] Kaptina El-Bekare, ajeti 31.

[8] Kaptina El-Enbija’, ajeti 74.

[9] Kaptina El-Kasas, ajeti 14.

[10] Kaptina Jusuf, ajeti 68.

[11] Kaptina Jusuf, ajeti 22.

[12] Kaptina El-Enbija’, ajeti 79.

[13] Kaptina El-Maide, ajeti 110.

[14] Kaptina En-Nexhm, ajetet 4-5.

[15] Kaptina En-Nisa’, ajeti 113.

[16] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (73) dhe Muslimi (816).

[17] Kaptina Ta-Ha, ajeti 114. Ndërsa teksti është shkëputur nga libri El-Ilmu ve Binaul-Umem, fq. 9-14. Autor: Dr. Ragib Es-Serxhani.

[18] Hasen: Shënojnë Ibën Maxhe (260) dhe Ahmedi (1/30). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6382) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[19] Hasen: Shënon Tirmidhiu (2654). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6383) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[20] Sahih: shënon Muslimi (1015).

[21] D.m.th. ka dashur që të mos e shqetësojë. (shën. përkth.)

[22] Shkëputur nga libri Ibnul-Islam. Autor: Muhammed Ja’kub, fq. 97-98.

[23] Sahih: shënojnë Hakimi (1/169), Hatibi (10/46) dhe Ibën Asakiri (37/353). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2026) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[24] Shënon Ibën Abdul-Berri në librin e tij Xhamiu Bejanil-Ilmi ve Fadlihi (118).

[25] Sahih: shënon Muslimi (2588).

[26] Sahih: shënon Tirmidhiu (2417). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (946) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[27] Kaptina El-Bekare, ajetet 159-160.

[28] Sahih: shënon Muslimi (1893).

[29] Sahih: shënon Muslimi (2674).

[30] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (4210) dhe Muslimi (2406). Ndërsa qëllimi përse Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i ka përmendur devetë e kuqe është se ato kanë qenë pasuria më e madhe e asaj kohe tek arabët. (shën. përkth.)

 

www.thirrjaislame.com

---

Vëllezër të dashur,

Ne e dimë se nevojat e njeriut në jetë janë të shumta dhe para se të bëjë ndonjë hap në jetë ai duhet të kërkojë prej All-llahut të Madhërishëm hairin dhe pastaj të konsultohet me njerëz me përvojë që i ka përreth dhe kështu ai ka ndjekur të gjithë faktorët të cilët i mundësojnë suksesin në jetë. Pra ai është mbështetur në All-llahun e Madhërishëm dhe njëkohësisht i ka ndjekur faktorët e suksesit.

Nisur nga kjo, duhet t’i mësojmë rregullat të cilat myslimani duhet pasur parasysh gjatë istihares. Në vazhdim po i përmendim disa prej tyre:

 

           1.Nijeti i sinqertë për hirin e All-llahut të Madhërishëm

 

Kur të marrësh vendimin për të bërë cilëndo qoftë punë në jetën tënde, medoemos duhet të kesh nijetin e pastër për hirin e All-llahut të Madhërishëm, të jesh i sinqertë në mbështetjen tënde në All-llahun, ta dish se ti nuk ke mundësi të bësh asnjë vepër apo të kesh sukses në asnjë gjë përveçse me dëshirën e All-llahut të Madhërishëm dhe para se të bësh ndonjë gjë, të bësh nijetin se atë e bën për hirin e All-llahut të Madhërishëm.

 

2. Gjatë istihares të jesh i pavendosur

 

Kjo do të thotë që të jesh i paanshëm në mes dy gjërave dhe të mos dish se cila është më e hairit. Në këtë rast, e bën istiharen duke kërkuar nga All-llahu të ta lehtësojë të zgjedhësh më të mirën.

Por nëse zemra yte anon nga njëra gjë dhe je i vendosuar ta bësh atë, në këtë rast istihareja nuk ka kuptim, ngase istihareja bëhet vetëm kur je në dilemë dhe kur nuk anon nga njëra prej dy gjërave.

Për ta qartësuar këtë gjë, do të të sjell një shembull:

Ka mundësi që të jesh i pavendosur të zgjedhësh në mësimin e njërës prej dy gjuhëve: anglishtes apo frëngjishtes… Nëse zemra yte anon nga frëngjishtja dhe ti ke vendosur ta mësosh atë, atëherë në këtë rast istihareja nuk ka kuptim dhe nuk vlen të bëhet, ngase ti më ke zgjedhur njërën prej tyre.

Por nëse je dymendjesh dhe neutral në animin nga njëra prej dy gjuhëve, atëherë me këtë rast mund të falësh dy rekate namaz dhe të bësh istiharen, dhe All-llahu do të ta mundësojë që të anosh nga njëra prej dy gjuhëve e cila do të jetë më e hairit për ty.

 

3. Të falësh dy rekate namaz jo të obligueshme (farz)

 

Nuk është e thënë që të falen dy rekate namaz apostafat për istihare, por mund të bësh istiharen pas dy rekateve ‘tehijjetul-mesxhid’ (përshëndetje e xhamisë), pas dy rekateve sunnet të drekës apo pas çdo namazi nafile nëse e bën këtë me nijet të istihares. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur dikush prej jush dëshiron të vendosë për një punë me rëndësi, le t’i falë dy rekate namaz (nafile) dhe pastaj le të thotë: …” [1] dhe pas dy rekateve e thotë duanë e istihares… Pra, e rëndësishme është që duaja e istihares bëhet pas namazit nafile e jo pas namazit farz.

 

4.  Shfaqja e nënshtrimit, përuljes dhe nevojës nga All-llahu

 

Kur robi shfaq nënshtrim, përulje dhe nevojë para madhështisë së All-llahut, kjo është prej faktorëve më të mëdhenj që ndikon në përgjigjen e duasë nga All-llahu i Madhërishëm.

 

        5.Duaja e istihares bëhet menjëherë pas përfundimit të dy rekateve

 

Duaja e istihares duhet bërë pas dy rekateve nafile. Ndërsa duanë e istihares e mësojmë nga ky hadith: “Kur dikush prej jush dëshiron të vendosë për një punë me rëndësi, le t’i falë dy rekate namaz (nafile) dhe pastaj le të thotë: O All-llah, me diturinë Tënde (të pakufishme) kërkoj mbarësi. Kërkoj ndihmë prej fuqisë Tënde. Kërkoj prej të mirave të Tua të shumta, sepse Ti ke mundësi, e unë s’kam mundësi, Ti di gjithçka e unë nuk di asgjë. Ti je Ai që i di të fshehtat. O All-llah, nëse kjo punë e imja (e përmend nevojën e tij) është e dobishme për fenë time, jetën time dhe për të ardhmen time, ma bëj të mundshme që kjo të realizohet, ma lehtëso mua këtë dhe më beko me të. E nëse kjo punë është e dëmshme për fenë time, jetën time dhe për të ardhmen time, largoje atë nga unë dhe më largo mua nga ajo, dhe më përcakto mirësinë (mbarësinë) kudo që të jetë dhe më bëj të jem i kënaqur me të.”[2]

 

6. Istihareja nuk bëhet shtatë herë

 

Disa njerëz mendojnë se istihareja duhet bërë shtatë herë, por kjo është gabim.

E vërteta është se istihareja nuk lidhet me ndonjë numër të caktuar. Lejohet që ajo të përsëritet më shumë se një herë, por nuk përkufizohet me shtatë herë.

 

7. Nuk është kusht të shohim ëndrra

 

Ka prej njerëzve që mendojnë se pas istihares njeriu patjetër duhet parë ëndrra. Kjo po ashtu nuk është e vërtetë. Myslimani bën istiharen dhe pastaj i rreket punës për të cilën ka bërë istiharen. Nëse në atë punë ka hair, atij do t’i lehtësohet ajo punë, e nëse në të nuk ka hair, në atë punë do të hasë në vështirësi. Ky është rezultati i istihares.

 

8. Isitihareja bëhet për çdo punë

 

Kur vendos të bësh çfarëdo pune në jetë, duhet të bësh istiharen në mënyrë që të realizosh mbështetjen në All-llahun e Madhërishëm në të gjitha punët e jetës.

Xhabir ibën Abdullahu, radijAll-llahu anhuma, ka thënë: “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na e mësonte duanë e istihares për çdo çështje ashtu siç na i mësonte suret e kur’anit dhe thoshte: “Kur dikush prej jush dëshiron të vendosë për një punë…”[3]

Por, duhet potencuar se istihareja nuk vlen për zbatimin e farzeve dhe mustehabeve, si dhe nuk vlen për lënien e harameve dhe mekruheve, por vlen vetëm në çështjet që janë mubah.

Për ta qartësuar këtë gjë, do të të sjell një shembull:

Nuk lejohet të bëhet istihare për sa i përket faljes së pesë namazeve farz, sunneteve apo nafileve, apo të bëhet istihare për sa i përket agjërimit. Po ashtu nuk lejohet të bëhet istihare për sa i përket lënies së ndonjë harami, si alkooli, bixhozi apo mosrespektimi i prindërve.

Pra, istihareja bëhet në çështjet mubah, si p.sh. blerja e veturës, zgjedhja e shkollës ku do të regjistrohesh, blerja e rrobave të ndryshme, martesa, e kështu me radhë.

 

9. Myslimani pas istihares menjëherë i rreket punës

 

Pasi të bësh istiharen, duhet menjëherë t’i rrekesh punës për të cilën ke bërë istiharen. Nëse ajo punë i shkon mbarë, kjo është si rezultat i istihares dhe sikur kjo është shenjë se hairi është në atë punë. E nëse ajo punë nuk i shkon mbarë, kjo është si rezultat i istihares dhe sikur kjo është shenjë se në atë punë është sherri.

1] Istihare: Të kërkosh më të mirën e dy gjërave për njërën prej të cilave ke nevojë. (shën. përkth.)

 

[1] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (444) dhe Muslimi (714).

[2] Sahih: shënon Buhariu (6382).

[3] Sahih: shënon Buhariu (1166).

 

www.thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Myslimani është pasqyrë e vëllait të tij mysliman… Kur e sheh se ka bërë ndonjë gabim, atëherë ia drejton këshillën me mëshirë e butësi. E kur ai kërkon prej tij ndonjë këshillë për ndonjë çështje të kësaj apo botës tjetër, ai duhet t’i japë këshillë të sinqertë.

Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem këshillën e sinqertë të myslimanit ndaj vëllait të tij mysliman e ka llogaritur prej haqeve që i kanë njëri-tjetrit dhe ka thënë: “Myslimani ndaj myslimanit ka gjashtë obligime: Kthimi i selamit (përshëndetjes), përgjigjia ndaj ftesës së tij, këshillimi kur ai e kërkon këtë gjë prej tij…”[1]

Po ashtu Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem besatohej me sahabët e tij se do t’i këshillojnë myslimanët me këshilla të sinqerta.

Nga Xherir ibën Abdullahu radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Ia dhash besën Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem se do ta fal namazin, do ta jap zeqatin dhe do ta këshilloj çdo mysliman.”[2]

Pas gjithë kësaj, nuk është e çuditshme nëse e shohim se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem këshillën e ka llogaritur si vetë feja. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Feja është këshillë” Thamë: “Për kë o i dërguar i All-llahut?”  Tha: “Për All-llahun, për librin e Tij, për të dërguarin e Tij, për imamët (krerët) e myslimanëve dhe për njerëzit e rëndomtë prej tyre.”[3]

 

Por kjo këshillë ka rregulla të cilave duhet përmbajtur. Ndër to:

 

1. Nijeti i mirë

 

Kjo do të thotë që t’i këshillosh njerëzit që na rrethojnë dhe këtë ta bësh me sinqeritet dhe përkushtim. Me këtë duhet të synohet fitimi i shpërblimit nga All-llahu i Madhërishëm, e jo për të arritur famën në mesin e njerëzve.

 

2. Këshilla duhet bërë në fshehtësi

 

Shumica e njerëzve nuk e pranojnë këshillën publike ngase kjo i fut në pozitë të palakmueshme para njerëzve. Prandaj kush dëshiron ta këshillojë vëllain e tij, këtë duhet bërë në fshehtësi, që të mos e fusë atë në siklet dhe që kjo të ketë efektin e pranimit të këshillës.

All-llahu e mëshiroftë Shafiiun, i cili ka thënë:

 

Syno që të më këshillosh në vetmi

Dhe largoju këshillës për mua në mesin e njerëzve

Sepse këshilla në mesin e njerëzve është lloj qortimi

Të cilin nuk dëshiroj ta dëgjoj.

E nëse më kundërshton dhe s’e përfillë fjalën time,

Mos u hidhëro nëse prej meje nuk gjen respekt.

 

Po ashtu ka thënë: “Ai që e këshillon vëllain e tij në fshehtësi, e ka këshilluar dhe e ka zbukuruar, e ai që e këshillon publikisht, e ka poshtëruar dhe e ka turpëruar.”[4]

 

3. Këshilla duhet t’i përfshijë çështjet e fesë dhe të kësaj bote

 

Kjo do të thotë që këshilla të mos lidhet vetëm me çështjet e kësaj bote, por duhet përfshirë çështjet e fesë, ato të kësaj bote si dhe të botës tjetër, në mënyrë që myslimani me anë të asaj këshille të përfitojë në dynja e ahiret.

Nëse vëren se vëllai yt ka nevojë për këshillën tënde për ndonjë çështje të kësaj bote, mos ngurro ta këshillosh. E nëse e vëren se ka rënë në ndonjë mëkat, këshilloje duke e nxitur në lënien e atij mëkati dhe këtë bëje me mëshirë e butësi.

 

4. Këshilla të bëhet me mëshirë dhe butësi

 

Kjo do të thotë që të zgjedhësh mënyrën e përshtatshme për këshillë, si p.sh. të buzëqeshësh para atij që dëshiron ta këshillosh, madje ta lavdërosh dhe t’i thuash: Unë e di se ti je një vëlla i virtytshëm dhe se do ta pranosh këshillën time ngase ti e di se unë të dua… dhe fjalë të ngjashme si këto, sepse kjo metodë e këshillimit bën që ai ta pranojë këshillën.

 

5. Këshillimi i myslimanit bile edhe nëse nuk kërkon një gjë të tillë

 

Nëse e sheh se vëllai yt do të bëjë ndonjë gjë në të cilën ka dëm për të, ose e sheh se është në prag të rënies në mëkat, ose e sheh se dikush po i përgatitë një kurth, këshilloje dhe bëhu i butë në këshillën që do t’ia japësh, dhe mos prit që ai të kërkojë këshillë prej teje, ngase nëse ti e sheh një njeri duke u mbytur në ujë, ti do ta shpëtosh atë edhe nëse ai nuk kërkon prej teje një gjë të tillë.

Pra, nëse e sheh dikë duke u mbytur në mëkate e shkelje të dispozitave të fesë, apo e sheh se është në prag të rënies në ndonjë gjë që e dëmton, në këtë rast më prioritare është ta këshillosh edhe nëse nuk e kërkon prej teje një gjë të tillë.

 

6. Të mos e shpalosësh sekretin e tij

 

Nëse e këshillon vëllain tënd, e ai i përgjigjet këshillës apo jo, ty në asnjë rast nuk të lejohet ta shpalosësh sekretin e tij sepse All-llahu e ka ndaluar këtë gjë… Nga ana tjetër, nëse ti e shpalos sekretin e tij, ai më kurrë nuk do të pranojë asnjë këshillë prej teje.

 

 

[1] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1240) dhe Muslimi (2162).

[2] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (58) dhe Muslimi (56).

[3] Sahih: shënon Muslimi (55).

[4] Shkëputur nga hyrja e librit El-mexhmu’ Sherhul-Muhedhdheb.

 

www,thirrjaislame.com

Vëllezër të dashur,

Duhet të dimë se islami është një fe që nxit për punë dhe nxitim në rizkun hallall, në mënyrë që myslimani të mos jetë i varur prej të tjerëve dhe që ai vet të mund të shpenzojë për familjen dhe fëmijët e tij. Kështu ai e fiton këtë shpërblim të madh.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “E kur të kryhet namazi, atëherë shpërndahuni në tokë dhe kërkoni begatitë e All-llahut.”[1]

Nga Zubejr ibën Avvami radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Më mirë është që dikush të marrë litarin e të shkojë në mal për drunj dhe t’i bartë ato në shpinë e t’i shesë dhe kështu All-llahu t’ia ruajë fytyrën (autoritetin nga kërkimi), sesa të lypë nga njerëzit, qoftë t’i japin apo jo.”[2]

Në kur’anin famëlartë dhe në sunnetin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kemi tekste që tregojnë se të gjithë pejgamberët kanë pasur një profesion apo shkathtësi të caktuar përveç asaj që janë marrë me thirrjen e njerëzve në adhurimin e All-llahut.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se i dërguari i All-llahut ka thënë: “Zekerijjai alejhis-selam ka qenë zdrukthëtar.”[3]

Nga Mikdam ibën Ma’d Jekribi radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Askush nuk ka ngrënë një ushqim më të mirë sesa të hajë nga dora e tij. Pejgamberi i All-llahut, Davudi, hante nga dora e tij.”[4]

Kjo që përmendet në hadith për Davudin alejhis-selam, kur’ani na e përmendë detalisht duke thënë: “Ne i patëm dhënë Davudit dhuratë të madhe nga ana e jonë: O male dhe shpezë, lartësoni (me tesbih) së bashku me të! Ne ia zbutëm atij edhe hekurin (si brumë). (I thamë) Puno këmisha të plota (nga hekuri) dhe thurri me precizitet ato. Dhe bëni vepra të mira (o familje e Davudit), se Unë vëzhgoj atë që ju punoni.”[5]

Profesioni i Davudit alejhis-selam ka qenë ndreqja e parzmoreve dhe shpatave për luftë, që i ngjason profesionit të sotëm të farkëtarit. Por prej begatisë së All-llahut që i kishte dhënë atij ishte se ia kishte zbutur dhe nënshtruar hekurin, kështu që me lehtësi të madhe ai i jipte formën e dëshiruar.

Po ashtu kur’ani famëlartë përmendë edhe profesionin e Nuhut alejhis-selam, e që ishte zdrukthëtaria dhe punimi i anijeve. All-llahu i Madhërishëm thotë: “E, mbaroje anijen nën mbikëqyrjen Tonë dhe me mësimin tonë, e mos m’u drejto Mua për ata që bënë zullum, ata gjithqysh janë të përmbytur. Dhe ai ndërtonte anijen e paria e popullit të tij, sa herë që kalonte pranë tij përqeshej me të.”[6]

Kur’ani përmend edhe atë se Musai alejhis-selam për dhjetë vite ishte marrë me ruajtjen e bagëtisë si rrogëtar në tokën e Medjenit te njeriu i mirë i Medjenit.

Po ashtu nga biografia e pejgamberit tonë, Muhammedit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, e dimë se gjatë rinisë së tij ai kishte ruajtur bagëtinë, e më pas ishte marrë me tregti me pasurinë e Hadixhe binti Huvejlidit radijAll-llahu anha.

Këta janë disa prej Pejgamberëve më të mëdhenj dhe prej ulul-azmit, ndërsa secili prej tyre është marrë me një profesion të caktuar nga i cili e nxjerrnin kafshatën e gojës dhe nuk kërkonin prej njerëzve. Ky është fitimi më i mirë.

Edhe selefët e mirë, All-llahu qoftë i kënaqur me ta, kanë qenë të kujdesshëm për fitim të hairit. Sa për ilustrim po cekim Omer ibën Hattabin radijAll-llahu anhu i cili thotë: “Mos të ndalet dikush nga kërkimi i rizkut e të thotë: O All-llah, më furnizo, ngase e dini se qielli nuk gjuan as flori e as argjend.”[7]

Ahmed ibën Hanbeli, All-llahu e mëshiroftë, u pyet: “Ç’mendon për njeriun që rri në shtëpi apo xhami dhe thotë: Nuk punoj gjë derisa të më vijë rizku?”

Imami u përgjigj: “Ky është një njeri injorant. A nuk e ka dëgjuar fjalën e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: All-llahu e ka bërë rizkun tim nën hijen e shigjetës sime.”[8]

Lukman Hakimi i tha të birit të tij: “Me anë të fitimit me hallall fitoje fukarallëkun, ngase kur dikë e kaplon fukarallëku, atë e përfshijnë tri gjëra: mangësia në fe, dobësia në mendje dhe humbja e burrërisë. Ndërsa akoma më e madhe se kjo është: Zhvlerësimi i njerëzve ndaj tij.”[9]

 

Rregullat që myslimani duhet ndjekur kur del për punë dhe kërkim të rizkut hallall

 

1. Nijeti i mirë

 

Kjo do të thotë që me anë të punës dhe kërkimit të rizkut hallall të synojë pavarësinë nga kërkimi i njerëzve, t’i sjellë dobi fesë dhe vendit të tij, t’u japë të varfërve dhe jetimëve nga pasuria që do të fitojë dhe këtë pasuri do ta shfrytëzojë për bamirësi ndaj prindërve dhe të afërmve.

 

2. Të kërkojë rizkun hallall

 

Çdo mysliman duhet të kërkojë kafshatën e hallallit dhe të largohet krejtësisht nga ngrënia e haramit. All-llahu i Madhërishëm ka thënë: “Hani nga ajo që All-llahu ju furnizoi si hallall të mirë dhe, duke qenë se ju All-llahut i besoni, ruajuni dënimit të Tij!”[10] Ndërsa i dërguari i All-llahut ka thënë: “Nuk ka mish (njeri) që rritet me haram e të mos e meritojë zjarrin.”[11]

 

3. Të mos e kërkojë rizkun me mëkat ndaj All-llahut

 

Besimtari assesi nuk duhet kërkuar rizkun në diçka që përmban mëkat ndaj All-llahut të Madhërishëm. Pejgamberi, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Shpirti i Shenjtë më frymëzoi në zemër se asnjë njeri nuk do të vdesë derisa t’i plotësohet rizku dhe t’i vijë exheli. Prandaj, kijeni frikë All-llahun dhe kërkojeni rizkun në mënyrën më të mirë. Të mos mashtrohet dikush për shkak të rizkut të vonuar, ta kërkojë atë me mëkat ndaj All-llahut, ngase ajo që është tek All-llahu (rizku) nuk fitohet veçse me adhurim ndaj Tij.”[12]

 

4. Angazhimi pas rizkut të mos e largojë nga adhurimi ndaj All-llahut

 

Pra, myslimani nuk duhet që për shkak të angazhimit pas rizkut, ta lërë namazin apo leximin e kur’anit… E gjithë kjo është haram dhe madje All-llahu nuk jep bereqet në këtë lloj rizku, i cili e largon njeriun nga ibadeti ndaj All-llahut të Madhërishëm.

Po ashtu duhet të dimë se All-llahu e ka zbritur pasurinë që të jetë ndihmëse për adhurim ndaj Tij.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “All-llahu i Madhërishëm ka thënë: Me të vërtetë Ne e kemi zbritur pasurinë për t’u falur namazi dhe për t’u dhënë zeqati; sikur i  biri i Ademit të ketë një luginë me pasuri, do të kishte shpresuar ta ketë edhe një tjetër, dhe sikur të kishte dy lugina, do të kishte shpresuar ta ketë edhe të tretën; njeriun nuk e ngop gjë tjetër veç dheut, pastaj All-llahu ia fal atij i cili pendohet.”[13]

 

5. Kjo botë të mos jetë i gjithë fokusi i tij

 

Besimtari duhet që këtë botë ta bëjë mjet për të arritur ahiretin.

Pra, ai nxiton pas fitimit të rizkut me hallall dhe me këtë shpreson të arrijë mëshirën, kënaqësinë dhe xhennetin e All-llahut të Madhërishëm… E kur dynjaja dhe ahireti të sfidojnë, atëherë lëre dynjanë anash dhe jipi përparësi ahiretit, ngase ajo është bota e vërtetë.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kushdo që e ka për qëllim ahiretin, All-llahu do ta bëjë të pasur në zemër, do t’ia pakësojë problemet e kësaj bote dhe të mirat e kësaj bote do t’i vijnë, edhe pse ai nuk i ka synuar. Ndërsa kushdo që e ka dert këtë botë, All-llahu do t’ia sjellë varfërinë para syve të tij, do t’ia përhapë problemet dhe nuk do t’i jepet asgjë tjetër prej dynjasë përpos asaj që All-llahu e ka shkruar për të.”[14]

 

6. Zemra e tij të jetë e mbushur me bindje dhe mbështetje tek All-llahu

 

All-llahu është furnizues i madh. Prandaj medoemos në vete duhet të kesh bindje, mbështetje dhe besim në All-llahun e Madhërishëm se Ai do të të furnizojë dhe nderojë nëse ti mbështetesh tek Ai dhe i ndjek rrugët e rizkut hallall.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “E në qiell është furnizimi juaj dhe ajo që ju premtohet.”[15]

Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Sikur të mbështeteshit tek All-llahu me një mbështetje të sinqertë, do t’ju furnizonte sikur që i furnizon zogjtë; dalin të uritur dhe kthehen të ngopur.”[16]

 

7. Largimi nga kamata, bixhozi dhe gjërat e tjera të ndaluara

 

All-llahu nuk jep bereqet në rizkun që vjen me haram dhe ne e dimë se All-llahu i Madhërishëm është kërcënuar me luftë kundër atij që punon me kamatë dhe ka thënë: “O ju që besuat, kini frikë All-llahun dhe nëse jeni besimtarë të sinqertë, hiqni dorë prej asaj që ka mbetur nga kamata. E në qoftë se nuk e bëni këtë (nuk hiqni dorë nga kamata), atëherë binduni se jeni në konflikt me All-llahun dhe të dërguarin e Tij. E nëse jeni penduar, atëherë juve ju takon kryet e mallit tuaj – askë nuk dëmtoni, e as vetë nuk dëmtoheni.”[17]

 

8. Dhënia përparësi myslimanit ndaj jomyslimanit në bashkëpunim

Esenca është që myslimani të bashkëpunojë me vëllain e tij mysliman dhe kjo llogaritet si ndihmë në të mira e të mbara… Por, bashkëpunimi me mosbesimtarin lejohet nëse një artikull i caktuar nuk gjendet te vëllai i tij mysliman.

 

9. Të mos e mashtrojë a tradhtojë askënd kurrë

 

Myslimani nuk duhet mashtruar as myslimanin e as jomyslimanin… Kjo, ngase mashtrimi është haram dhe është prej shenjave të dyfytyrësisë dhe shenjë prej shenjave të tradhtisë. Prandaj i dërguari i All-llahut ka thënë: “Kush na tradhton nuk është prej radhëve tona; mashtrimi dhe tradhtia është (shpie) në zjarr.”[18]

[1] Kaptina El-Xhumuah, ajeti 10.

[2] Sahih: shënon Buhariu (1471).

[3] Sahih: shënon Muslimi (2379).

[4] Sahih: shënon Buhariu (2072).

[5] Kaptina Es-Sebe’, ajetet 10-11.

[6] Kaptina Hud, ajetet 37-38.

[7] Shkëputur nga libri Minhaxhul-Kasidin, fq. 133.

[8] Shënon Ahmedi (2/50).

[9] Shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, me ndërhyrje. Fq. 569-570.

[10] Kaptina El-Maide, ajeti 88.

[11] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (614) dhe Ahmedi (3/321). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4519) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[12] Sahih: shënon shënon Ebu Nuajmi në librin e tij Hiljetul-Evlija’ (10/27). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2866) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[13] Sahih: shënon Ahmedi (5/218). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1639) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Hasen: Shënon Tirmidhiu (2465). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (949) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[15] Kaptina Edh-Dharijat, ajeti 22.

[16] Sahih: shënojnë Tirmidhiu (2344), Ibën Maxhe (4164) dhe Ahmedi (1/30). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (310) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Kaptina El-Bekare, ajetet 278-279.

[18] Sahih: shënojnë Taberaniu dhe Ebu Nuajmi. Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (1058) e ka klasifikuar si hadith sahih.

 

www.thirrjaislame.com

S’ka dyshim se njeriu nganjëherë ka nevojë të udhëtojë, qoftë për ndonjë interes të kësaj apo botës tjetër. Prandaj, çdo mysliman e ka për obligim t’i mësojë rregullat që kanë të bëjnë me udhëtimin. Ato janë:

 

1. Nijeti i mirë

 

Kjo do të thotë që të udhëtojë për të vizituar farefisin apo ndonjë vëlla që e do për hirin e All-llahut, ose të niset për të siguruar kafshatën e gojës me hallall, kështu që udhëtimi i tij shndërrohet në adhurim ndaj All-llahut.

Me këtë rast, All-llahu e nderon atë duke ia regjistruar shpërblimin e veprave që i ka bërë para udhëtimit.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kur robi sëmuret apo udhëton, i shkruhen shpërblimet e veprave që i bënte kur ishte në vendlindje dhe i shëndoshë.”[1]

 

2. Pendimi dhe kthimi i gjërave të huaja të marra padrejtësisht

 

Udhëtari, para se të niset për udhëtim, duhet të ketë i kujdesshëm që ta ripërtërijë pendimin mes tij dhe All-llahut të Madhërishëm, si dhe gjërat e huaja t’ua kthejë pronarëve të tyre, duke kërkuar hallallëk për padrejtësinë që ua ka bërë.

 

3. Mosudhëtimi për mëkat

 

Ka mundësi që njeriu të vdesë gjatë udhëtimit në të cilin është nisur për mëkat, kështu që vdekja e tij të ketë përfundim të keq… Prandaj, ai duhet përpjekur që udhëtimet e tij të jenë udhëtime me të cilat All-llahu është i kënaqur.

 

 

4. Istihareja para nisjes për udhëtim

 

Xhabir ibën Abdullahu radijAll-llahu anhuma ka thënë: “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na e mësonte duanë e istihares për çdo çështje ashtu siç na i mësonte suret e kur’anit dhe thoshte: Kur dikush prej jush dëshiron të vendosë për një punë me rëndësi, le t’i falë dy rekate namaz (nafile) dhe pastaj le të thotë: O All-llah, me diturinë Tënde (të pakufishme) kërkoj mbarësi. Kërkoj ndihmë prej fuqisë Tënde. Kërkoj prej të mirave të Tua të shumta, sepse Ti ke mundësi, e unë s’kam mundësi, Ti di gjithçka e unë nuk di asgjë. Ti je Ai që i di të fshehtat. O All-llah, nëse kjo punë e imja (e përmend nevojën e tij) është e dobishme për fenë time, jetën time dhe për të ardhmen time, ma bëj të mundshme që kjo të realizohet, ma lehtëso mua këtë dhe më beko me të. E nëse kjo punë është e dëmshme për fenë time, jetën time dhe për të ardhmen time, largoje atë nga unë dhe më largo mua nga ajo, dhe më përcakto mirësinë (mbarësinë) kudo që të jetë dhe më bëj të jem i kënaqur me të.”[2]

 

5. Mosudhëtimi i gruas pa mahrem[3]

 

Kjo është një gjë e ndaluar dhe haram. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Një gruaje, e cila e beson All-llahun dhe ditën e fundit, nuk i lejohet të udhëtojë përveçse me mahrem.”[4]

 

6. Shkrimi i porosisë (testamentit)

 

Duke e pasur parasysh që Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka urdhëruar ta shkruajmë porosinë duke qenë në vendlindjet tona, atëherë më prioritare është që ajo të shkruhet para udhëtimit. Kjo, ngase mund të ndodhë që udhëtari të mos kthehet i gjallë nga udhëtimi, dhe mu për këtë duhet shkruar haqet e pakryera ndaj All-llahut të Madhërishëm, si zeqati, agjërimi, etj, si dhe borxhet që i ka ndaj njerëzve. Po ashtu duhet porositur familjarët që t’i kryejnë këto obligime.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Nuk i takon një myslimani që ka diçka në pronësi, e të kalojë një apo dy net pa mos e pasur porosinë e shkruar.”[5]

 

7. Marrja e lejes nga prindërit

 

Kjo është kështu ngase kënaqësia e Zotit është në kënaqësinë e prindërve dhe hidhërimi i Zotit është në hidhërimin e tyre, si dhe kënaqësia e prindërve i sjell atij bereqet në udhëtimin e tij. Po ashtu gruaja duhet marrë leje nga bashkëshorti i saj, me kusht që të udhëtojë e shoqëruar me mahrem. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Një gruaje, e cila e beson All-llahun dhe ditën e fundit, nuk i lejohet të marrë rrugë që zgjat tri netë, përveçse me mahrem.”[6]

 

8. T’u lërë anëtarëve të familjes të holla që u mjaftojnë

 

Kjo, me qëllim që të mos detyrohen t’u kërkojnë të tjerëve, sepse ai është përgjegjës për shpenzimet e tyre edhe kur është në shtëpi por edhe kur është në udhëtim.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Mjafton si mëkat për njeriun që t’i humbë anëtarët e familjes (duke mos shpenzuar për ta).”[7]

 

9. Kërkimi i rizkut me hallall

 

Kjo, ngase rizku me haram e pengon përgjigjen e duasë nga All-llahu i Madhërishëm.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Vërtet All-llahu i Madhërishëm është i bukur dhe nuk pranon përveç të bukurës, dhe vërtet All-llahu i ka urdhëruar besimtarët me atë që i ka urdhëruar të dërguarit dhe ka thënë: O ju të dërguar, hani gjërat e mira dhe punoni mirë.”[8] Po ashtu ka thënë: “O ju besimdrejtë, hani gjërat e mira me të cilat u kemi furnizuar.”[9] Pastaj e përmendi njeriun, i cili ka udhëtuar gjatë me flokë të shpupuritura dhe të pluhurosura dhe i cili i ngritë duart e tij nga qielli duke thënë: ‘O Zot, o Zot!’ Kurse ushqimi i tij është haram, pija e tij haram, veshmbathja e tij haram, dhe është ushqyer me haram. E si do t’i pranohet lutja e tij!”[10]

 

10. Zgjedhja e shoqëruesit të mirë

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka urdhëruar të mos shoqërohemi përveçse me të mirët, dhe ka thënë: “Njeriu është në moralin e shokut të tij. Prandaj kini kujdes me kë shoqëroheni.”[11]

Po ashtu ka thënë: “Mos u shoqëro me askënd përveçse me besimtarin dhe të mos e hajë ushqimin tënd askush përveç të devotshmit.”[12]

Gjatë udhëtimit, udhëtarit mund t’i ndodhin gjëra të papritura. Prandaj ka nevojë që të ketë dikë afër vetes për t’i ndihmuar dhe për ta drejtuar nga kënaqësia e All-llahut të Madhërishëm.

 

11. Përshëndetja me familjarët dhe të afërmit

 

Kjo bëhet me qëllim të lënies së përshtypjes së mirë mes familjarëve, shokëve dhe të afërmve.

Kështu, ai që e përcjell mysafirin, i thotë këtij të fundit: “Në mbrojtjen e All-llahut qofshin feja jote, besa jote dhe përfundimi i punëve të tua.”[13], ndërsa mysafiri përcjellësit të tij i thotë: “Ju lë nën kujdesin e All-llahut, Ai i Cili nuk i humb amanetet.”[14]

 

 

    12.Udhëtimi në ditën e enjte, nëse ka mundësi

 

Nëse udhëtari ka mundësi të udhëtojë ditën e enjte, preferohet ta bëjë këtë, e nëse jo, atëherë udhëton në çfarëdo dite tjetër. Në një hadith thuhet se: ”… i dërguari i All-llahut kur udhëtonte, rrallë herë nisej në ndonjë ditë tjetër përveç ditës së enjte.”[15]

 

13. Kërkimi i porosive nga dijetarët dhe njerëzit e mirë

 

Një njeri erdhi te Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe i tha: “O i dërguari i All-llahut! Unë do të nisem për rrugë, dhe kërkoj ndonjë porosi prej teje.” I dërguari i All-llahut i tha: “All-llahu të furnizoftë me devotshmëri.” Njeriu tha: “Shtoma edhe një.” I dërguari i All-llahut i tha: “All-llahu t’i faltë mëkatet.” Njeriu tha: “Shtoma edhe një.” I dërguari i All-llahut i tha: “All-llahu t’i lehtësoftë punët e mira kudo që të jesh.”[16]

 

      14.Hershmëria gjatë udhëtimit

 

Kjo, ngase udhëtimi i hershëm në vete ngërthen bereqet.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “O All-llah! Jipi ummetit tim bereqetin në mëngjesin e hershëm.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, po ashtu, kur dëgonte ndonjë ekspeditë apo ushtri për në luftë, i niste prej herët në mëngjes.[17]

 

15. Zgjedhja e mjeteve të përshtatshme të transportit

 

Kjo me qëllim që udhëtimi të mos jetë i vështirë. Prandaj udhëtari duhet zgjedhur mjet të rehatshëm e të shpejtë të udhëtimit, kështu që të mbërrijë shpejt në vendin për ku është nisur dhe të kthehet shpejt te familja e tij.

 

16. Të mos e harrojë dhikrin e daljes nga shtëpia, dhikrin me rastin e ngjitjes në mjetin me të cilin udhëton dhe duanë e udhëtimit

 

Gjatë daljes nga shtëpia duhet thënë: “Bismil-lah, iu mbështeta All-llahut, s’ka fuqi e as ndryshim përveçse me All-llahun!”, ndërsa atij i thuhet: “U udhëzove, u mjaftove, u mbrojte; dhe atij i përulet shejtani.”[18] Po ashtu duhet thënë: “O All-llah, kërkoj mbrojtjen Tënde të mos bie në humbje, e as dikush të mos më çojë në humbje, të mos lajthis (nga e vërteta) dhe të mos më lajthitin të tjerët, të mos dëmtoj kënd dhe të mos më dëmtojë kush, të mos sillem si injorant e as ndaj meje të mos sillen si injorantë.”[19]

Me rastin e ngjitjes në mjetin e udhëtimit duhet thënë duanë e ngjitjes, e që është: “Bismil-lah.”, e pastaj kur të ulet në mjetin e udhëtimit e thotë këtë dua: “Falënderimi i takon All-llahut, ‘I Lartëmadhëruar qoftë Ai që i nënshtroi këto për ne, sepse ne nuk do të kishim mundësi ta bënim këtë; ne me të vërtetë te Zoti ynë do të kthehemi.’ Falënderimi i qoftë All-llahut, falënderimi i qoftë All-llahut, falënderimi i qoftë All-llahut, All-llahu është më i Madhi, All-llahu është më i Madhi, All-llahu është më i Madhi. I Lartësuar qofsh o Zoti im, unë i kam bërë dëm (zullum) vetes, prandaj më fal, sepse askush përveç Teje nuk mund t’i falë mëkatet).[20]

Pastaj e thotë duanë e udhëtimit, ashtu siç e ka bërë i dërguari i All-llahut, e ajo është: “O All-llah, të lutemi që në udhëtimin tonë të na mundësosh të bëjmë mirësi dhe të jemi të devotshëm, të bëjmë vepra me të cilat Ti je i kënaqur. O All-llah, na e lehtëso neve udhëtimin tonë dhe na e shkurto rrugën. O All-llah, Ti je shoqërues në udhëtim dhe mbrojtës i familjes sonë. O All-llah, kërkoj që të më mbrosh nga vështirësitë e udhëtimit dhe pamjet prekëse, dhe nga shndërrimi i keq i pasurisë dhe familjes.”[21]

17. Të mos udhëtojë vetëm

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Një udhëtar është shejtan, dy udhëtarë janë dy shejtanë, tre udhëtarë janë (grup) udhëtarë(sh).”[22]

18. Dhikri i ngjitjes dhe i lëshimit

 

Kur aeroplani fillon të ngjitet përpjetë, apo vetura kalon nëpër ndonjë tatëpjetë, prej sunnetit është që udhëtari të thotë: ‘All-llahu Ekber’, ndërsa kur aeroplani lëshohet teposhtë, apo vetura kalon nëpër ndonjë teposhtë, prej sunnetit është që udhëtari të thotë: ‘SubhanAll-llah’.

Nga Xhabiri radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Kur ngjiteshim përpjetë thonim ‘All-llahu Ekber’, ndërsa kur lëshoheshim tatëpjetë thonim ‘SubhanAll-llah’.”[23]

 

19. Ndihma reciproke mes udhëtarëve

 

Gjatë udhëtimit, i fuqishmi e ndihmon të dobëtin, pasaniku të varfrin, ndihmohen mes vete në bartjen e mallrave të ndryshme, në lehtësimin e vështirësive të udhëtimit, e kështu me radhë. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ndihmohuni mes vete me të mira dhe në të mbara, e mosni në mëkate e armiqësi.”[24]

 

20. Pushimi gjatë udhëtimit

 

Kjo vlen posaçërisht kur udhëtimi është i gjatë. Sa herë që jepet rasti, udhëtarët duhet ndaluar për t’i pushuar mjetet e tyre të udhëtimit, qofshin moderne apo klasike, duke u ofruar ushqim e pije dhe gjërat e tjera për të cilat kanë nevojë. Po ashtu për të ngrënë e pirë diçka, e kështu me radhë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka udhëzuar për një gjë të tillë dhe ka thënë: “Kur të udhëtoni nëpër fusha të blerta, jipjuni deveve mundësinë të hanë nga fusha aq sa kanë nevojë…”[25] Prandaj, këtë sjellje duhet pasur parasysh, që mjeti i udhëtimit të jetë i fuqishëm për të përballuar vështirësitë e udhëtimit.

21. Dhikri i ndalimit në ndonjë vend gjatë udhëtimit

 

Kur udhëtarët ndalen në ndonjë vend gjatë udhëtimit, ata duhet kërkuar mbrojtje me fjalët e plota të All-llahut, siç e kemi në hadithin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, i cili thotë: “Kush ndalet në ndonjë vend dhe thotë: Kërkoj mbrojtje me fjalët e përsosura të All-llahut nga sherri që ka krijuar, asnjë gjë nuk do t’i bëjë dëm derisa të largohet nga ai vend.”[26]

Ky është një udhëzim fisnik nga Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, ngase njeriu mund të goditet me ndonjë të keqe nga shejtani, apo nga ndonjë insekt i dëmshëm, e kështu me radhë. Prandaj bëhet ky dhikër, sepse All-llahu ëshët mbrojtësi më i mirë.

 

22. Duaja për familjen dhe miqtë

 

Udhëtari duhet kujdesur për dua ndaj vetes, familjes dhe miqve të tij. Kjo, ngase duaja e udhëtarit është e pranuar.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Tri dua janë të pranuara (nga All-llahu), pa dyshim: Duaja e të dëmtuarit, duaja e udhëtarit dhe duaja e prindërve për fëmijën e tyre.”[27]

 

23. Kujdesi ndaj farzeve dhe dhikreve sipas sunnetit

 

Udhëtari duhet pasur kujdes për pesë namazet e ditës. Dihet që udhëtari ka lehtësim për të shkurtuar namazin, si dhe për të bërë bashkimin mes tyre nëse e sheh të domosdoshme. Po ashtu duhet pasur kujdes ndaj leximit të kur’anit dhe këndimit të dhikrit, si dhe të largohet krejtësisht nga mëkatimi ndaj All-llahut të Madhërishëm.

24. T’i mësojë rregullat e udhëtimit që kanë të bëjnë me ibadetet

Kjo do të thotë që duhet mësuar dispozitat e udhëtimit dhe lehtësimet sheriatike për sa i përket ibadeteve, si bashkimi dhe shkrutimi i namazeve, mes’hu mbi meste, lejimi i mosagjërimit, lejimi i tejemmumit etj.

25. Të shpejtuarit për t’u kthyer në vendlindje

 

Kjo do të thotë që të kthehet në vendlindje sapo të mbarojë punën për të cilën ka shkuar. Ky është një sunnet i Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, të cilin e kuptojmë nga ky hadith: “Udhëtimi është pjesë e dënimit. E pengon njeriun nga haja, pija e gjumi. Kur ndonjëri prej jush kryen nevojën për të cilën ka udhëtuar, le të kthehet sa më shpejt te familja e tij.”[28]

 

26. Sjellja e dhuratave për familjarët

 

Ky ka qenë prej veprimeve të selefëve, All-llahu i mëshiroftë. Kjo gjë paraqet argëtim për familjen, shfaqje kujdesi për ta, gëzim i tyre dhe kompensim për mungesën e familjarit të tyre për shkak të udhëtimit.

 

27. Mostrokitja te familja e tij natën

 

Kjo, përveç nëse i ka informuar për kthimin e tij paraprakisht. Ndërsa befasimi i tyre natën pa mos i informuar paraprakisht, e në veçanti kur mungesa e tij ka qenë e gjatë, është gjë e ndaluar. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “e ka ndaluar që njeriu të trokasë në derën e familjes së tij natën.”[29] Nëse ai vepron një gjë të tillë, gruas mund t’i shkojë mendja se ai dyshon tek ajo se mos ndoshta e tradhton, dhe kështu dëshiron ta zërë në flagrancë. Po ashtu, me anë të trokitjes natën apo nëse i bie ziles befasisht, mund t’i shqetësojë. Po ashtu gruaja mund të jetë e papërgatitur për kthimin e tij, të mos i ketë kushtuar vetes kujdes dhe kështu ai e sheh atë në një pamje që nuk i pëlqen. Por nëse udhëton në mëngjes me nijet që të kthehet natën, dhe familja është në dijeni për këtë, atëherë nuk ka problem nëse troket natën.

28. Informimi i familjarëve për kthimin e tij

 

Informimi mund të jetë verbal, me anë të telefonit, apo me mënyra të tjera, por kryesorja është që t’i informojë se është nisur, apo se në filan ditën dhe në filan orën do të mbërrijë në shtëpi, në mënyrë që të përgatiten për pritjen e tij. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, njëherë kur u kthye nga udhëtimi me shokët e tij, u tha: “Pritni deri natën, e pastaj hyni në Medinë, derisa e pakrehura (të ketë kohë të mjaftueshme) të krehë flokët e saj dhe ajo burri i së cilës ka qënë larg ta pastrojë (rruajë) vendin e turpshëm të saj.”[30] Ajo që myslimanët duhet bërë është të zbatojnë këtë udhëzim fisnik pejgamberik.

 

29. Pritja e udhëtarit kur ai kthehet

 

Kjo duhet bërë sidomos kur udhëtimi i tij ka qenë i gjatë me ditë apo muaj, kështu që të afërmit bashkë me fëmijët e tyre dalin për ta pritur, nëse u mundësohet një gjë e tillë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “kur kthehej nga udhëtimi, pritej në rrugë nga fëmijët e familjarëve të tij.”[31] Kjo është një edukatë e mirë islame të cilën pak njerëz e dinë, e akoma më të paktë janë ata që e bëjnë.

 

30. Marrja ngrykë e udhëtarit kur kthehet

 

Enesi radijAll-llahu anhu thotë: “Shokët e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kur takoheshin mes vete, përshëndeteshin duke shtrënguar dorën njëri-tjetrit, e kur ktheheshin nga udhëtimi, merreshin ngrykë mes vete.”[32] Kjo gjë e nxjerr në pah gëzimin e njerëzve me kthimin e udhëtarit dhe mallin që kanë për të, si dhe në zemrën e udhëtarit e mbjell harenë dhe gëzimin.

 

     31.Fillimi me namaz në xhami

 

Kjo do të thotë që udhëtari të shkojë në xhami para se të shkojë në shtëpinë e tij, dhe të falë dy rekate namaz. Kështu ai e shpreh falënderimin ndaj All-llahut për kthimin e tij shëndoshë e mirë në vendlindje, si dhe për t’ju dhënë familjarëve kohë më të gjatë për përgatitjet për pritjen e tij. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “kur kthehej nga udhëtimi, së pari shkonte në xhami dhe falte dy rekate namaz.”[33] Ky është një sunnet madhështor dhe i bekuar të cilin pakkush prej myslimanëve e bën në ditët e sodit, dhe në të ka bereqet të madh nga All-llahu i Madhërishëm për njeriun që e praktikon.

 

32. Përgatitja e ushqimit për njerëzit

 

Kjo vlen sidomos nëse ka munguar për një kohë të gjatë. Pra, nëse ka mundësi të mbledhë familjarët dhe fqinjët për ushqim, do të ishte mirë, sepse kjo sjellë atmosferë gëzimi dhe hareje për shkak të kthimit të tij nga udhëtimi, si dhe me anë të kësaj udhëtari e shfaq falënderimin e begatisë së All-llahut ndaj tij. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem njëherë kur u kthye në Medinë pas një udhëtimi, theri një deve apo një lopë.[34]

S’ka dyshim se praktikimi i kësaj edukateje ka një ndikim të fuqishëm te familja, fqinjët dhe miqtë, edhe pse është e kushtueshme. Por kur e shikojmë dobinë dhe ndikimin pozitiv të saj, atëherë, ia vlen të bëhet ky shpenzim. Sidoqoftë, ky është një sunnet i Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, prandaj edhe ia vlen të bëhet.[35]

 

 

[1] Sahih: shënon Buhariu (2996).

[2] Sahih: shënon Buhariu (1166).

[3] Mahrem: Burrat e afërm të një gruaje me të cilët ajo e ka të ndaluar martesën sheriatikisht. (shën. përkth.)

[4] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1088) dhe Muslimi (1339).

[5] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2738) dhe Muslimi (1627).

[6] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1036) dhe Muslimi (1338).

[7] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (1692) dhe Ahmedi (2/194). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (4481) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[8] Kaptina El-Mu’minun, ajeti 51.

[9] Kaptina El-Bekare, ajeti 172.

[10] Sahih: shënon Muslimi (1015).

[11] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (4833), Tirmidhiu (2378) dhe Ahmedi (2/334). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (3545) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[12] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (4832), Tirmidhiu (2395) dhe Ahmedi (3/38). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (7341) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[13] Sahih: Shënojnë Tirmidhiu (3443) dhe Ahmedi (2/7). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (14) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[14] Sahih: shënon Ibën Maxhe (2825). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (16) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[15] Sahih: shënon Buhariu (2949).

[16] Sahih: Shënojnë Tirmidhiu (3444) dhe Ahmedi (2/7). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3579) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (2606), Tirmidhiu (1212), Ibën Maxhe (2236) dhe Ahmedi (3/339). Shejh Albani në librin Sahih el-Xhami’ (1300) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[18] Sahih: shënon Ebu Davudi (5095). Shejh Albani në librin e tij Sahih et-Tergibu vet-Terhib (1605) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[19] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (5094), Ibën Maxhe (3427) dhe Ahmedi (6/321). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (3163) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[20] Sahih: shënon Tirmidhiu (3447). Shejh Albani në librin e tij Sahih Sunen et-Tirmidhi e ka klasifikuar si hadith sahih.

[21] Sahih: shënon Muslimi (1342).

[22] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (2607), Tirmidhiu (1674) dhe Ahmedi (2/186). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (62) e ka klasifikuar si hadith hasen. Ndërsa qëllimi përse Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem për udhëtarin ka përdorur fjalën ‘shejtan’ është se kur njeriu udhëton vetëm, shejtani mund të ketë më shumë ndikim tek ai, kështu që njeriu mund t’i nënshtrohet shejtanit dhe të bie në mëkat, e në këtë rast ai i përngjan shejtanit dhe bëhet sikur ai vetë të jetë shejtani. E njëjta vlen edhe për dy udhëtarë. Por nëse janë tre udhëtarë e më tepër, atëherë shejtani e ka vështirë të ndikojë negativisht tek ata. (shën. përkth).

[23] Sahih: shënon Buhariu (2993).

[24] Kaptina El-Maide, ajeti 2.

[25] Sahih: shënon Muslimi (1926).

[26] Sahih: shënon Muslimi (2708).

[27] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (1536), Tirmidhiu (1905), Ibën Maxhe (3862) dhe Ahmedi (2/348). Shejh Albani në librin Es-Silsiletus-Sahiha (596) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[28] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1804) dhe Muslimi (1927).

[29] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1801) dhe Muslimi (1928).

[30] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (5079) dhe Muslimi (715).

[31] Sahih: shënon Muslimi (2428).

[32] Sahih: shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Evset (1/97), ndërsa Hejthemiu në librin e tij Mexhmeuz-Zevaid (8/36) thotë: Këtë hadith e shënon Taberaniu në Mu’xhemul-Evset me transmetues të besueshëm. Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2647) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[33] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (4418) dhe Muslimi (2769).

[34] Sahih: shënon Buhariu (3089).

[35] Shkëputur nga libri Meusuatul-Adabil-Islamijje (1/445-448), me ndërhyrje. Autor: Abdul-Aziz Neda.

 

www.thirrjaislame.com

Dihet se dhurata ka ndikim të madh në zbutjen e zemrave dhe në mbjelljen e pemës së dashurisë në zemrat e njerëzve.

Nga natyra e njeriut është dëshira që dikush t’u dhurojë diçka, qoftë edhe një send i vogël. Prandaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Bëni dhurata njëri-tjetrit, që të duheni mes vete.”[1]

Prandaj duhet t’i mësojmë rregullat gjatë dhurimit apo pranimit të dhuratës. Por para se të përmendim rregullat, fillimisht do të përmendim llojet e dhuratave.

Dhuratat janë të shumëllojshme. Në vazhdim po përmendim disa prej tyre:

1. Dhurata dashurore. Me këtë dhuratë synohet përqendrimi i vëllazërisë, bashkëjetesës, shoqërimit, e kështu me radhë. Ajo mund të bëhet nga më i larti te më i ulëti. Kështu, ajo mund të bëhet nga më i madhi ndaj të voglit, nga mësuesi për nxënësin etj. Kur ajo bëhet nga më i larti te më i ulëti, ajo mund të marrë edhe kuptimin e sadekasë, ndryshe nga ajo që bëhet nga më i ulëti te më i larti, sepse në këtë rast ajo është më larg sadekasë.
2. Dhurata mund të jetë edhe për nga aspekti i mbajtjeve të lidhjeve farefisnore dhe bamirësisë, në qoftëse bëhet mes familjarëve dhe të afërmve.
3. Dhurata mund të jetë edhe për nga aspekti i afrimit dhe dashurimit me All-llahun, siç është dhurata ndaj dijetarëve dhe njerëzve të mirë. Me të mund të synohet lehtësimi, nëse bëhet nga i pasuri për të varfrin. Po ashtu me të mund të synohet edhe zbutja e zemrave.
4. Dhurata mund të jetë edhe për trimërim dhe nxitje si p.sh kur mësuesi i jep një dhuratë njërit prej nxënësve të tij të zellshëm.
5. Dhurata po ashtu mund të jetë ndaj prindërve, dhe kjo është prej llojeve më madhështore të dhuratës, ngase mirësjellja ndaj prindërve është vaxhib.

Ndërsa për sa i përket dhuratës së prindërve ndaj fëmijëve të tyre, kjo gjë ka dispozita sipas sheriatit. Kështu, nuk i lejohet njërit prej prindërve ta vlerësojë një fëmijë mbi të tjerët, apo ta veçojë me ndonjë dhuratë pa mos u dhuruar të tjerëve. Por nëse i dhuron diçka vetëm njërit fëmijë për ndonjë arsye të pranuar sheriatike, si p.sh nëse ai është i varfër, i sëmurë, apo ka mësuar kur’anin përmendësh, apo ka mësuar një numër të konsiderueshëm të haditheve përmendësh, në këto raste nuk ka problem nëse e veçon me dhuratë. Por me këtë rast, duhet vendosur në vete që nëse edhe ndonjëri prej fëmijëve të tjerë në të ardhmen gjendet në të njëjtat kushte si fëmija i parë, atëherë edhe atij do t’i japë njëlloj sikur që i ka dhënë të parit.

Por nëse nuk ka ndonjë arsye të pranuar sheriatike, nuk i lejohet babait apo nënës të veçojë me dhuratë ndonjërin prej fëmijëve të tij, madje kjo është haram. Ky është mendimi i imam Ahmedit, All-llahu e mëshiroftë, si dhe i dijetarëve të tjerë si imam Ibën Tejmija, All-llahu e mëshiroftë.

Buhariu dhe disa të tjerë e shënojnë hadithin që na e përcjellë Nu’man ibën Beshiri radijAll-llahu anhu i cili thotë: “Nëna ime, Amra bintu Revaha, iu lut babait tim të më jipte një dhuratë, e ai më dhuroi diçka, ndërsa nëna ime tha: Nuk jam e kënaqur derisa për këtë të dëshmojë i dërguari i All-llahut. Nu’mani thotë: “Babai im më morri për dore, ndërsa unë isha i vogël, dhe shkuam tek i dërguari i All-llahut. Babai im tha: O i dërguari i All-llahut! Nëna e këtij më shtyu t’i dhuroja diçka atij, e unë i dhurova. Ajo pati dëshirë që ti të jesh dëshmitar për këtë. I dërguari i All-llahut i tha: O Beshir, a ke djalë tjetër veç këtij? – po, tha ai. Ai i ke dhuruar edhe atij njëlloj siç i dhurove këtij? – pyeti sërish i dërguari i All-llahut. – Jo, tha ai. Atëherë, mos kërko prej meje të jem dëshmitar, sepse unë nuk bëhem dëshmitar në padrejtësi.”[2] Ndërsa në disa transmetime qëndron: “Mbani drejtësi mes fëmijëve tuaj.”[3], kështu që babai im u kthye në shtëpi dhe e ktheu mbrapsht atë dhuratë.[4]

 

DISA RREGULLA QË DUHET T’I KEMI PARASYSH GJATË DHURIMIT APO PRANIMIT TË DHURATËS

 

1. Nijeti i mirë

 

Kjo do të thotë që myslimani me anë të dhuratës që bën, duhet synuar shtimin e dashurisë mes tij dhe vëllezërve të tij, dhe kjo të jetë shkak për zbutjen e zemrave të myslimanëve, shtimin e imanit në zemrat e tyre, mbjelljen e shpresës në zemrat e disa njerëzve të cilët mendojnë se e gjithë bota është mbushur me të këqia e të këqinj, e kështu me radhë.

 

2. Të afërmit janë më prioritarë për dhurata

 

Myslimani duhet të dijë se të afërmit janë më prioritarë për dhurata. Pra, dhurata fillimisht u bëhet të afërmve, ngase kjo njëkohësisht është edhe mbajtje e lidhjeve farefisnore me të cilën All-llahu i Madhërishëm na ka urdhëruar dhe kjo i forcon lidhjet mes familjarëve dhe të afërmve.

Po ashtu duhet përmendur edhe atë se fqinji ka përparësi para të huajit. Kjo, duke e ditur se All-llahu na ka urdhëruar me bamirësi ndaj fqinjit, ndërsa dhurata i afron fqinjët.

Nga Kurejbi, shërbëtori i Ibën Abbasit, radijAll-llahu anhum na përcillet se Mejmune bintu Harithi radijAll-llahu anha[5] ia kishte falur lirinë një robëresheje, por për këtë nuk kishte marrë leje nga Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem. E kur i erdhi radha Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem të kalojë natën në shtëpinë e saj, ajo i tha: “A ke marrë vesh, o i dërguari i All-llahut, se unë ia fala lirinë robëreshës sime?” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “A e ke bërë këtë?” – Po, tha ajo. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Sikur t’ua dhuroje atë dajallarëve tuaj do të kishe pasur shpërblim më të madh.”[6]

 

3. Mosnënçmimi i dhuratës edhe nëse është diçka e thjeshtë

 

Nëse një send që dëshiron ta dhurosh është diçka e thjeshtë dhe jo e kushtueshme, kjo nuk duhet të të pengojë nga dhurimi i saj, ngase qëllimi i dhurimit është afrimi i zemrave.

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “O gra myslimane! Fqinja të mos e nënçmojë dhuratën e fqinjes së saj, qoftë ajo edhe një thundër deleje.”[7]

 Ai të cilit i jepet dhurata nuk duhet nënçmuar atë sado e vogël të jetë ajo, por duhet pranuar atë, duhet falënderuar dhuruesin dhe atij nuk duhet thënë ndonjë fjalë që nënkupton nënçmimin e asaj dhurate.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Sikur të ftohesha për këmbë[8] apo kofshë, do t’i përgjigjesha thirrjes, dhe sikur të më dhurohej kofshë apo këmbë, do ta pranoja.”[9] Kjo është prej sjelljes fisnike të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem.

 

4. Falënderimi ndaj atij që të ka bërë dhuratë

 

Kjo është prej gjërave që nuk duhet shpërfillur… Prandaj, nëse dikush të dhuron diçka, falënderoje dhe thuaji: All-llahu të shpërbleftë.

I dërguari i All-llahut ka thënë: “Kujt i jepet ndonjë dhuratë, nëse i gjendet diçka, le ta shpërblejë, e nëse jo, atëherë le t’i thotë fjalë të mira. Kush thotë fjalë të mira, e ka falënderuar dhuruesin, e kush e fsheh dhuratën, e ka përbuzur dhuruesin.”[10]

 

     5.Shpërblimi i dhuratës

 

Nëse dikush të jep një dhuratë, mustehab është që edhe ti t’i dhurosh atij një dhuratë të njëjtë ose më të mirë se ajo nëse ke mundësi për një gjë të tillë. E nëse nuk ke mundësi, atëherë s’ka dert nëse e pranon dhuratën.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “Kur përshëndeteni me ndonjë përshëndetje, ju ktheni përshëndetje edhe më të mirë, ose kthejeni ashtu. All-llahu llogarit për çdo send.”[11]

Ndërsa Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem “e pranonte dhuratën dhe për të shpërblente.”[12]

 

 

6. Zgjedhja e dhuratës së përshtatshme

 

Nëse dikujt i bën një dhuratë, duhet të dish se cila dhuratë i përshtatet. Ka mundësi që ai të ketë nevojë për ushqim, apo ilaçe, apo veshje, apo për ndonjë libër që do ta lexonte, apo për ndonjë orë dore, e kështu me radhë. Pra, duhet të zgjedhësh dhuratën më të përshtatshme për të cilën ai ka nevojë.

 

7. Zgjedhja e kohës së përshtatshme

 

Ka disa kohë të veçanta kur dhurata ka ndikim të madh te njeriu, si p.sh. dhurata në ditën e bajramit, dhurata për diplomim në shkollë, dhurata në martesë, e kështu me radhë.

Ka mundësi që dikush preferon t’i bëhet dhuratë në ndonjë vend të caktuar.

Sahabët i rrinin gati ditës kur Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem e kishte radhën të bunte te Aisheja radijAll-llahu anha, ngaqë e kishin parasysh dashurinë që Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem kishte për Aishenë radijAll-llahu anha.

 

8. Dhurata për zbutjen e zemrave

 

Kjo dhuratë i bëhet mosbesimtarit për t’ia zbutur atij zemrën dhe kështu ndoshta e pranon islamin, apo i bëhet një njeriu mëkatar ose dikujt që nuk falet që t’i zbutet zemra dhe kështu ndoshta fillon faljen e namazit dhe i le mëkatet. Ose mund t’i bëhet një njeriu që mes teje dhe tij ka ndonjë armiqësi apo konflikt dhe kështu që zemra i zbutet dhe armiqësia kthehet në dashuri.

 

9. T’u japësh prej dhuratës njerëzve që janë të pranishëm përreth teje

 

Nëse je në shtëpi dhe me ty është ndonjë mysafir apo mik, dhe të vjen ndonjë dhuratë, atëherë nuk ka dert nëse atë dhuratë e ndan bashkë me ta nëse ajo dhuratë është prej atyre që ndahet, si ushqim, pije etj.

Nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “Njëherë hyra bashkë me të dërguarin e All-llahut në shtëpinë e tij, ndërsa ai gjeti një enë me qumësht, dhe më tha: O Ebu Hirr, shko te ehlus-suffeh[13] dhe thirri të vijnë tek unë.“ Ebu Hurejra thotë: “Shkova dhe i thirra, dhe ata erdhën te dera dhe kërkuan leje për të hyrë, e i dërguari i All-llahut u dha leje dhe ata hynë brenda.”[14]

 

10. Kur të bëhet ndonjë dhuratë të cilën nuk e pëlqen, mos e kthe mbrapsht

 

Nëse ndonjëri prej miqve të tu të dhuron diçka, por nuk të pëlqen, mos e kthe mbrapsht, ngase kjo e shqetëson atë. Ajo që duhet bërë është ta pranosh dhuratën dhe ta falënderosh mikun që t’ia bësh qefin atij, edhe nëse të njëjtën dhuratë më pas ia dhuron dikujt tjetër.

 

11. Duanë ta kthesh me dua

 

Nëse ndonjëri nga vëllezërit e tu të thotë: ‘All-llahu të shpërbleftë’, thuaji ‘Edhe ty All-llahu të shpërbleftë’. Po ashtu kur lutet për ty, edhe ti lutu për të, dhe kështu ti e ke pranuar dhuratën dhe njëkohësisht ia ke kthyer atë.

Nga Usame ibën Zejdi radijAll-llahu anhuma na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Kujt i bëhet ndonjë e mirë, dhe i thotë bërësit ‘All-llahu të shpërbleftë’, vetëmse ka arritur kulmin e falënderimit.”[15]

 

12. Mosrefuzimi i dhuratës

 

Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka nxitur në pranimin e dhuratës qoftë e vogël apo e madhe dhe ka ndaluar refuzimin e saj.

Nga Abdullah ibën Mes’udi radijAll-llahu anhu na përcillet se ka thënë: “I dërguari i All-llahut ka thënë: Përgjigjuni thirrësit dhe mos e refuzoni dhuratën…”[16]

Ibën Hibbani, All-llahu e mëshiroftë, thotë: “Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem në këtë hadith ka tërhequr vërejtjen nga braktisja e pranimit të dhuratave mes myslimanëve. Myslimani e ka obligim që kur t’i dhurohet një dhuratë, ta pranojë atë dhe të mos e refuzojë, e pastaj t’ia kthejë njëlloj dhuruesit nëse ka mundëai, dhe ta falënderojë. Unë parapëlqej që njerëzit t’i dërgojnë dhurata njëri-tjetrit, ngase dhurata e mbjellë dashurinë dhe e largon mërinë.”[17]

 

13. Shpjegimi i shkakut për refuzimin e dhuratës

 

Nëse dikush të dhuron diçka dhe ti e refuzon atë, duhet të shpjegosh shkakun e refuzimit në mënyrë që të mos e vësh në siklet dhuruesin. Nga Sa’b ibën Xhuthame El-Lejthiu radijAll-llahu anhu na përcillet se i kishte dhuruar të dërguarit të All-lahut një gomar të egër kur ishte në Ebva apo në Veddan, ndërsa i dërguari i All-llahut refuzoi të merrte gomarin. Sa’bi thotë: “I dërguari i All-llahut kur e pa mërzinë në fytyrën time, më tha: Unë nuk ta ktheva gomarin për gjë tjetër veçse për arsye se jemi në ihram.”[18] D.m.th. jemi të veshur me ihram në haxh dhe jemi brenda haremit të Mekës, kështu që nuk na lejohet marrja e gjahut.

 

14. Prindërit nuk duhet mbivlerësuar ndonjërin prej fëmijëve të tyre ndaj tjerëve

 

Nuk i lejohet njërit prej prindërve ta vlerësojë një fëmijë mbi të tjerët, apo ta veçojë me ndonjë dhuratë pa mos u dhuruar të tjerëve, ngase kjo është padrejtësi të cilën All-llahu e ka ndaluar dhe kjo gjë shkakton zemërim dhe mllef te fëmijët e tjerë.

Por nëse i dhuron diçka vetëm njërit fëmijë për ndonjë arsye të pranuar sheriatike, si p.sh nëse ai është i varfër apo i sëmurë, në këto raste nuk ka problem nëse e veçon me dhuratë. Por me këtë rast, duhet vendosur në vete që nëse edhe ndonjëri prej fëmijëve të tjerë në të ardhmen gjendet në të njëjtat kushte si fëmija i parë, atëherë edhe atij do t’i japë njëlloj sikur që i ka dhënë të parit.

 

15. Nëpunësi nuk duhet pranuar dhuratën

 

Sot kjo gjë është ryshfet, ngase sikur nëpunësi të mos kishte qenë në atë vend pune, ajo dhuratë nuk do t’i kishte ardhur atij.

Prandaj kur i dërguari i All-llahut punësoi një njeri që të shkojë e të mbledhë zeqatin nga fisi Beni Selim, i punësuari kur u kthye dhe dorëzoi zeqatin e mbledhur tha: “Ky është zeqati të cilin e kam mbledhur, ndërsa kjo është dhuratë që ma falën mua.” Pas kësaj Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem hipi në minber dhe u mbajti një fjalim myslimanëve, në të cilin falënderoi e lavdëroi All-llahun, dhe tha: “Unë e punësoj dikë prej jush në ndonjë punë me të cilin më ka ngarkuar All-llahu dhe ai vjen dhe thotë: Kjo është e juaja ndërsa kjo është dhuratë që ma falën mua! Pse ky njeri nuk qëndroi në shtëpi të babës e nënës derisa t’i dhurohet dhurata? Pasha Atë në Dorën e të Cilit është shpirti i Muhammedit, nuk ka asnjë njeri nga ju që merr ndonjë gjë pa të drejtë e që në ditën e kiametit të mos vijë duke e bartur atë në qafë…”[19]

 

   16. Mospërmendja dhe moskrenimi me dhuratën e dhënë

 

Nëse i dhuron diçka vëllait apo ndonjë të afërmi tënd, ki kujdes që të mos ia përmendësh atë dhuratë, dhe sa herë që ta shohësh t’ia përkujtosh, ngase me këtë veprim ti ia fut hidhërimin në zemër dhe e bën që pas kësaj kurrë më të mos pranojë dhuratë prej teje.

Madje për shkak të përmendjes së dhuratës tënde, All-llahu i Madhërishëm ka mundësi të ta humbë shpërblimin e asaj dhurate.

All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, mos i prishni lëmoshat tuaja me të krenuar e me ofendim.”[20]

 

 

17. Nuk lejohet pishmanllëku në dhurim

 

Nuk lehohet që dhuruesi të bëhet pishman për dhuratën që ka bërë. Kjo, ngase kur ti i dhuron diçka dikujt, ajo gjë bëhet pronë e tij, dhe kështu dhuruesit i ndalohet pishmanllëku për dhuratën që ka bërë. Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shembulli i atij që jep sadeka e pastaj e kërkon atë prapa është sikur shembulli i qenit i cili vjell, e pastaj kthehet dhe e ha të vjellën e tij.”[21]

 

CILAT JANË RASTET KUR LEJOHET REFUZIMI I DHURATËS

 

Ka raste kur lejohet refuzimi dhe mospranimi i dhuratës. Prej tyre po përmendim:

– Nëse dhurata është prej pasurisë së fituar me haram apo pasurisë së dyshimtë.1030

– Nëse me të synohet ryshfeti…

Transmetohet se Omer ibën Abdul-Azizit i erdhi një dhuratë të cilën ai refuzoi ta merrte. Dikush tha: “I dërguari i All-llahut e pranonte dhuratën.” Omer ibën Abdul-Azizi, All-llahu e mëshiroftë, tha: “Për të dërguarin e All-llahut ato ishin dhurata, ndërsa për neve sot janë ryshfet.”

– Nëse është nëpunës.

E sikur të mos ishte nëpunës, nuk do t’i vinin dhuratat.

I dërguari i All-llahut e punësoi një njeri që të shkojë e të mbledhë zeqatin. I punësuari kur u kthye dhe dorëzoi zeqatin e mbledhur, tha: “O i dërguari i All-llahut! Ky është zeqati të cilin e kam mbledhur, ndërsa kjo është dhuratë që ma falën mua.” Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: “Pse pra nuk ndenje në shtëpi të babës dhe te nënës, derisa të të vinte dhurata, nëse je i sinqertë?!” Pastaj, i dërguari i All-llahut në mbrëmje pas namazit, u mbajti një fjalim myslimanëve, dhe pasi falënderoi e lavdëroi All-llahun, tha: “Unë e punësoj dikë prej jush në ndonjë punë me të cilin më ka ngarkuar All-llahu dhe ai vjen dhe thotë: Kjo është e juaja ndërsa kjo është dhuratë që ma falën mua! Pse ky njeri nuk qëndroi në shtëpi të babës e nënës derisa t’i dhurohet dhurata? Pasha Atë në Dorën e të Cilit është shpirti i Muhammedit, nuk ka asnjë njeri nga ju që merr ndonjë gjë pa të drejtë e që në ditën e kiametit të mos vijë duke e bartur atë në qafë. Nëse ajo që ka marrë është deve, do të vijë me të, e deveja do të pëllasë. Nëse ajo që ka marrë është lopë, do të vijë me të, e lopa do të pëllasë. E nëse ajo që ka marrë është dele, do të vijë me të, e deveja do të blegërijë. Unë e çova në vend urdhrin e All-llahut!”[22]

– Nëse është prej ndonjë mosbesimtari, të prishuri, gënjeshtari etj, dhe me këtë synon krenimin në llogarinë tënde. Prandaj këtë dhuratë mos e prano.

Në përgjithësi, dhurata është gjë e bukur. I forcon lidhjet, e shton dashurinë, dhe siç thuhet: Dhurata e asgjëson urrejtjen dhe mllefin e zemrës. Prandaj, pranoje dhuratën, falëndero dhuruesin dhe përmbaju rregullave të saj. Kështu do të gjesh fitimin dhe shpëtimin

[1] Hasen: shënojnë Bejhekiu (6/169), Buhariu në Edebul-Mufred (594) dhe Ebu Ja’la (11/9). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (3004) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[2] Sahih: shënon Buhariu (2650).

[3] Sahih: shënon Buhariu (1623).

[4] Shkëputur nga libri Minhaxhus-Salihin, fq. 563-564. Autor: Pr. Muhammed Buhajri.

[5] Mejmune bintu Harith: njëra nga bashkëshortet e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem. (shën. përkth).

[6] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2592) dhe Muslimi (999).

[7] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (2566) dhe Muslimi (30).

[8] D.m.th. pjesa prej te gjuri e deri te thundra e këmbës së kafshës, ku pjesa më e madhe është vetëm kocka, pa mish. (shën. përkth.)

[9] Sahih: shënon Buhariu (2568).

[10] Sahih: shënojnë Ebu Davudi (4813) dhe Tirmidhiu (2034). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (617) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[11] Kaptina En-Nisa’, ajeti 86.

[12] Sahih: shënon Buhariu (2585).

[13] Termi ‘ehlus-suffeh’ i referohet shoqëruesve të varfër (të Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) të cilët uleshin brenda xhamisë së tij duke pritur lëmoshë dhe duke pritur Pejgamberin sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem që të dalë dhe ata të shoqëroheshin me të e të mësonin hadithin prej tij. (shën. përkth.)

[14] Sahih: shënon Buhariu (5375).

[15] Sahih: shënon Tirmidhiu (2035). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (6368) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[16] Sahih: shënon Ahmedi (1/404). Shejh Albani në librin e tij Sahih el-Xhami’ (158) e ka klasifikuar si hadith sahih.

[17] Shkëputur nga libri Reudatul-Ukala’, fq. 242.

[18] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1825) dhe Muslimi (1193).

[19] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (1500) dhe Muslimi (1832).

[20] Kaptina El-Bekare, ajeti 264.

[21] Hasen: shënojnë Ebu Davudi (3540) dhe Ahmedi (2/175). Shejh Albani në librin e tij Es-Silsiletus-Sahiha (2282) e ka klasifikuar si hadith hasen.

[22] Muttefekun alejhi: shënojnë Buhariu (6636) dhe Muslimi (1832).

 

www.thirrjaislame.com